کودتای ننگین ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که توسط دولت‌های چرچیل در انگلیس و آیزنهاور در امریکا طراحی و تأمین مالی و پشتیبانی شد و توسط عنصری از نظامیان وابسته به سلطنت، با سازماندهی اراذل و اوباش به سردمداری شعبان بی‌مخ به اجرا گذاشته شد، یکی از جنایت‌های بزرگ امریکا و انگلیس علیه کشور و ملت ایران است که پیگیری آن در مجامع حقوقی مورد غفلت قرار گرفته است. 
در این کودتا که انگلیسی‌ها برای سلطه مجدد بر نفت ایران و امریکایی‌ها با هدف توسعه نفوذ در ایران و مهار شوروی سابق و جلوگیری از نفوذ چین آن را طراحی کردند، چندین ظلم و جنایت بزرگ به مردم ایران تحمیل شد که هر کدام می‌تواند مقدمه‌ای برای محکومیت کودتاچیان در دادگاه‌های بین‌المللی و دریافت خسارت از کودتاگران باشد. ظلم‌هایی چون:
۱- مداخله مستقیم در امور داخلی با برکنار کردن دولت قانونی و روی کار آمدن دولت کودتا که دست شاه را برای هرگونه جنایت باز گذاشته و زمینه‌ساز دیکتاتوری ۲۶ ساله او پس از کودتا بود. 
۲- تقویت ماشین سرکوب و سلطه بی‌رحمانه رژیم پهلوی که با تقویت بنیه نیرو‌های امنیتی و تشکیل و توسعه ساواک با کمک سرویس‌های امنیتی امریکا، انگلیس و متحد منطقه‌ای آنان رژیم صهیونیستی به مخوف‌ترین دستگاه سرکوب و اختناق رژیم پهلوی تبدیل و از تاریک‌ترین دوره‌های استبداد و دیکتاتوری را بر کشور تحمیل کردند. 
۳- تشدید چپاول منابع ملی کشور که اگر تا پیش از این، عمدتاً چپاول نفت توسط انگلیس بود، پس از کودتا با گشاده‌دستی رژیم پهلوی نه تنها چپاول نفت برای امریکا و انگلیس فراهم بود، بلکه ایران به بهشت کمپانی‌ها و کارتل‌های امریکایی و انگلیسی تبدیل و واردات و صادرات توسط آن‌ها و به نفع شرکت‌های خودشان تنظیم می‌شد و کشورمان را از شکل‌گیری روند توسعه محروم می‌ساخت. 
۴- تبدیل ایران به یک مستعمره غیر اعلامی با نفوذ گسترده در دستگاه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی که نه تنها از ظرفیت‌های ایران برای جاسوسی علیه شوروی استفاده می‌کردند، بلکه رابطه با چین را هم به مدت ۱۲ سال به صورت تعلیق درآورده و برای حفظ انحصار و نفوذ خود، کشورمان را از بسیاری فرصت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی محروم ساختند. 
۵- تبدیل ایران به بازار بزرگ فروش فرآورده‌های صنعتی کشور‌های غربی به ویژه امریکا و انگلیس و حضور گسترده و پرشمار مستشاران نظامی و غیرنظامی که نه تنها منابع ملی کشورمان را یغما می‌بردند، بلکه از شکل‌گیری رشد نیروی انسانی کارآمد و اعتماد به نفس برای توسعه ملی ممانعت به عمل آورده و عقب ماندگی را بر کشورمان تحمیل می‌کردند. 
با وجود اینکه امریکا و انگلیس پس از کودتای ۲۸ مرداد و اتکای محمدرضا پهلوی به آن‌ها در کشورمان نفوذ گسترده داشتند، اما با اتکا به سیاست فریب و آموزه‌های ماکیاولی از هر فرصتی برای تضعیف موقعیت ایران و ممانعت از توسعه و قدرت‌یابی آن استفاده می‌کردند که لطمه به موقعیت ژئوپلیتیکی ایران با جداسازی بحرین از کشور عزیزمان یکی از موارد لو رفته و گل‌درشت این جنایت و خیانت بزرگ به حساب می‌آید. 
جالب این است که سلطنت‌طلبان، کودتای ۲۸ مرداد را یک قیام ملی و رستاخیز نامیده‌اند تا پوششی بر ماهیت خارجی و لاپوشانی نقش اوباش داخلی باشد. ولی عذرخواهی مقامات سیاست خارجی امریکا و تلاش انگلیسی‌ها برای گم کردن اسناد مداخله خود در این جنایت تاریخی علیه ملت ایران که از ابتدا با رنگ خون شکل گرفت و تا انتهای مداخله برآمده از کودتا یعنی حمایت از شاه در برابر انقلاب اسلامی سال ۵۷ با خونریزی و جنایت علیه ملت ایران تداوم یافت، از مداخله جنایتکارانه و شرم‌آوری حکایت می‌کند که باید در دادگاهی بین‌المللی پیگیری شود. 
چنین دادگاهی فرصتی برای بازخوانی حقوقی این جنایت برای جهانیان و واگویی حقایق تاریخی برای نسل جدید و ایجاد فضایی عمومی برای شناخت ماهیت امپریالیستی و مداخله‌گرایانه امریکا و انگلیس و ستیز آنان با حقوق ملت‌ها برای نیل به اهداف سلطه‌جویانه به حساب می‌آید.

