نرخ سود بین بانکی نرخی است که در بازار بین بانکی میان بانک‌ها و مؤسسات مالی تعیین می‌شود. در این بازار، بانک هایی که دچار کسری و زیان شده اند و احتیاج به نقدینگی دارند، از بانک هایی که دارای منابع مازاد هستند، قرض می گیرند تا وضعیت نقدینگی خود را به تعادل برسانند.
بررسی جدول شاخص تغییرات نرخ سود بین بانکی نشان می‌دهد، این نرخ از 20.36 درصد در فروردین ماه ۱۴۰۱ به 21.14 درصد در اواسط تیرماه رسیده است. کارشناسان افزایش نرخ سود بین بانکی را عامل مهمی در کنترل تورم و ثبات قیمت‌ها می‌دانند.
کامران ندری، کارشناس پولی و بانکی با تعریف نرخ سود بین بانکی و نقش آن بر اقتصاد کشور به «راهبرد معاصر» گفت: بازار بین بانکی، بازاری است که بانک ها منابع مورد نیاز خودشان را برای تأمین بین بانکی از این بازار تأمین می‌کنند؛ یعنی بانکی که کسری داشته باشد از بانکی که مازاد منابع داشته باشد، منابع مورد نیاز خود را قرض می گیرد و تسویه قروض را انجام می دهد.
اگر بانک مرکزی سیاست انقباضی اعمال نکند و درصدد این باشد نرخ بهره بانکی در بازار را کمتر کند، چنین اقدامی امکان پذیر نیست، مگر اینکه منابع بیشتری را به این بازار تزریق و پایه پولی را زیاد کند
وی افزود: متقاضی این منابع ( ذخایر نزد بانک مرکزی) بانک‌ها و عرضه کننده انحصاری این منابع نیز بانک مرکزی است. منابعی که در این بازار رد و بدل می‌شود، پول پایه یا پول پرقدرت است که در اقتصاد منشأ شروع خلق پول به شمار می رود. وقتی نرخ بهره در این بازار افزایش یابد، یعنی تقاضا در بازار در مقایسه با عرضه افزایش یا عرضه کاهش یافته است.
ندری عنوان کرد: اگر بانک مرکزی بخواهد نرخ بهره را کاهش دهد، بایستی تزریق منابع به بازار را زیادتر کند تا پول پایه رشد بیشتری داشته باشد. با شرایطی که در اقتصاد شاهدیم، اگر بانک مرکزی بخواهد رشد پایه پولی را زیاد کند، خطر پایدار شدن تورم بالا در اقتصاد وجود دارد.
این کارشناس پولی و بانکی افزود: اگر بانک مرکزی سیاست انقباضی اعمال نکند و درصدد این باشد نرخ بهره بانکی در بازار را کمتر کند، چنین اقدامی امکان پذیر نیست، مگر اینکه منابع بیشتری را به این بازار تزریق و پایه پولی را زیاد کند که اثر آن روی اقتصاد می‌تواند تورمی باشد که در کشور شاهدیم.
وی ادامه داد: منظور از تورم متوسط، نرخ تورم است. اکنون متوسط این نرخ بالا می باشد اگر بانک مرکزی رشد پایه پولی را در اقتصاد مهار کند سبب می شود نرخ بهره در بازار بین بانکی افزایش یابد که این اقدام سبب کنترل تورم می شود.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی با بیان اینکه کشورهای توسعه یافته قاعده‌ای برای نرخ بهره ندارند گفت: در کشورهای پیشرفته متغیر سیاستی آن ها، نرخ بهره بازار بین بانکی نیست. آنچه که بانک مرکزی ایران کنترل می کند، نرخ رشد پایه پولی است. اگر بانک مرکزی انقباضی عمل کند و رشد پایه پولی را کم کند، که قاعدتاً در شرایط تورمی باید چنین کاری کرده باشد، این اقدام باعث می‌شود نرخ بهره در بازار بین بانکی بالا رود؛ بنابراین افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی نتیجه انقباضی عمل کردن بانک مرکزی است.
ندری با تأکید بر اینکه بانک مرکزی نباید تحت تأثیر القائات رسانه ای و برخی نهادها در کاهش نرخ سود بین بانکی قرار بگیرد، تصریح کرد: عده ای با طرح فرضیه هایی مدعی هستند بازار سهام با افزایش نرخ سود با مشکل مواجه می‌شود، اگر بانک مرکزی بخواهد این حرفها را گوش بدهد و دست از انقباضی عمل کردن بردارد، نرخ بهره کاهش می یابد؛ یعنی در عمل بانک مرکزی تورم را فدای بازار سهام کرده است.
سیاست های بانک مرکزی همیشه در خدمت حمایت از تولید بوده است، اما متأسفانه تولید را نمی توان با نرخ سود بین بانکی کنترل کرد
این کارشناس پولی و بانکی با بیان اینکه اگر بانک مرکزی بخواهد انبساطی عمل کند و نرخ بهره را پایین بکشد، این خطر وجود دارد تورمی که در اقتصاد پایدار شده، ادامه پیدا کند افزود : تغییری که در حال حاضر در نرخ بازار بین بانکی می‌بينيم، خیلی زیاد نیست و از سقفی که برای این نقطه تعیین شده (حدود 20 درصد) تنها یک درصد افزایش یافته است. طبیعتاً هدف از سیاست‌های انقباضی کنترل قیمت و این در رابطه با تمام بازارها صادق است و باعث می شود قیمت ها در بازارها مهار شود. یعنی نه تنها به کنترل قیمت در بازار کالا و خدمات منجر می شود، بلکه باعث کنترل بازارهای مالی خواهد شد و تأثیر آن بر بازارها، کنترل قیمت است.
وی تصریح کرد: سیاست های بانک مرکزی همیشه در خدمت حمایت از تولید بوده است، اما متأسفانه تولید را نمی توان با نرخ سود بین بانکی کنترل کرد. بانک مرکزی تورم را رها کرده است و هزینه آن را مردم متحمل شده اند.