دیداری که غرب را نگران ساخته است
روسیه و چین در مراسم باشکوهی باهدف تقویت روابط دو طرف در بحبوحه درگیری‌ها در اوکراین «دوستی بدون محدودیت» خود را به نمایش گذاشتند.ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه پس از میزبانی از شی جین پینگ، رهبر چین در یک شام خصوصی در کاخ قدیمی از او استقبال کرد تا با مقامات ارشد هر دو کشور گفت وگو کند.
در مراسمی برنامه‌ریزی‌شده و «باشکوه»، دو رهبر وارد اتاق بزرگی شدند و هم‌زمان با نوای سرود ملی روسیه و چین، باهم دست دادند. هر دو از کنار صفی از مقامات روس و چینی عبور کردند تا به مذاکره بنشینند. تمام این نمایش باشکوه نشان‌دهنده اهمیت سفر سه‌روزه شی به روسیه است. سفری که تنها چند روز پس از صدور حکم بازداشت پوتین توسط دادگاه کیفری بین‌المللی رخ داد. پوتین در ابتدای جلسه از پیشنهادات چین برای حل‌وفصل سیاسی و آتش‌بس در اوکراین استقبال کرد. دو طرف باهم توافق‌نامه‌ای امضا کردند تا روابط بین دو کشور را به «عصر جدیدی» از همکاری وارد کنند. شی گفت: «ما بیانیه‌ای را در مورد تعمیق مشارکت راهبردی و روابط دوجانبه امضا کردیم.»
روسیه می‌خواهد امنیت انرژی چین را تأمین کند
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در مورد تأمین قابل‌اعتماد نفت و گاز روسیه در درازمدت اطمینان داد و گفت که خط لوله جدیدی بین دو کشور در دست‌ساخت است. این امر در حالی رخ داد که روسیه پس از حمله به اوکراین در فوریه سال گذشته، از بازارهای اروپا خارج‌شده است. پوتین پس از مذاکره با شی و همراهانش گفت که تا سال ۲۰۳۰، عرضه گاز به چین باید به ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در سال برسد.علاوه بر این، ۱۰۰ میلیون تن گاز طبیعی مایع و همچنین زغال‌سنگ و سایر منابع انرژی تأمین خواهد شد. چین هم این منابع انرژی را با تخفیف دریافت خواهد کرد.به گفته پوتین، حجم تجارت روسیه و چین در سال گذشته ۳۰ درصد افزایش یافت و به ۱۸۵ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود امسال حجم تجارت دو کشور به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.رئیس‌جمهور روسیه تأکید کرد که باوجود فشار تحریم‌های غرب علیه روسيه، حجم تجارت در حال افزایش است. او همچنین تأکید کرد که تمام پیش‌نیازها برای خط لوله جدید گاز روسیه به چین از طریق مغولستان فراهم است. قرار است در آینده ۵۰ میلیارد مترمکعب گاز از این خطوط لوله‌کشی شده عبور کند.
هم‌افزایی در برابر ناتو
بدون شک یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های پکن و مسکو در هم‌افزایی راهبردی همه‌جانبه با یکدیگر، وجود تهدیدی مشترک به نام ناتو است. مقامات چینی به‌وضوح آگاه هستند که حتی انعقاد پیمان ضد چینی «آکوس»میان آمریکا، استرالیا و انگلیس، مصدری آتلانتیکی دارد ،باوجوداینکه استرالیا رسما عضو پیمان آتلانتیک شمالی نیست! شی جین پینگ و همراهانش معتقدند که قطعا هزینه مهار بازی ناتو در عرصه بازدارندگی، نسبت به مهار بازی آن در دوران جنگ(پس از وقوع منازعه‌ای غیرقابل‌پیش‌بینی ) آسان‌تر خواهد بود، ازاین‌رو پکن ضمن تقویت همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی خود با روسیه، درصدد رقم زدن این اتحاد تعیین‌کننده است. ازاین‌رو، تقویت آشکار مناسبات همه‌جانبه پکن و مسکو را می‌توان بر مبنای نوعی آینده‌نگری و آینده‌پژوهی از سوی طرفین تلقی کرد.
نگاه چین به میانجی‌گری در جنگ اوکراین
دراین میان، چینی‌ها پس از تجربه موفق میانجی‌گری میان تهران و ریاض در پکن، نگاهی جدی به میانجی‌گری در جنگ اوکراین دارند. اما این میانجی‌گری به معنای ابطال عزم چینی‌ها برای همگرایی با مسکو در عرصه‌های گوناگون نخواهد بود! ولادیمیر پوتین اخیرا تأکید کرده است که طرح صلح چین می‌تواند مبنایی برای حل‌وفصل جنگ در اوکراین باشد. اما متحدان غربی اوکراین تاکنون هیچ علاقه‌ای به این موضوع نشان نداده‌اند.به عبارت بهتر، ناتو فعلا در برابر هرگونه طرح صلحی که سران چینی حدودوثغور آن را تعیین کنند واکنشی منفی نشان می‌دهد. همان‌گونه که مشخص است، مقامات آمریکایی نه‌تنها به هدف خود مبنی بر تشدید شکاف‌ها میان روسیه و چین دست پیدا نکرده‌اند، بلکه شاهد تقویت همگرایی این دو با یکدیگر و تبدیل این همگرایی به‌نوعی همپوشانی و هم‌افزایی مطلق و همه‌جانبه شده‌اند. به عبارت بهتر، رویکرد ناتو در جنگ اوکراین منجر به تقویت نقاط همپوشانی و اشتراک چین و روسیه در برابر آمریکا و انگلیس شده است.در چنین شرایطی، تز افرادی مانند کیسینجر مبنی بر ایجاد شکافه‌ای هدفمند میان روسیه و چین دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت! بدون شک مناسبات جدید پکن -مسکو که طی روزهای اخیر شاهد آشکارسازی آن هستیم، معطوف به جنگ اوکراین نخواهد بود و بر روی معادلات امنیتی در نظام بین‌الملل تأثیرگذار خواهد بود. در چنین شرایطی، احتمال دارد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 میلادی، بایدن و دموکرات‌ها را متهم کنند که باسیاست‌های نامتعادل خود در جنگ اوکراین، موجبات تبدیل‌شدن «همگرایی نسبی» دو بازیگر مخالف آمریکا به«همپوشانی مطلق » آن‌ها را فراهم ساخته‌اند.
منبع: روزنامه رسالت / فخرالدین اسدی