غربی ها و به ویژه آمریکا مدت زیادی است به بهانه روابط نظامی ایران با روسیه و تغییر موازنه قدرت در جنگ اوکراین، تمام تلاش خود را برای فشار بر ایران و روسیه به کار گرفته اند. این در حالی است که مقام های آمریکایی بارها به توسعه روابط دو کشور پرداخته اند و در همه جهت گیری ها نوعی ترس از افزایش همکاری ها وجود داشته است.
ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) گفت: بسیار نگرانیم، زیرا بی اعتمادی زیادی میان روسیه و ایران از نظر تاریخی وجود داشت، اما روابط آنها در حال حاضر رو به رشد است. آنچه مشاهده می شود، دست کم نشان دهنده آغاز مرحله نخست روند مشارکت گسترده دفاعی میان روسیه و ایران است.
سطح تعاملات اقتصادی ایران و روسیه در یک سال گذشته پیشرفت چشمگیری داشته و مراودات دو کشور نیز روندی تصاعدی به خود گرفته است
جان کربی، هماهنگ کننده روابط راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا نیز پیش تر گفته بود: به دنبال گزینه‌هایی برای گرد هم آوردن چند کشور برای گفت و گو درباره همکاری‌های نظامی روسیه و ایران هستیم. روابط میان مسکو و تهران در حال تغییر به سمت مشارکت دفاعی کامل شامل تبادل تسلیحات و فناوری آن است. از تمام ابزارهایی که در اختیار داریم برای برهم زدن مشارکت دفاعی میان مسکو و تهران استفاده خواهیم کرد.
اکنون باید به این پرسش پاسخ داد دلایل واهمه آمریکا از توسعه روابط ایران و روسیه چیست؟
اقدامات مقابله ای: ایران و روسیه اکنون در گزاره مشترکی به نام تحریم هستند و عاملی در راستای مقابله دو کشور برای دور زدن تحریم ها و اتخاذ راهکارهایی برای خنثی کردن آن است. از زمان جنگ اوکراین گرایش مسکو به سمت تهران در راستای مقابله با تحریم ها و همچنین ایجاد مسیرهای دوجانبه اقتصادی بیشتر شده است و به تازگی رئیس کل بانک مرکزی ایران نیز اعلام کرد، بسترهای لازم برای ارتباطات بانکی با روسیه فراهم شده است.
سطح تعاملات اقتصادی ایران و روسیه در یک سال گذشته پیشرفت چشمگیری داشته و مراودات دو کشور نیز روندی تصاعدی به خود گرفته؛ به گونه ای که بیشترین آمار مربوط به سرمایه گذاری در داخل کشور مربوط به روسیه بوده است. همین اقدامات و استفاده از مبادلات دوجانبه به ترس واشنگتن و غرب از نزدیکی بیش از حد ایران و روسیه منجر شده است.توسعه همکاری های نظامی: یکی از اتهاماتی که غربی ها در ۶ ماه گذشته بارها علیه ایران مطرح کرده اند، حمایت های تهران از مسکو در قالب ارسال پهپاد بوده است. همچنین به تازگی غربی ها اعلام کرده اند نگران ارسال تسلیحات از روسیه به ایران هستند و در این میان تمرکز ویژه ای بر روی ارسال جنگنده های سوخو-۳۵ داشته اند.
عاملی که غربی ها نسبت به توسعه روابط نظامی ایران و روسیه نگران هستند، صرفاً بحث پهپادی یا جنگنده نیست، بلکه غربی ها از توسعه مشارکت های نظامی و همگرایی نظامی ایران و روسیه در قالب ائتلاف نظامی هراس دارند؛ موضوعی که از منظر آنها به مثابه پیمان نظامی مشترک و ممکن است در آینده گسترش یابد و بازیگران جدیدی نیز به آن افزوده شوند. اقدامات ضد هژمون گرایی ایران و روسیه: برخی اقدامات ایران و روسیه در راستای افزایش تعاملات به روابط دوجانبه برنمی گردد و ابعادی فراتر از آن دارد. به عنوان نمونه موضوعات مربوط به سوریه، راه گذر شمال-جنوب و پیمان شانگهای. هر کدام از این موارد بخش اعظمی از سایر بازیگران را شامل خواهد شد و همین عامل برهم زننده توازن قوا خواهد بود و در این توازن قوا بیش از همه هژمونی غرب و آمریکا زیرسؤال خواهد رفت.
هر بازیگر تجدیدنظرطلبی که به دنبال اقدامات مقابله ای در برابر هژمون گرایی غرب برود، با واکنش غربی ها مواجه خواهد شد
به عنوان نمونه، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای علاوه بر مزیت های نظامی دارای مزیت های اقتصادی است. همچنین راه گذر شمال-جنوب که ایران به عنوان کمربند اصلی این راه گذر نقش محوری در زمینه بازیگری فرامنطقه ای ایفا خواهد کرد. همه این موارد در آینده به عنوان عوامل تهدیدزا از منظر غرب به شمار می روند.
بیان این نکته نیز ضروری است که هر بازیگر تجدیدنظرطلبی که به دنبال اقدامات مقابله ای در برابر هژمون گرایی غرب برود، با واکنش غربی ها مواجه خواهد شد؛ موضوعی که اکنون درباره چین صدق می کند.
ارزیابی نهایی
جهان در حال تبدیل شدن از نظام تک قطبی به نظام چندقطبی با محوریت بازیگران جدید در عرصه های امنیتی، نظامی و اقتصادی است و هر بازیگری در راستای اقدام برای برهم زدن این نظام تک قطبی تلاش کند، با یک سری اقدامات مقابله ای مواجه خواهد شد. ایران و روسیه اکنون در راستای تغییر این وضعیت در سطح جهانی گام برداشته اند و افزایش تعاملات میان دو کشور رویکرد مقابله ای در برابر جهان تک قطبی است و به همین دلیل بیشترین فشارها از سوی غرب به ایران و روسیه وارد می شود.
منبع: راهبرد معاصر