به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بصیرت آمریکا بعد از خروج برجام سیاست های متفاوتی را با هدف مقابله با جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفت. به عبارتی غرب با هدف مهار و تهی سازی مولفه های قدرت جمهوری اسلامی ایران به برجام می نگریست.
موضوعی که ایالات متحده تصور می کرد با تحقق برجام های 2 و 3 محقق خواهد شد که این حیله دیپلماسی گونه غرب با درایت های رهبری خنثی شد. بعد از آن غرب با سیاست فشار حداکثری تلاش کرد با به صفر رساندن فروش نفت ایران، نظام در صندلی مذاکره وادار به عقب نشینی کند که این امر تحقق پیدا نکرد و غرب با شکست روبرو شد.
بعد ازآن مسیر اتحاد علیه ایران در منطقه مطرح شد و صلح آبراهام تلاش کرد محور عبری- عربی را در مقابل ایران ایجاد کند که آن نیز با شکست روبرو شد. تنش و آشوب از طریق نفوذ و مخالفین خودباخته داخلی آخرین تیر غرب در مقابله با ایران مطرح شد که حاصل آن آشوب های مهر 1401 بود. در واقع همه گزینه های مطرح شده طرحی جایگزین برای برجام از طرف غرب مطرح شد و برای عملیاتی شدن آنها هزینه های سنگینی نیز پرداخته شد.
جمهوری اسلای ایران با پیروزی و شکست دادن این طرح ها قدرت و توان خود را افزایش داد و به جای محور عبری- عربی، محور همکاری با ایران در منطقه مطرح شده است. انسجام و وحدت درونی به جای تلاش برای ناامنی و انشقاق درونی در داخل اتفاق افتاده است و در آخر نیز سیاست به صفر رساندن فروش نفت به فروش بالای دومیلیون نفت در روز تغییر وضعیت پیدا کرده است.
از این رو غرب دوباره به نقطه اول برگشته و خواهان اجرایی شدن دوباره برجام شده است. مطرح شدن این موضوع به نوعی اعتراف غیر مستقیم شکست توطئه های محور عبری- غربی علیه ایران در طول چهار سال گذشته می باشد. در همین زمینه روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشت کشورهای اروپایی دولت بایدن را برای احیای مسیر دیپلماسی با ایران با هدف جلوگیری از بحران هسته‌ای احتمالی تحت فشار قرار داده‌اند.
گفت‌وگوهای غیرمستقیم برای احیای برجام بعد از ۱۸ ماه تلاش در شهر وین به دلیل مسائل مختلف از جمله فشارهای رژیم صهیونیستی، اختلافات دولت بایدن با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا متوقف شد.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته آمریکا می‌گوید به دنبال راه حل دیپلماتیک برای چالش هسته‌ای با ایران است اما راهکار دیپلماتیکی پیشنهاد نکرده و به همین دلیل، اروپا، واشنگتن را برای ارائه پیشنهادهایی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران تحت فشار قرار داده است.
مطابق این گزارش، در اروپا این نگرانی وجود دارد که کاخ سفید قصد دارد مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را به بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ موکول کند.
طبق گزارش وال‌استریت‌ژورنال مقام‌های آمریکایی این ادعای اروپا را رد می‌کنند اما می‌گویند در واشنگتن هیچ اجماعی در خصوص اینکه چه راهکاری کارساز است وجود ندارد.
دیپلمات‌های غربی به این روزنامه گفته‌اند پیشنهادهای مختلفی در دست بررسی هستند. از جمله این پیشنهادها، طرح توافق موقت است.
طرح توافق موقت
این در حالی است که روز ۱۴ فروردین‌ماه سال جاری پایگاه آکسیوس گزارش داده بود ایران پیشنهاد واشنگتن برای توافق موقت را رد کرده است.
آکسیوس در آن گزارش به نقل از مقام‌های اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی که از جزئیات طرح آمریکا مطلع بودند نوشت که طرح مد نظر کاخ سفید شامل رفع برخی تحریم‌ها در ازای توقف بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران بود. آمریکا به ویژه روی توقف غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران تأکید داشت.
آن پیشنهاد در شرایطی مطرح شده بود که مقام‌های دولت آمریکا در ماه‌های قبل‌تر بارها مدعی شده بودند که توافق با ایران بر سر برجام «فعلاً» در دستور کار کاخ سفید نیست.
