از زمانی که جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت تنها چند میلی متر تا توافق نهایی احیای برجام فاصله داریم تا روز گذشته که گفت به توافق بدبین شده ام چند روز بیشتر فاصله نبود اما به نظر می رسد این دنباله روی اروپا از آمریکا حالا به نقاط عطف خود در توافق رسیده و می تواند باعث برهم خوردن مذاکرات 17 ماهه ای شود که رسیدن به آن برای همه نتیجه برد برد در بر داشته باشد. امروز همه می دانند مهم ترین اختلاف باقی مانده در کنار برخی اختلافات کوچک تر ، موضوع اختلافات پادمانی میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر سه مکان ادعایی آژانس است، اما چرا این اختلاف باقی مانده ؟ چون ایران کاملا به طرف مقابل چه آمریکا که با خروجش از برجام عامل اصلی ایجاد این وضعیت و ده ها میلیارد دلار خسارت به ایران است و چه اروپا که با دنباله روی از آمریکا عملا انتفاع اقتصادی ایران از برجام را از بین برد و چه آژانس انرژی اتمی و شخص رافائل گروسی مدیرکل آژانس که این روزها کاملا چشم به دهان رژیم صهیونیستی دوخته و از وظایف حرفه ای خود فرسنگ ها فاصله گرفته، بی اعتماد شده و این بی اعتمادی در سال های قبل برجام ، حین برجام و بعد از برجام ریشه دارد . ریشه در سال هایی که ایران کاملا متعهد به اجرای تعهدات برجامی خود بود و حتی تا یک سال بعد از خروج آمریکا هم این تعهد را حفظ کرد اما کسی حاضر نبود به آمریکا بابت نقض هایش در سال های برجام و خروجش بعد از برجام فشار بیاورد یا حاضر به جبران خسارت های ایران باشد . این بی اعتمادی باعث شده ایران نه تنها در مذاکرات محرمانه خود بلکه از زبان رئیس شورای عالی امنیت ملی خود اعلام کند بدون بسته شدن این پرونده ها، سخن از توافق بی معناست .
ایران با هدف رسیدن به یک توافق پایدار از فروردین 1400 وارد مذاکرات هسته ای شد اما همه می دانند اگر قرار باشد تهران همه تعهدات هسته ای خود را انجام دهد یعنی سانتریفیوژهای پیشرفته اش را انبار کند ، غنی سازی 60درصد و 20درصد را متوقف سازد و مواد غنی شده خود را به خارج از کشور بفرستد ، دیگر ابزاری برای مقابله با بازی های سیاسی و غیر حرفه ای غرب با بازیگری به نام آژانس و به بهانه ادعاهایی که امروز گفته می شود، نخواهد داشت . پس عاقلانه است اگر ایران بگوید تا این بهانه ها حل نشود توافق معنایی ندارد و اگر هم توافقی باشد پایداری نخواهد داشت .
شما خود را جای شرکت ها و بانک های بزرگ اقتصادی در دنیا قرار دهید . آیا با کشوری که سه پرونده باز در آژانس بین المللی انرژی اتمی دارد و آمریکایی که حاضر به دادن تضمین محکم نیست و هر روز ممکن است تحریم هایش را برگرداند ، کار اقتصادی بلند مدت که نه، حتی میان مدت هم می کنید ؟ در چنین فضایی است که رئیس جمهور تاکید دارد رفع تحریم ها باید پایدار و معنادار باشد .
این روزها صحبت از تحریم های گازی روسیه علیه اروپاست . گفته می شود زمستان سردی در انتظار اروپاست و از همین الان قیمت های بالای نفت و گاز باعث شده نگرانی ها افزایش یابد .
از سوی دیگر اگرچه ایران در حوزه گاز و صادرات آن نقش موثری در دنیا ندارد اما رفع تحریم ها و ورود سرمایه و فناوری های جدید به کشورمان می تواند در سال های آینده ایران را به یک صادرکننده بزرگ گاز به صورت CNG و LNG تبدیل کند. همین موضوع برای تنوع در منابع تامین گاز دنیا از جمله اروپا حائز اهمیت است. همچنین ورود روزانه حدود 5/2 میلیون بشکه نفت خام ایران در ماه های پس از رفع تحریم نفتی به بازارهای جهانی می تواند علاوه برکاهش قیمت نفت خام به کاهش قیمت سوخت و سایر کالاهای مرتبط با نفت خام در اروپا و دیگر کشورها منجر شود. ضمن این که با واردات نفتی که اروپا از ایران خواهد داشت و در زمان برجام به حدود یک میلیون بشکه در روز می رسید می شود بخشی از کمبود انرژی قاره سبز را به صورت مستقیم تامین کرد .
چنین مزیت بزرگی در حالی بالفعل نشده است که آمریکایی ها اسیر بازی های داخلی خود یا فشارهای لابی رژیم صهیونیستی هستند و تنها به منافع خود می اندیشند . به نظر می رسد برای آمریکا معضل سوخت اروپا خیلی مسئله مهمی نیست و این را اروپایی ها هم فهمیده اند . خبرهای رسیده از مذاکرات هم نشان می دهد اروپا میل زیادی به امضای توافق با همین فرمت دارد اما این آمریکاست که وقت کشی می کند .
به نظر می رسد اگر اروپا به انرژی ایران در کوتاه مدت و میان مدت احتیاج دارد تنها یک راه را باید امتحان کند و آن هم فشار به کشوری است که عامل همه این تنش ها بوده، کشوری که با خروجش از برجام این توافق مهم را از توازن خارج کرده و باعث این گره کور شده که هر روز امیدها برای بازشدنش کمتر می شود. اروپا باید برای منافعش و رفاه مردمش در این زمستان سرد تلاش بیشتری از خود نشان دهد و همه انرژی خودش را معطوف تغییر نظر واشنگتن سازد .
نویسنده : دکتر هادی محمدی