ملت بزرگ، دشمن کوچک

محمد‌مهدی ایمانی‌پور 

رهبرمعظم انقلاب اسلامی اخیرا در دیداردست‌اندرکاران ستاد کنگره ملی شهدای استان کهگیلویه‌و‌بویر‌احمد با اشاره به ترفندبدخواهان ایران درایجاد جنگ روانی و ترس برای به عقب‌نشینی واداشتن ملت ایران در عرصه‌های گوناگون، شناخت توانایی‌های خود و پرهیز از بزرگ‌نمایی توان بدخواهان را راه مقابله با این ترفند خوانده و تاکید کردند: «نتیجه بزرگ‌نمایی دشمن در میدان فرهنگ، احساس انفعال، مجذوب فرهنگ دشمن شدن و تحقیر فرهنگ خود است. نتیجه چنین انفعالی، قبول سبک زندگی طرف مقابل و حتی استفاده از واژگان و تعابیر بیگانه است.»

درخصوص فرمایشات رهبر حکیم انقلاب اسلامی نکاتی وجود دارد که لازم است مورد توجه و تأمل قرار گیرد:

نخست این‌که جنگ روانی، کالبد و فرامتن اصلی عملیات دشمن در مواجهه با نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران محسوب می‌شود. در این معادله، جنگ روانی محیط بر دیگر ابعاد نبرد دشمن بوده و خواهد بود. برخی تصور می‌کنند جنگ روانی را باید هم‌عرض جنگ اقتصادی یا جنگ نظامی تلقی کنند، اما این تصور صحیح نیست. در جنگ روانی، باورها، ثوابت فکری، اعتقادی و نگاه کلان افراد نسبت به مقولات مهم و سرنوشت‌ساز به چالش کشیده می‌شود و این دگرگونی، به دستمایه و پیش‌شرطی برای عملیات دشمن در دیگر ابعاد تبدیل می‌شود. جنگ روانی در یک تعریف گویا و ساده، حمله به ذهنیت و ادراک انسان‌ها و زمینه‌سازی برای پذیرش نشانه‌های انحرافی و گمراه‌کننده از سوی آنهاست. 

نکته دوم، معطوف به یکی از مصادیق مهم جنگ روانی دشمنان یعنی بزرگ‌نمایی جریان باطل و کوچک‌نمایی جریان حق مربوط می‌شود. دشمن در میدان جنگ روانی و شناختی، خود را به‌مثابه یک «واقعیت شکست‌ناپذیر» و «توانمند» توصیف کرده و دیگران را متهم به عدم توانایی مواجهه با این قدرت می‌کند. زمانی که این باور نادرست دراذهان (با استناد به روش‌ها و ابزار‌های گوناگون) القا و تثبیت شود، انسان‌ها و جوامع به مرحله «خودناباوری» و «دگرباوری» خواهندرسید. دراین صورت فرهنگ، باورهاواعتقادات کشور‌ها ازسوی ملت‌هایشان پس زده شده وموردتحقیر قرارمی‌گیرد. تغییرسبک زندگی، آخرین حلقه وخروجی جنگ روانی و شناختی دشمن محسوب می‌شود. زمانی که سبک زندگی افراد تحت تاثیر پیش‌فرض‌ها و القائات بیگانگان تغییر پیدا کند، خود به جزئی از بازی دشمن در تقابل با خویشتن تبدیل می‌شود. 