ده منبع مطلع به آکسیوس گفتند دولت بایدن از ماه ژانویه میلادی رایزنی‌های داخلی درباره توافق موقت را آغاز کرد و سرانجام در ماه فوریه مقام‌های اسرائیلی و سه کشور اروپایی را در جریان آن قرار داد.
سه مقام صهیونیستی و دیپلمات‌های غربی به آکسیوس گفتند: «ایرانی‌ها تا کنون طرح جدید را رد کرده و گفته‌اند که چنین طرح‌هایی قبلاً هم کارساز نبوده‌اند و آنها توافقی را که محتویات آن به هر نحوی کمتر از توافق ۲۰۱۵ باشد نمی‌خواهند.»
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نیز در گزارش امروز خود تأیید کرده که جمهوری اسلامی ایران طرح توافق موقت را رد کرده است.
طرح‌های دیگر آمریکا
طبق نوشته این روزنامه دیگر طرح‌هایی که آمریکایی‌ها در حال کار بر روی آن هستند طیفی از ایجاد اصلاحاتی اندک در برجام تا بازطراحی آن و رسیدن به مدلی جدید که نام "برجام" را یدک می‌کشد اما زمان‌های غروب آفتاب و دیگر مفاد آن تغییر یافته‌اند را شامل می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران پیش از این چنین پیشنهاداتی از سوی کشورهای غربی را نیز مردود خوانده و گفته آنها را نمی‌پذیرد. ایران می‌گوید راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها، اخذ تضمین در خصوص ماندگاری برجام و رفع ادعاهای پادمانی آژانس اتمی اصلی‌ترین مطالبه این کشور در مذاکرات رفع تحریم‌ها است.
تهران تأکید می‌کند تنها بازگشت به قرارداد دوجانبه‌ای که در ازای برخی محدودیت‌ها نفع ملموس اقتصادی برای ملت ایران به همراه داشته باشد را منطقی می‌داند و آن را می‌پذیرد.
کارشناسان می‌گویند که بایدن همانند اوباما برجام را نه یک توافق مستقل و منفصل در زمینه هسته‌ای بلکه نخستین گام از برنامه گسترده‌تر و جامع‌تری می‌بیند که باید در گام نهایی به محدودسازی تمامی مولفه‌های قدرت ایران منجر شود. قابل پیش‌بینی است که چنین نگاهی به اجرای برجام همان سبک رفع تحریم‌ها در دوران اوباما-یعنی رفع تحریم روی کاغذ- در هر توافقی برای اجرای برجام را می‌طلبید.
مانور روی «مکانیسم ماشه»
دیپلمات‌های اروپایی به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند تا زمانی که واشنگتن ایده‌ها و ابتکارات جدیدی پیشنهاد ندهد محک زدن نیت‌ها و خط قرمزهای تهران امکان‌پذیر نیست.
روزنامه آمریکایی همچنین می‌نویسد کشورهای اروپایی همزمان با سیگنال‌دهی به تهران درباره کلید زدن بندی در برجام برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران (معروف به مکانیسم ماشه) خواستار حفظ کانال‌های دیپلماتیک با تهران هستند.
این روزنامه مدعی است نمایندگان سه کشور اروپایی در اسلو با علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران دیدار کرده و به وی اطلاع داده‌اند که با اعضای غیردائم شورای امنیت در خصوص «مکانیسم ماشه» رایزنی کرده‌اند.
مکانیسم ماشه چیست؟
منظور از مکانیسم ماشه همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند.
طبق این دو بند، در صورتی که طرف‌های برجام ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای متهم کنند و تصمیم بگیرند مسئله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهند، ایران به عنوان طرف متشاکی ۳۰ روز فرصت خواهد داشت رضایت طرف شاکی (کشورهای اروپایی) را جلب کند.
در صورتی که رضایت طرف شاکی جلب نشود، پرونده پس از چند روز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهد شد. شورای امنیت ظرف یک ماه بعد از دریافت این شکایت بایستی درباره بازگشت تحریم‌های ایران رأی‌گیری کند.
ادعاها درباره برنامه هسته‌ای ایران
کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.
ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد. علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.
از سوی دیگر، رژیم صهیونیستی تنها دارنده سلاح‌های هسته‌ای در منطقه غرب آسیا است و با حمایت‌های آمریکا برنامه تسلیحات هسته‌ای خودش را از نظارت‌های بین‌المللی دور نگاه داشته است.