تنش بین عربستان و امارات بر سر نفت و جنگ یمن

چند ماه پیش که ابوظبی میزبان سران کشور‌های خاورمیانه بود غیبت یک نفر کاملاً به چشم می‌آمد: محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی. یک ماه قبل‌تر از نشست ابوظبی که در ماه ژانویه برگزار شد مقام‌های ارشد امارات از حضور در نشست چین-جهان عرب در ریاض خودداری کرده بودند. مقام‌های کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند عدم حضور «شیخ محمد بن‌زاید آل‌نهیان»، رئیس امارات و محمد بن‌سلمان در مراسم‌هایی به میزبانی یکدیگر اقدامی عمدی بوده و نشان‌دهنده شکاف‌های در حال گسترش میان امارات متحده عربی و عربستان سعودی است.

 به نوشته این روزنامه، امارات و عربستان با آنکه هنوز هم متحد یکدیگر محسوب می‌شوند در چندین زمینه با یکدیگر اختلاف نظر‌هایی دارند که در رقابت‌های دو کشور برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش نفوذ در بازار‌های جهانی نفت و همچنین اختلاف‌ها بر سر مسیر حرکت جنگ یمن ریشه دارد. مطابق تحلیل وال‌استریت‌ژورنال، این اختلاف‌ها که زمانی تنها به محافل پشت‌پرده محدود می‌شدند به مرور حالت علنی‌تر به خود گرفته‌اند و خطر بازآرایی اتحاد‌ها در منطقه خلیج‌فارس را، آن هم در بحبوحه تلاش‌های ایران برای افزایش نفوذ در منطقه به همراه دارند.

 منابع مطلع می‌گویند «شیخ طحنون بن‌زاید آل‌نهیان»، مشاور امنیت ملی امارات که از مقام‌های نزدیک به رئیس این کشور به شمار می‌رود بار‌ها برای دیدار با محمد بن‌سلمان به عربستان سفر کرده، اما موفقیتی در کاستن از تنش‌ها نداشته است. دست‌کم یک بار، بعد از نشست ماه ژانویه در ابوظبی، شیخ طحنون اجازه دیدار با بن‌سلمان را پیدا نکرد.

 بیشترین اختلاف‌ها بر سر یمن است، جایی که سعودی‌ها و اماراتی‌ها از سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴ شمسی) در حال رهبری یک ائتلاف نظامی برای مقابله با انصارالله یمن هستند. این جنگ به نابودی زیرساخت‌های یمن و گسترش فقر، بیکاری و گسترش بیماری‌های واگیردار در این کشور فقیر عربی منجر شده است. از زمان آغاز این حملات ده‌ها هزار غیرنظامی یمنی شهید و زخمی شده‌اند. امارات در سال ۲۰۱۹ بخش اعظم نیرو‌های زمینی‌اش را از یمن خارج کرد. مقام‌های خلیج‌فارس به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند در شرایطی که عربستان سعودی در حال انجام گفتگو‌های مستقیم با انصارالله برای پایان دادن به جنگ است، امارات نگران است که رایزنی‌ها درباره آینده یمن کنار گذاشته شود.

 مقام‌های مورد استناد وال‌استریت‌ژورنال می‌گویند امارات خواستار حفظ جایگاه راهبردی خود در سواحل جنوبی یمن و قدرت‌افکنی در دریای سرخ است تا بتواند ایمنی مسیر‌های دریایی را از بنادرش به سایر نقاط دنیا حفظ کند. امارات مضاف بر این خواستار ایجاد یک پایگاه نظامی و باند فرودگاه در جزیره‌ای در تنگه باب‌المندب در انتهای جنوبی دریای سرخ است.

 مقام‌های سعودی در محافل خصوصی با این برنامه‌های امارات مخالفت می‌کنند. عربستانی‌ها معتقدند برنامه اماراتی‌ها برخلاف اهداف ریاض برای ایمن‌کردن مرز ۸۰۰ مایلی آن‌ها و جلوگیری از حملات پهپادی و موشکی انصارالله است. مقام‌های خلیج‌فارس می‌گویند سعودی‌ها نیرو‌های سودانی ائتلاف عربی را در نواحی نزدیک عملیات‌های اماراتی‌ها مستقر کرده‌اند. اماراتی‌ها این اقدام عربستان را تاکتیکی برای ارعاب خودشان تلقی می‌کنند.

 در ماه دسامبر وقتی که شیخ محمد از حضور در نشست ریاض خودداری کرد مقام‌های سعودی آن را نشانه ناخرسندی امارات از تشدید رقابت‌ها در یمن تفسیر کردند. در آن نشست، به جای شیخ محمد، حاکم فجیره حضور داشت.

 عربستان و امارات به عنوان دو تولیدکننده بزرگ نفت در جهان، اختلافاتی هم بر سر مسائل انرژی دارند. در داخل اوپک، امارات موظف است با ظرفیتی بسیار کمتر از آنچه به آن توانمند است نفت تولید کند. امارات از مدت‌ها پیش خواستار افزایش میزان تولید خود شده، اما عربستان با این موضوع مخالفت کرده است. اکنون، مقام‌های اماراتی گفته‌اند این کشور در حال انجام رایزنی‌های داخلی برای خروج از اوپک است. این اقدام می‌تواند این کارتل نفتی را با شوک عظیم مواجه کرده و قدرتش را در بازار‌های جهانی نفت تضعیف کند.