رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تازگی اعلام کرد احتمالاً در ماه فوریه به تهران سفر خواهد کرد. پیش تر پارلمان اروپا در اقدامی فاقد مشروعیت حقوقی طرح گنجاندن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست موسوم به «سازمان های تروریستی» تصویب کرده بود. این طرح برای کسب نتیجه روند نسبتاً طولانی را در پیش دارد و استدلال های ادعایی پارلمان اروپا برای این اقدام قابل تأمل است.
طرح ادعاهای واهی حقوق بشری علیه جمهوری اسلامی با استناد به فضاسازی رسانه های معاند از اغتشاشات اخیر در کشور انجام می شود؛ اغتشاشاتی که اتاق فکر آنها در کشورهای اروپایی توطئه آن را طرح ریزی کرده بودند.
به نظر می آید با شکست پروژه اغتشاشات و بی نتیجه بودن اقدام نمایشی علیه سپاه، حال کشورهای اروپایی تصمیم دارند بار دیگر به سمت میز مذاکره با ایران در زمینه موضوعات هسته ای بازگردند؛ مذاکراتی که طرف غربی به بهانه اغتشاشات هدایت شده از سوی خود، آن را به حالت تعلیق درآورده است.
گروسی قرار است به عنوان نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی برای طرح موضوعاتی با طرف ایرانی راهی تهران شود، بلکه کلاف پیچیده مذاکرات را با رایزنی با طرف ایرانی از حالت سردرگمی خارج کند.
در طرف ایرانی این سؤال وجود دارد که پایبندی به تعهدات بین المللی چه دستاوردی برای کشور داشته است؟ این نخستین سؤالی است که هیئت حاکمه در هر کشوری باید از خود بپرسد
محسن محمودی، کارشناس امور هسته‌ای در تحلیل ابعاد سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران به «راهبرد معاصر» گفت: واقعیت این است اگر صاحب نظران پنج سال پیش بدترین سناریو را درباره برجام یا هرگونه توافق هسته ای با ایران می نوشتند، شاید به وضعیت کنونی ختم نمی شد که در وضعیت بن بست قرار داریم. جمهوری اسلامی و کشورهای اروپایی بر این موضوع واقفند که هر اقدام نادرستی از سوی آنها می تواند وضعیت را بغرنج کند، بنابراین ترجیح می دهند حرکت معنی دار انجام ندهند.
وی در ارزیابی اهداف سفر مدیرکل آژانس به ایران افزود: آژانس مایل است در شرایط موجود حتی اگر برجام حفظ نشود، ایران برخی از شروط حداقلی آژانس را بپذیرد و دست کم به بازرسان آژانس اجازه دهد در ایران حضور داشته باشند و دوربین های پادمانی روشن باشد. این دو خواسته آژانس است که دوست دارند در هر صورت پابرجا بماند. دغدغه گروسی این است فارغ از سرنوشت برجام یا هر توافقی در آینده، این دو خواسته آژانس را ایران بپذیرد.
کارشناس امور هسته‌ای تأکید کرد: در طرف ایرانی این سؤال وجود دارد که پایبندی به تعهدات بین المللی چه دستاوردی برای کشور داشته است؟ این نخستین سؤالی است که هیئت حاکمه در هر کشوری باید از خود بپرسد. واقعیت این است اگر آژانس بخواهد ایران را ملزم به این موارد کند، درقبالش باید مشارکت فعالتری در برنامه هسته ای ازجمله در پروسه غنی سازی داشته باشد. بنابراین نمی توان انتظار داشت ایران یکجانبه همکاری کند و چیزی درقبالش نخواهد. بنابراین از آژانس انتظار می رود این موضوع را بپذیرد که همکاری باید دوجانبه باشد.
محمودی درباره رویکرد دوگانه آمریکا در زمینه برجام عنوان کرد: رویکرد دوگانه آمریکا نباید مورد بی توجهی قرار بگیرد، به ویژه درباره دموکرات ها که سیاست های اعلامیشان با سیاست های واقعی گاهی خیلی متفاوت است. دموکرات ها می دانند جمهوری خواهان و متحدان آمریکا در منطقه به طور خاص عربستان و رژیم صهیونیستی دل خوشی از توافق هسته ای ندارند.
