چرا باید حق را بشناسیم؟

 شناخت راه حق و درست، یکی از اهداف اصلی دین اسلام و محور تعلیمات قرآن کریم است. قرآن به منزله کتاب هدایت، راهنمایی‌های دقیقی برای شناخت راه درست ارائه می‌دهد. شناخت راه حق و درست از دیدگاه قرآن کریم مسئله‌ای بنیادین است که به‌وضوح در آیات این کتاب آسمانی توضیح داده شده است. قرآن کریم بر ایمان به خداوند یکتا تأکید کرده و توحید را اساس هدایت معرفی می‌کند. خداوند در آیه‌ای زیبا می‌فرماید: «اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ...» (بقره/۲۵۷) در این آیه، خداوند ولی مؤمنان معرفی شده که آنان را از تاریکی‌های جهل، گناه و انحراف به نور ایمان و هدایت می‌رساند. قرآن کریم خود را راهنمایی بی‌بدیل معرفی کرده و تدبر در آن را راهی برای شناخت حقیقت می‌داند. آیه‌ای که به این مسئله اشاره می‌کند، چنین است: «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ...» (اسراء/۹) این کتاب الهی راهی مستقیم و استوار برای هدایت به سوی سعادت فردی و اجتماعی معرفی می‌شود. 
یکی دیگر از ابزار‌های شناخت حق در قرآن، عقل و تفکر است. خداوند بار‌ها انسان را به تفکر و تعقل دعوت کرده و آن را راهی برای درک حقایق معرفی می‌کند. آیه‌ای که بر این امر تأکید دارد، چنین است: «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» (محمد/۲۴) در این آیه، از کسانی که از تدبر در قرآن غافل هستند، انتقاد شده است. پرهیز از هوی و هوس یکی از مهم‌ترین عوامل شناخت راه درست است. قرآن کریم درباره این موضوع هشدار داده و می‌فرماید: «أَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ...» (فرقان/۴۳) این آیه به ما نشان می‌دهد که پیروی از هوس‌های نفسانی، مانع بزرگی برای شناخت حقایق است. عمل صالح یکی دیگر از معیار‌های شناخت حق است. قرآن کریم کسانی را که به خدا ایمان آورده و عمل صالح انجام می‌دهند، اهل هدایت معرفی می‌کند: «وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ...» (بقره/۸۲). ایمان و عمل صالح، انسان را در مسیر سعادت و هدایت قرار می‌دهد. طلب هدایت از خداوند از دیگر مواردی است که قرآن بر آن تأکید کرده است. آیه «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ» (فاتحه/۶) که در هر نماز تکرار می‌شود، نشان می‎دهد انسان همواره باید هدایت را از خداوند بخواهد و در مسیر حق استقامت کند. قرآن همچنین بر اهمیت رجوع به اهل علم و تقوا تأکید کرده است. خداوند می‌فرماید: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» (نحل/۴۳) مشورت با دانایان و اهل تقوا، یکی از ابزار‌های مهم برای یافتن مسیر حق است. پرهیز از تقلید کورکورانه، یکی دیگر از توصیه‌های قرآن برای شناخت حقیقت است. خداوند در آیه‌ای بیان می‌کند: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا...» (بقره/۱۷۰) خداوند در این آیه مسیری را تبیین می‌کند که «پذیرش حق باید بر اساس تعقل و شناخت باشد، نه تقلید بدون دلیل.» قرآن کریم به انسان‌ها درباره دشمنان راه حق نیز هشدار می‌دهد. از جمله شیطان، که همواره در تلاش است انسان‌ها را از مسیر هدایت منحرف کند: «إِنَّ الشَّیْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا...» (فاطر/۶) شناخت دشمنان حقیقت و پرهیز از تأثیرات آنها، از شروط لازم برای باقی ماندن در مسیر حق است.