مؤمنان اعضای یک پیکرند

یکی از والاترین نعمت‌هایی که دین اسلام برای بشریت به ارمغان آورده، ایجاد روح برادری و انسجام در دل‌های انسان‌هاست. دینی که نه‎تنها برای عبادت و ارتباط فردی با خدا نازل شده، بلکه برای ساختن جامعه‌ای بر پایه محبت، همدلی، تعاون و اخوت آمده است. در حقیقت، آنچه پیامبران الهی، به‌ویژه پیامبر اسلام (ص) به‎دنبال آن بودند، نه‎تنها هدایت فردی انسان‌ها بلکه برقراری پیوندی درونی میان دل‌ها بود. پیوندی که قرآن از آن با عنوان «تألیف قلوب» یاد می‌کند و آن را نعمتی بزرگ و الهی می‌داند. در آیه‌ای زیبا خداوند متعال می‌فرماید: «وَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنفَقْتَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مَّا أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَکنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکیمٌ»؛ و دل‌های‌شان را به هم الفت داد. اگر همه آنچه را در زمین است خرج می‌کردی، نمی‌توانستی دل‌های‌شان را به‎هم نزدیک کنی ولی خدا بود که دل‌های‌شان را پیوند داد. بی‌تردید او توانا و حکیم است. (انفال/۶۳) این آیه نه‎تنها حقیقت اخوت اسلامی را بیان می‌کند، بلکه نشان می‌دهد که این پیوند قلوب، پدیده‌ای صرفاً اجتماعی یا انسانی نیست، بلکه از عالم بالا نازل می‌شود و منشأیی ربانی دارد. حتی پیامبر خدا (ص) با آن همه عظمت و مهربانی‌اش، به اراده خداوند این کار را انجام می‌دهد. این حقیقت، مسئولیت مسلمانان را دوچندان می‌کند، چرا‎که اگر این نعمت، حاصل عنایت خداست، حفظ و تقویت آن نیز وظیفه‌ای الهی و سنگین بر دوش مؤمنان است. در زمان بحران، جنگ، فقر، بیماری، سیل و زلزله یا هر مصیبتی که اجتماع انسانی را تهدید می‌کند، همین الفت قلوب است که بشر را از سقوط به ورطه خودخواهی و فروپاشی نجات می‌دهد. اینکه انسان‌ها در چنین زمان‌هایی، بی‌هیچ چشم‌داشتی به کمک یکدیگر می‌شتابند، گاهی از خانه و مال خود می‌گذرند، گاه شب و روز آرام نمی‌گیرند تا مشکلی از دیگری حل کنند، ریشه در همان نهادینه شدن محبت، برادری و احساس تکلیف در برابر هم‌نوع دارد که دین آن را در جان‌ها زنده کرده است. اسلام، جامعه را همچون پیکری واحد می‌بیند. پیامبر خدا (ص) می‌فرمایند: «مؤمنان در دوستى، عطوفت و مهرورزى نسبت به هم چونان یک پیکرند؛ که هرگاه عضوى از آن به درد آید، دیگر اعضا را بى‌خوابى و تب فرامى‌گیرد. این حدیث، نه‎تنها وضعیت مطلوب بلکه وضعیت ضروری جامعه ایمانی را ترسیم می‌کند. جامعه‌ای که در روز‌های سخت، خود را نشان می‌دهد. روز‌هایی که شاید دیگر انگیزه‌های مادی کارگر نباشند. اما محبت و برادری دینی، انسان‌ها را به حرکت در می‌آورد. قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ» مؤمنان تنها برادر یکدیگرند، پس میان برادران‌تان صلح برقرار کنید. (حجرات/۱۰) برادری مؤمنانه، فراتر از هم‌خونی یا ملیت و زبان است. هر کس که دل در گرو توحید دارد و در مسیر حق گام برمی‌دارد، برادر ایمانی ماست. از همین‌روست که هرگاه جایی مظلومان دردمندند، مسلمانانِ واقعی بی‌تفاوت نمی‌مانند. هرگاه فاجعه‌ای روی می‌دهد، کسانی‌که تربیت شده دین و انسانیت هستند، پیشتاز میدان کمک‌رسانی می‌شوند. این همدلی، نه از سر هیجان زودگذر، بلکه از درک عمیق برادری دینی و فهم بالای جامعه است.