در مسئله مسکن، سهم عمده قیمت، برای زمین است، اگر دولت، با برنامه‌ای مشخص مسئله زمین را حل کند، بیشتر از 70 درصد از هزینه تامین سرپناه را برای مردم کاهش داده است.
به تازگی مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، گفته است: «تاکنون به ۲۰۰ هزار متقاضی طرح نهضت ملی مسکن، زمین تحویل داده شده و واگذاری زمین به ۴۰۰ هزار نفر در سال جاری نیز در دستور کار قراردارد.»
با توجه به مقدمه یاده شده، واگذاری زمین به مردم جهت ساخت مسکن، مهم‌ترین ظرفیت برای مردم سازی نهضت ملی مسکن است. زیرا در حالت عادی با توجه به اینکه توان مالی افراد به یک میزان نیست و آورده‌هایی که افراد دارند، متفاوت است، اگر پروژه با مشکل مالی مواجه شود، ساخت آن زمان‌بر خواهد شد.
در حالی‌که با واگذاری زمین به افراد دست آن‌ها را برای مردمی سازی فرآیند ساخت، هر فرد طبق آورده خود اقدام به ساخت مسکن کرده و پروژه خود را تا نهایی شدن ادامه می‌دهد. علاوه براین مردم می‌توانند طراحی داخلی و خارجی خانه را بر اساس سلیقه خود انجام دهند که این امر سبب رضایت خاطر روانی بیشتری نیز هست.
در رابطه با این ایده ساخت مسکن که مردمی‌سازی ساخت شهرت دارد، فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با خبرنگار فارس بیان کرد: با مردمی‌سازی خانه‌های یک طبقه، ایجاد تنوع بیشتر می‌شود. در واقع معماری‌های متنوع به کار گرفته می‌شود. همچنین فرایند ساخت بسیار سریع پیش می‌رود و قیمت تمام شده ارزان‌تر می‌شود.
وی افزود: زمانی که شما هر فرد را مسئول ساخت یک واحد مسکونی برای خود شخص می‌کنید، نتیجه آن ارتقای کیفیت واحدهای مسکونی است، زیرا در عبارت عامیانه فرد با دلسوزی بیشتری زمینه ساخت یک واحد مسکونی با کیفیت را برای خود فراهم می‌کند.
این کارشناس مسکن در تشریح یکی دیگر از مزایای مردمی‌سازی ساخت مسکن گفت: اثرناپذیری از تورم روی هزینه‌های ساخت به علت افزایش صرعت ساخت و ساز یک مسکن یک طبق در مقابل یک اپارتمان بلندمرتبه از دیگر مزایای واگذاری زمین به فرد است.
* مقدار همراهی دولت تاکنون
با وجود تاکید کارشناسان بر مردمی‌سازی ساخت مسکن، متولیان نهضت ملی مسکن تاکنون بیشتر بر مدل انبوه‌سازی و سه‌جانبه تمرکز کرده‌اند، سیاست دولت تعداد زمین با مساحت کم است که به این شکل پیمانکاران انبوه‌سازی انجام می‌دهند.
این درحالیست که در طرف دیگر، به مدل مردمی‌سازی و واگذاری انفرادی بی‌مهری صورت گرفته است، نکته قابل توجه این است که براساس آمار، واگذاری انفرادی بازدهی بیشتری داشته است. بر اساس آمار ارائه شده از وزارت راه و شهرسازی، در شهر طبس ساخت 2000 واحد در تایخ آذر99 شروع می‌شود و تا آخر اسفند 1401 یک هزار و پانصد واحد از دوهزار واحد در پروژه‌های طبس تحویل داده شده است و 500 واحد باقی‌مانده هم حدود 60درصد پیشرفت داشته است. درحالیکه در 2000 واحدی که در بیرجند به صورت واگذاری گروهی و با شرایط یکسان بوده، فقط 15 واحد به بهره‌برداری رسیده در واقع جایی که کار به خود مردم سپرده شده و زمین در اختیار آن‌ها قرارگرفته 100 برابر عملکرد بهتر شده است.
* آسیب‌ها و چالش‌های مردمی‌سازی را باید چگونه کنترل کرد
بر این مبنا هادی مومنی، کارشناس مسکن در خصوص نظارت بر روند مردمی‌سازی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس مطرح کرد: نظارت جدی به مسائل فنی و کیفی از طرف دولت مهم‌ترین راهکار کنترل آسیب‌ها و چالش‌ها است این نظارت باید هم در طول کار هم درپایان کار صورت بگیرد.
وی افزود: وزارت راه و شهرسازی با استفاده از کارشناسان خود در مدت زمان‌های مشخص شده نظارت و سرکشی مستمر داشته باشد و پس از پایان ساخت و ساز برای صدورگواهی پایان‌کار ساختمان، سخت گیری‌های لازم پیگیری و انجام شود.
مومنی تاکید کرد: قطعا مشخص کردن مدت زمان مشخص برای ساخت و ساز لازم است. برای مثال زمین به فردی واگذار می‌شود، وی به مدت 5سال زمان دارد تا ساخت و ساز خانه را پیش ببرد و به جایگاه قابل قبولی برساند در غیر این صورت باید تدبیری در نظر گرفته شود تا زمین دوباره به چرخه دولت بازگردد.
* مردمی‌سازی در نهضت ملی مسکن دنبال شود
به نظر می‌رسد مردمی‌سازی نهضت ملی ظرفیتی است که تاکنون کمتر از آن استفاده شده است. این کار، سرعت پیشرفت طرح را بیشتر می‌کند.البته نظارت دولت به ساخت و سازها باید ادامه‌دار باشد.
این تقسیم وظیفه، بین مردم و دولت برای هردو طرف مفید است. بهتراست وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها تمام توان خود را در جهت تسهیل این امر به کارگیرند و زمین های خالی بسیاری که در اقصی نقاط ایران وجود دارد و قابلیت سکونت مطلوب دارد را در اختیار مردم قراردهند.
منبع: فارس