نکته سوم، معطوف به ظرفیت‌های گسترده و بی‌نظیر فرهنگی، دینی، گفتمانی و تمدنی ما در مواجهه با جنگ روانی دشمن است. مهم‌ترین دلایل ناکامی دشمن در پیشبرد و تکمیل مصادیق و حلقه‌های جنگ روانی علیه جامعه ما در طول سال‌های سپری شده از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همین استحکام و تجمیع ظرفیت‌های ذاتی و اکتسابی ما بوده است. با این حال نباید در مواجهه با جنگ روانی دچار ساده‌انگاری، سوء‌محاسبه یا سوءتدبیر شد. آنچه مانع از تسلط ما بر داشته‌ها و بایسته‌های مواجهه با دشمن در عرصه جنگ روانی می‌شود، انفعال است و بس! بنا به تعابیر مکرررهبرمعظم انقلاب اسلامی، دراین عرصه حتی در مواردی باید رویکردی آفندی و مبتکرانه داشت و به رویکرد پدافندی و دفاعی در برابر توطئه‌ها و نقشه‌های دشمن اکتفا نکرد. زمانی که جنگ روانی به‌مثابه فرامتن و ظرف بازی دشمنان در‌هم شکسته شود، دیگر مصادیق جنگ و مواجهه با ملت ایران نیز یکی پس از دیگری با تباهی و شکست مواجه خواهد شد. 

چالش پنهان اسرائیل

محمد مهدی مظاهری

 نکته مهم در طراحی ترور هنیه که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده، بحران هویت و مشروعیت رژیم اسرائیل پس از حمله به نوار غزه است؛ یکی از راهبردهای اساسی مقامات اسرائیل برای جلب حمایت ها و کمکهای بین المللی، ارائه تصویری دموکراتیک و صلح طلب از این رژیم، مظلوم نمایی و نمایش تحت فشار بودن اسرائیل و یهودیان و بی پناه بودن آنها در برابر تهدیدات خارجی بوده است. اما با گذشت بیش از ۱۰ ماه از جنگ غزه، حملات بی وقفه این رژیم به مکانهای غیر نظامی و تحمیل گرسنگی، تشنگی و آوارگی به مردم این باریکه و محروم کردن آنها از حداقل های حقوق بشر، دیگر هیچ جایی برای راهبرد سنتی مقامات این رژیم برای مظلوم نمایی و روتوش کردن اقداماتشان باقی نگذاشته است.
افکار عمومی‌کشورهای غربی و حتی مردم آمریکا که به طور سنتی حامی اسرائیل در مقابل گروه‌های فلسطینی بودند، حال با مشاهده هر روزه رنج و عداب مردم غزه در رسانه‌ها، از اقدامات اسرائیل ابراز انزجار می‌کنند و روزی نیست که شاهد تظاهراتی ضد اسرائیلی در یکی از کشورهای غربی و شرقی دوست و متحد اسرائیل نباشیم. هر چند مقامات این کشورها و نیز سازمانهای بین المللی تلاش کرده اند انتقادات نرمی نسبت به اسرائیل داشته باشند و به اصطلاح آبروی متحد سنتی خود را حفظ کنند، اما ملتها اساساً این ملاحظات را ندارند، بی پرده به انتقاد از اسرائیل و اقدامات آن در غزه می‌پردازند و در قالب تظاهرات مختلف، اعتراض و مخالفت خود را با جنایات اسرائیل ابراز می‌کنند. اوج این نمایش مردمی را در زمان سفر اخیر نتانیاهو به آمریکا و سخنرانی وی در کنگره شاهد بودیم. در زمانی که بسیاری از نمایندگان آمریکا برای نتانیاهو کفهای ممتد می زدند و رویکرد ضد بشری وی علیه مردم فلسطین را تأیید می‌کردند، در بیرون از کنگره، مردم آمریکا علیه نتانیاهو و سیاست هایش در غزه شعار می دادند.
این شرایط برای نتانیاهو تازگی داشت و زنگ های خطر را برای وی به صدا درآورد؛ قرار بود اسرائیل همیشه آن دولت مقتدر و مظلوم خاورمیانه با وجهه ای مثبت باشد و ایران و متحدانش قدرتهای اهریمنی که باید با آنها مقابله کرد؛ اما واقعیتی که در سفر نتانیاهو عیان شد، این بود که جنگ غزه دیدگاه مردم جهان نسبت به اسرائیل را تغییر داده است. در این شرایط رژیم اسرائیل به یک اقدام انقلابی نیاز داشت تا ورق را برگرداند، اسرائیل را به جایگاه مظلوم و دولت همیشه در تهدید و ایران را به دولت یاغی و نیازمند مهار تبدیل کند

