دعای روز اول ماه رمضان

دعای روز اول ماه رمضان به‌شرح زیر است:

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیا عَنِ الْمُجْرِمِینَ؛

خداوندا، روزه‌ام را در این روز مانند روزه روزه‌داران بدار و شب‌زنده‌داری‌ام را مانند شب‌زنده‌داری شب‌زنده‌داران قرار ده و مرا در این روز از خواب بی‌خبران بیدار کن و گناهم را در این روز ببخشای، ای معبود جهانیان، و از من درگذر، ای درگذرنده گنهکاران.

سه گروه روزه‌داران را بشناسیم

آیت الله احمد مجتهدی تهرانی(ره) در شرح دعای روز اول ماه رمضان می‌فرماید: ما در این دعا می‌گوییم «خدایا، روزه مرا روزه صائمین قرار بده.»، حالا این صائمین چه‌کسانی هستند؟

سه نوع روزه داریم: 1ـ روزه عام 2ـ روزه خاص 3ـ روزه خاص الخاص.

روزه عام، همان روزه‌ای است که عموم مردم می‌گیرند، نمی‌خورند و نمی‌آشامند، ولی متأسفانه به نامحرم هم نگاه می‌کنند، گناه هم می‌کنند، حجابشان را هم مراعات نمی‌کنند، بنابراین روزه عام، روزه‌ای هست که انسان تنها از اموری که روزه را باطل می‌کند، خودداری می‌کند.

روزه خاص، روزه‌ای‌ است که روزه‌دار علاوه بر اینکه از خوردن و آشامیدن خود‌داری می‌کند، اعضاء و جوارحش هم روزه دارد، چشمش را هم از معصیت می‌بندد، سحر که روزه می‌گیرد نیت می‌کند که «خدایا، من همه اعضاء و جوارحم روزه است، گوشم غیبت نمی‌شنود، زبانم غیبت نمی‌کند و…»، این روزه خاص است.

روزه خاص الخاص، روزه‌ای است که غیر از خدا هیچ چیز دیگری در دل روزه‌دار نباشد. اگر در ماه رمضان همه کارها برای خدا باشد، روزه خاص الخاص تحقق می‌یابد و ازاین‌رو در دعا از خدا می‌خواهی «اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیهِ صِیامَ الصَّائِمِینَ» یعنی خداوندا، روزه مرا روزه خاص الخاص قرار بده.

فرودگاه ایمان را برای نزول ملائکه باز نگه‌داریم

 فرودگاه ایمان را برای نزول ملائکه باز نگه‌داریم. باید دل‌های خود را برای خدا خالی کنیم. ملائکه شب احیاء فرود می‌آیند، ولی فرودگاه دلمان را پیدا نمی‌کنند، تعلقات به مال، زن، بچه و دنیا جایی برای نزول ملائکه باقی نگذاشته است، دل اگر خالی باشد آن وقت «تنزل الملائکة و الروح» تحقق می‌یابد و اگر این‌گونه نباشد، ملائکه در شب احیاء بر دل شما فرود نمی‌آیند؛ در ماه رمضان کاری بکنیم که جا برای نزول ملائکه داشته باشیم.

مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی راجع به شرایط روزه صحیح چنین گفته است که در روایات آمده است: غیبت، دروغ، نگاه (حرام) پی‏‌درپی، دشنام دادن و ظلم ـ کم باشد یا زیاد ـ باعث باطل شدن روزه می‏‌شود و روزه، فقط خودداری از خوردنی و آشامیدنی نیست، هنگام روزه گوش، چشم، زبان و… باید روزه بگیرند، دست و پایت را نگه‌دار و بسیار سکوت کن مگر از خیر.

از جدال و آزار رساندن به نوکر خودداری کن و وقار روزه را داشته باش و وقتی روزه‏‌ای با زمانی که روزه نیستی باید با هم فرق داشته باشند.

پیامبر(ص) فرمودند: «آسان‏ترین چیزی که خداوند در روزه بر روزه‏‌دار واجب کرده، خودداری از خوردنی و آشامیدنی است.»، فقها به صحت روزه بعضی از آنها فتوا داده‏‌اند.

کامل‌ترین روزه چیست؟

خلاصه اینکه روزه صحیح و کاملی که خدا برای کامل کردن روزه‏‌دار مقرر فرموده، قطعاً شامل خودداری اعضای بدن از گناه است و روزه کامل‌تر این است که علاوه بر آن، قلب را از یاد غیرخدا بازداشته و از هرچه غیر اوست روزه بگیرد.

وقتی انسان ماهیت روزه، درجات و فلسفه تشریع آن را فهمید، ناچار باید از هر گناه و حرامی، به‌خاطر قبول روزه‏‌اش خودداری کند، در غیر این صورت مسئول بوده و به‌خاطر اینکه اعضای بدنش روزه نگرفته‌‏اند، مجازات می‏‌شود و ساقط شدن قضای روزه به این معنا نیست که انسان را در روز قیامت از مجازات نجات دهد.

خصوصیت قائمین

در بخشی از دعای روز اول ماه رمضان می‌خوانیم: «وَ قِیامِی فِیهِ قِیامَ الْقَائِمِینَ؛ خدایا در ماه رمضان قیام مرا قیام قائمین قرار بده.»؛
یعنی شب که نماز شب می‌خوانم، قیامم قیام قائمین باشد. قائمین آنهایی هستند که در نماز از خوف خدا گریه و زاری می‌کنند.

حاج میرزا علی محدث‌زاده، پسر بزرگ شیخ عباس قمی(ره) نقل می‌کرد: «پدرم وقتی نماز شب می‌خواند آن طور از خوف خدا گریه می‌کرد که ما از صدای گریه ایشان از خواب می‌پریدیم.»، باید نماز، نمازی باشد که از روی عشق باشد؛ چرا که خروس هم نماز شب می‌خواند، ولی عشق ندارد.

«قیام ما را قیام قائمین قرار بده» یعنی نماز مرا نماز عاشقانه قرار بده. برای نماز شب از خواب باید بپریم نه اینکه ساعت کوک کنیم تا بیدار شویم.

غفلت نکنیم

در بخش دیگری از دعای روز اول ماه رمضان می‌خوانیم: «وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ‏»؛ در این روز اول ماه رمضان مرا از خواب غفلت بیدار کن، این هم دعای خوبی است. گناه نکنیم، هر لحظه ممکن است مرگ از راه برسد، مثلاً فلان آقای فروشنده در حالی که آب داخل شیر می‌ریزد، یک‌مرتبه سکته می‌کند، مرگ که خبر نمی‌کند و اینها غفلت است.

«وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یا إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِینَ؛ خدایا در این ماه رمضان مرا ببخش، ای خدایی که از گنهکاران می‌گذری.»