گذشته از فطرت آگاهی‌جو و حقیقت‌جوی انسان که آن را در موقعیت‌های گوناگون در خود سراغ داریم، شناخت خود و دیگران یا به عبارت بهتر خودآگاهی و دیگر آگاهی از ویژگی‌های بارز انسان است.
شاید عمده‌ترین دلیل تأکید دین بر علم‌آموزی نیز این باشد؛ چراکه نقش مهمی در زندگی دنیوی و اخروی انسان دارد
تا جایی که به فرموده پیامبر(ص) فریضه است: «طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلّ مُسْلِمٍ؛ علم‌آموزی بر هر مسلمانی واجب است.
به واسطه توسعه دانایی و آگاهی‌ها، نسبت به خویشتن نیز آگاهی بیشتری پیدا خواهد شد و مطابق روایات انسانی قدر و جایگاه خود را بهتر خواهد دانست که شناخت و آگاهی بیشتر و بهتری نسبت به خود داشته باشد. فردی که خود و قدر خود را می‌شناسد، اهداف بهتر و روشن‌تری برای خود ترسیم کرده و بر پایه همان دانایی و آگاهی در جهت توسعه قابلیت‌ها و ظرفیت‌های خود حرکت و تلاش خواهد کرد و در فرد عزت و کرامت و اعتماد به نفس ایجاد خواهد کرد. رهبر فرزانه انقلاب فرمودند: «دانش، آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور است» اتفاقی که در جهان امروز به وضوح دیده می‌شود؛ چراکه علم، پایه قدرت‌های نظامی سیاسی و اجتماعی است. چنانکه رهبر فرزانه می‌فرمایند: «جمع چشمگیر جوانان محقق و اندیشمندی که به آفرینش‌های علمی، فرهنگی، صنعتی و غیره اشتغال دارند، اینها ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوخته مادی با آن مقایسه نمی‌تواند شد.»