کودتای 28 مرداد و آرمان‌های مشروطه

دکتر محمدعلی موحد در کتاب «خواب آشفته نفت»، قضاوتی درباره مصدق، نهضت ملی‌شدن نفت و پایان آن دارد که به گمانم از این منظر می‌توان نگاهی واضح‌تر به این شخصیت مهم تاریخ معاصر ایران و وقایعی مانند ملی‌شدن نفت و کودتای 28 مرداد و حتی حوادث بعد از آن داشت.

استاد محمد‌علی موحد در این کتاب نوشته‌اند: «داستان مصدق در خاطره نسل ما به «شاهنامه آزادی» تبدیل شده است. این ماجرا برای مردم ما نه صرفا یک حدیث تاریخی که یک سرود آزادی است و سرود آزادی سر از قید زمان بر‌می‌کشد. چیزی را می‌سراید و چیزی را می‌ستاید که هنوز اتفاق نیفتاده است و آرزو می‌شود که در آینده اتفاق بیفتد. سرود آزادی سِروادِ مشتاقی‌ست. وجدان جامعه در گذشته چیزی را می‌بیند و نشانی از گمشده خود در آن می‌جوید. قصه گذشته‌ای به بن‌بست رسیده که امید فرجی را برای آینده رقم می‌زند و بازگو‌کردن آن بهانه‌ای می‌شود برای بیان اشتیاقی شورانگیز که تحقق چیزی بسیار عزیز را در امروز و فردا آرزومند است...». به گمانم با این تعریف و تفسیر، داستان مصدق را می‌توان به داستان آرمان‌ها و آرزوهای یک ملت گسترش داد. مصدق فرزند مشروطه است. روزی که فرمان مشروطیت صادر می‌شود، مصدق حدود 25 سال‌ دارد. در مشروطیت فعال است و در کنار حسن مستوفی‌الممالک، نایب‌رئیس انجمن انسانیت است. در مجلس اول از طرف مردم اصفهان به مجلس راه می‌یابد، اما به خاطر اینکه از 30 سال کمتر دارد، اعتبارنامه‌اش پذیرفته نمی‌شود. پس از به توپ بسته‌شدن مجلس، در کنار مردم ایستاد و در آن روزهای خوف و رجا در برابر شاه مستبد این‌گونه زبان گشود: «روزی محمدعلی‌شاه مرا احضار کرد و فرمود خواستم توسط معاون‌الدوله با بهبهانی راهی باز کنم، کاری نکرد. هرگاه شما بتوانید کاری کنید موجب امتنان است. عرض شد که شاه را به ایشان چه حاجت است؟ ایشان هرچه دارند از همراهی و مساعدتی است که با آزادی‌خواهان می‌نماید، شاه هم همین رویه را اختیار کنند و با مشروطیت مخالفت نفرمایند تا دکان سیاسی آقا تخته شود!...». بعد از واقعه و با ناامیدی از اصلاح، به فرانسه و سپس سوئیس رفت و مالیه و حقوق خواند و در حقوق دکتری گرفت و به ایران بازگشت و در مدرسه عالی علوم سیاسی تدریس کرد و برای اقتضائات روز کشور تألیف کرد و کتاب‌هایی ارزشمند نوشت. بر اساس همین دانش، در مجلس سوم به عضویت کمیسیون تطبیق حوالجات (دیوان محاسبات بعد) درآمد. معاون وزیر مالیه شد و بعدها با قرارداد 1919 به مخالفت برخاست تا آنجا که هیچ‌گاه با وثوق‌الدوله بر سر این خیانت دل صاف نکرد و هرجا که قرار بود او مصدر کاری قرار گیرد، مصدق را در برابر خود می‌دید. حتی وقتی ‌مستوفی‌الممالک با آن سوابق وطن‌پرستی و مشروطه‌خواهی، وثوق‌الدوله را به‌عنوان وزیر معرفی کرد، این مصدق بود که سوابق رفاقت و همکاری و قوم و خویشی با مستوفی را کنار گذاشت و نطق مفصلی علیه وثوق‌الدوله ایراد کرد. والی فارس شد و وقتی در همان دوره کودتای 1299 اتفاق افتاد، به‌هیچ‌وجه دولت کودتا را به رسمیت نشناخت و مجبور شد به کوه‌های بختیاری پناهنده شود تا دوره سید‌ضیا‌ بگذرد. به نمایندگی مجلس پنجم انتخاب شد و در همین مجلس علیه تغییر سلطنت ایستاد و استدلال اساسی او این بود که شاه مشروطه یک نماد وحدت ملی است و اختیاری ندارد. قبل از این مجلس در برابر دوستان خود مانند مشیرالدوله و مستوفی‌الممالک که می‌خواستند در جلسه حضور پیدا نکنند، گفت: «به توپچی 10 سال مواجب می‌دهند، برای اینکه یک روز شلیک کند. اگر شلیک نکرد انجام وظیفه نکرده است. نمایندگان مجلس هم موظفند از قانون اساسی دفاع کنند...». او به مجلس رفت و با همه خطرات محتمل، محکم از اصول قانون اساسی دفاع کرد. او سردار سپه را می‌شناخت و می‌دانست که پادشاهی رضا‌خان یعنی تعطیل قانون اساسی مشروطه. او دل در گرو‌ آرمان‌های مشروطه و قانون اساسی آن داشت.

