پنجمین امام شیعیان، در دوران امامت خود با تأکید بر عدالت و مبارزه با ظلم، آموزههای ارزشمندی را به پیروان خود ارائه دادند. در دوران حیات مادی امام باقر (ع) حکومت اموی با ظلم و ستم بر مردم، به ویژه شیعیان، حکمرانی میکرد. امام (ع) با توصیه به پیروان خود برای دوری از دربار حاکمان ظالم، سعی در حفظ هویت دینی و اخلاقی جامعه اسلامی داشتند و میخواستند از آلوده شدن شیعیان به فساد و تباهی جلوگیری کنند. یکی از احادیث برجسته ایشان در این زمینه، توصیه به همکاری نکردن با حکومتهای ظالم و پرهیز از ورود به دربار ستمگران است. روزی یکی از شیعیان به امام محمدباقر (ع) عرض کرد: «نظر شما چیست که من به حاکم زمان نزدیک شوم و در دربار رفت و آمدی داشته باشم؟» امام باقر (ع) فرمودند: «رفت و آمد تو در دربار حاکم ظالم سه نتیجه منفی برایت دارد: محبت دنیا را در دلت ایجاد میکند، موجب میشود که مرگ و روز حساب را از یاد ببری و تو را نسبت به آنچه خداوند متعال برایت قسمت کرده، ناراضی میکند.» این حدیث به سه پیامد منفی حضور در دربار حاکمان ظالم اشاره میکند:
ایجاد محبت دنیا در دل: حضور در محیطهای مملو از تجملات و زرق و برق دنیوی، دل را به دنیا متمایل کرده و انسان را از یاد خدا و ارزشهای معنوی دور میکند.
نارضایتی از قسمت الهی: مقایسه زندگی ساده خود با تجملات دربار، موجب نارضایتی از رزق و روزی الهی میشود و انسان را به طمع و حرص میکشاند.
همکاری با ظالمان: در احادیث تأکید شده است که مسلمانان نباید با ستمگران همکاری کنند یا در مجالس آنها حضور یابند؛ زیرا این امر میتواند به تأیید ضمنی ظلم و ستم آنها تعبیر شود.
بنابراین، حفظ تقوای الهی ضروری است و دوری از محیطهای فاسد و ستمگر، به حفظ تقوا و پاکی دل کمک میکند و انسان را از افتادن در دامهای شیطانی مصون میدارد.
شاید از خودتان بپرسید مگر ما اکنون به دربار ظالمان دسترسی داریم که بخواهیم در آن وارد شویم؟ باید بگوییم این حدیث میتواند راهنمایی برای مسلمانان در مواجهه با برنامه حکومتها و نظامهای ظالم، ستمگر و در کل امپریالیستی باشد. پرهیز از همکاری با ظالمان و حفظ استقلال فکری، دینی، سیاسی، اقتصادی و... از وظایف هر مسلمانی است که به دنبال رضایت الهی و زندگی پاک و با تقواست.
امروزه ظالمان و جانیان، دربار خود را در رسانهها ایجاد کردهاند و هر کسی را که در آن حضور پیدا میکند، بهنوعی سرباز خود قلمداد میکنند. بسیاری از حاکمان کشورهای مسلمان هم همین وضعیت را دارند. آنها با حضور در برنامه ظالمان و جانیان خود را به درجهای از رذالت رساندهاند که در برابر نسلکشی و کودککشی در غزه سکوت کردهاند و نمیتوانند واکنشی داشته باشند؛ زیرا خود را در پستترین جایگاه قرار دادهاند. طمع و شهوت قدرت آنها را کور کرده است و در تمامی آداب زندگی شبیه ظالمان و جانیان و نوکران شیطان شدهاند.