وی افزود: در فضای فعلی بعد از اعتراضاتی که رخ داد و مهم تر از آن جنگ اوکراین باعث شد دموکرات ها به صورت اعلامی بگویند برجام مرده است، اما دلیلی برای این کار وجود ندارد. تصور کنید چه ساختار حقوقی ای می تواند جایگزین توافق شود. بنابراین تصور می کنم با وجود لفاظی های انجام شده، در آمریکا و کشورهای شریک آن چنین تمایلی وجود ندارد.
کارشناس امور هسته‌ای تأکید کرد: در شرایط موجود که تمام غرب علیه روسیه و ایران جزو کشورهای حامی مسکوست، طبعاً آمریکا در ظاهر عنوان کند تمایلی به پیگیری برجام ندارد، اما در پشت پرده مهم ترین سیاست واشنگتن بازگشت به برجام است. در سیاست خارجی دولت جو بایدن هیچ چیزی به اندازه بازگشت به برجام اهمیت ندارد.
در شرایط موجود که تمام غرب علیه روسیه و ایران جزو کشورهای حامی مسکوست، طبعاً آمریکا در ظاهر عنوان کند تمایلی به پیگیری برجام ندارد، اما در پشت پرده مهم ترین سیاست واشنگتن بازگشت به برجام است
این کارشناس سیاسی درباره موضع گیری اخیر اروپا علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: بعد از جنگ اوکراین، فضای ضد روسی و سپس ضد ایرانی در غرب شکل گرفت. بنابراین بیشتر از فضای داخلی، بحران اوکراین اهمیت دارد. اینکه 27 کشور اروپایی به تصمیم یکسان دست یابند بسیار دشوار است و اتحادیه اروپا در حوزه موضوعات سیاست خارجی و نظامی با وجود تلاش های انجام شده نتوانسته است اتفاق نظر و اجماع میان اعضا داشته باشد.
وی افزود: نبود توازن سیاسی و نظامی میان اعضای اتحادیه اروپا دیده می شود . در اتحادیه اروپا مهم است آلمان و فرانسه چه ترجیحات و اولویت هایی دارند و در رده بعدی نظرات و مواضع اسپانیا و ایتالیا دارای اهمیت است. در واقع این چهار کشور ترجیحات خود را می توانند بر کل اتحادیه اروپا تحمیل کنند.
محمودی درباره چشم انداز مذاکرات رفع تحریم ها گفت: نظر آژانس بین المللی انرزی اتمی در مذاکرات آتی بی تأثیر نخواهد بود، بنابراین جمع بندی سفر آتی گروسی به تهران و سپس نظر شورای حکام بسیار مهم است. بنا به گفته صاحب نظران، گروسی می خواهد به ایران بگوید حداقل هایی را حفظ کنند تا فشار بر ایران بیشتر نشود و پرونده به سمت تحولات ناخوشایند نرود. همچنین تلاش می کند طرف غربی را قانع کند مذاکرات رفع تحریم ها را ازسر بگیرند. بنابراین نفع آژانس در راضی کردن ایران و ترغیب طرف های مقابل به ادامه مذاکرات است.
کارشناس مسائل هسته ای عنوان کرد: اصل مسلم برای گروسی و آژانس اینکه تداوم وضعیت موجود بهتر از این است که وضعیت به سمت از بین رفتن کلی برجام پیش برود. بنابراین حفظ چارچوب ساختارهای که در گذشته بود و اکنون وجود ندارد، بهتر از این است که به سمت چارچوب نامشخص در آینده برود. این آزمونی برای آژانس است که اگر نتواند به خوبی آن مدیریت کند، زنگ خطر عملکرد آژانس در مواجهه با بحران دیگر کشورها به صدا درمی آید. موضوع بر سر ایران نیست، بلکه آژانس باید ثابت کند تا چه اندازه می تواند دیگر کشورها را ترغیب به همکاری کردن یا نکردن با خود کند.
منبع: راهبرد معاصر