از نگاه مصدق، اصل 35 متمم قانون اساسی که می‌گفت «سلطنت ودیعه‌ای است که به موهبت الهی از طرف مردم به شخص شاه مفوض شده»، یعنی این مردم هستند که به شاه قدرت می‌دهند و در اصل ۴۴ متمم قانون اساسی باز هم تأکید شده بود شاه هیچ‌گونه مسئولیتی ندارد، بلکه دولت مسئول است و وزرا‌ در برابر مجلس باید پاسخ‌گو باشند و اصل 33 متمم قانون اساسی مقرر می‌کرد که «مجلسین [شورای ملی و سنا] حق تحقیق و تفحص در هر امری را دارند»‌ و در این ماده حتی شاه هم استثنا‌ نشده بود. مصدق معتقد بود مطابق اصل ۴۵ متمم قانون اساسی، «حتی دستخط پادشاه وقتی قابل اجراست که به امضای وزیر مربوطه رسیده باشد». و طبق اصل ۵۶ متمم قانون اساسی، «مصارف و مخارج دستگاه سلطنتی باید قانونا معین باشد». همچنین بر اساس اصل ۶۴ متمم قانون اساسی، «وزرا نمی‌توانند احکام کتبی و شفاهی شاه را مستمسک قرار دهند و از خود سلب مسئولیت نمایند».‌ این چیزی بود که مصدق تا پایان عمر به آن پایبند بود.

او فرزند مشروطه بود و در مشروطه بالیده بود و دل در گرو اصول آن داشت و در ماجرای ملی‌شدن صنعت نفت نیز تنها او بود که با فهم عمیق از آرمان‌های مشروطه، می‌توانست آرزوهای دور و دراز ملت را در این مسیر نمایندگی کند. از این منظر شاید بهتر بتوان جملات ابتدایی این نوشتار از قول دکتر محمد‌علی موحد را درک کرد. با این نگاه، مصدق عصاره آرمان‌های مشروطه بود که به دنبال تحقق آرمان‌های مشروطه بود و کودتای 28 مرداد به عبارتی دخالت خارجی بود در به بن‌بست کشاندن آن آرمان‌ها و آرزوها و بیخود نبود که دکتر ناصر تکمیل‌همایون در توصیف کودتای 28 مرداد گفته بود «من به‌عنوان کسی که تاریخ ایران را بارها مطالعه کرده‌ام می‌گویم هیچ حادثه‌ای در تاریخ ایران مخرب‌تر از کودتای 28 مرداد نبود».