ممکن است بارها از خود پرسیده باشید: «آیا کودک من بیشفعال است یا فقط پرانرژی و بازیگوش است؟» وقتی فرزندتان مدام در حرکت است، تمرکز طولانی ندارد و انرژی بیپایانش گاهی شما را نگران میکند، طبیعی است که از خود بپرسید آیا این رفتار صرفاً شیطنت است یا نشانهای از بیشفعالی؟
پیش از بررسی راهکارها، لازم است با مفهوم دقیق «بیشفعالی» آشنا شویم. بیشفعالی یا اختلال کمتوجهی ـ بیشفعالی (ADHD) یکی از شایعترین اختلالات رفتاری در کودکان است که به تفاوت در رشد و عملکرد مغز مربوط میشود. این اختلال موجب میشود کودک در تمرکز، آرام نشستن و کنترل رفتارهای خود با مشکل مواجه شود.
نشانههای آن میتوانند در مدرسه، خانه و روابط اجتماعی دیده شوند و تفاوت میان شیطنت طبیعی و مشکل پایدار را نشان میدهند. علایم بیشفعالی از همان اوایل کودکی آشکار میشوند، اما شدت و نوع آن در هر کودک متفاوت است. برخی مشکل تمرکز و حواسپرتی دارند و برخی دیگر پرتحرک و تکانشگر هستند. آنچه این اختلال را از بازیگوشی معمولی متمایز میکند، تداوم رفتارها در محیطهای مختلف و تأثیری است که بر یادگیری و روابط اجتماعی کودک میگذارد. تشخیص این وضعیت معمولاً با همکاری والدین، معلمان و روانشناس انجام میشود و بر پایه مشاهده، پرسشنامهها و مصاحبه صورت میگیرد.
شناخت بیشفعالی تنها نیمی از مسیر است؛ نیم دیگر، یافتن راههایی برای همراهی و حمایت از کودک است. والدین میتوانند با ایجاد برنامه منظم روزانه، تعیین قوانین روشن و استفاده از پاداش، کودک را در تکرار رفتارهای مثبت همراهی کنند.