اهمیت تاب‌آوری در جنگ‌

صبح صادق این نوشتار را صرفاً برای اطلاع مخاطبان منتشر می‌کند*/ جنگ‌ها نه تنها عرصه رویارویی نیرو‌های نظامی، بلکه آوردگاه نبرد اراده‌های ملی نیز هستند. همان‌طور که «کارل فون کلاوزویتس» نظریه‌پرداز بزرگ جنگ، بر اهمیت «عوامل روحی» مانند اراده مردم برای جنگیدن، میزان حمایت از آرمان ملی و وحدت داخلی تأکید می‌کرد، امروز نیز دشمنان ما می‌کوشند انسجام و تاب‌آوری جوامع ما و متحدان‌مان را با ابزار‌های گوناگون در هم بشکنند. روسیه با استفاده از جنگ اطلاعاتی به دنبال قطبی‌سازی جوامع غربی است، گروه‌های غیر دولتی نیز با هدف تحمیل خسارات و رنج گسترده، در پی شکستن روحیه مقاومت ما هستند. در چنین شرایطی، تاب‌آوری اجتماعی به یک سپر دفاعی حیاتی برای کشور‌ها در برابر تهاجم بدل می‌شود و هرچه این سپر مستحکم‌تر باشد، قدرت بازدارندگی ما نیز افزایش می‌یابد. در درگیری‌های آینده، کشورهایی، چون چین و روسیه به احتمال زیاد تلاش خواهند کرد تا پیش از آغاز جنگ یا به‌عنوان جایگزینی برای آن، این تاب‌آوری را تضعیف کنند.

تجربه جنگ‌های اوکراین و خاورمیانه به‌خوبی نشان می‌دهد، تاب‌آوری چگونه در عمل تجلی می‌یابد. اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، در برابر شروع جنگ و هم‌زمان با حملات سایبری، پروپاگاندای گسترده و تلاش برای حذف رهبرانش، مقاومت قابل توجهی از خود نشان داد. در این شرایط بسیج مردمی شکل گرفت و زیرساخت‌های حیاتی اوکراین، مانند برق را فعال نگه داشت و این مسئله، زمان ارزشمندی برای فراهم شدن و دریافت کمک‌های نظامی میلیارد دلاری از سوی متحدان اروپایی و آمریکا خرید. اسرائیل نیز پس از حملات ۷ اکتبر، با فراخوان سریع صد‌ها هزار نیروی ذخیره و اتکا به آمادگی‌های پیشین خود مانند پناهگاه و تدارک پیش‌بینی شده از قبل، توانست جنگی فرسایشی را در چندین جبهه مدیریت کند. این توانایی برای حفظ پایداری در نبرد‌های طولانی و پرهزینه، سنگ‌بنای دفاع ملی است. بازدارندگی نیز از همین نقطه آغاز می‌شود؛ کشوری که از نظر اجتماعی مقاوم به نظر می‌رسد، هدفی دشوار برای تهاجم است، چراکه به قول محققان فنلاندی، «حتی بزرگ‌ترین خرس نیز جوجه‌تیغی را نمی‌خورد.»

در کنار مقاومت نظامی، نقش بخش غیرنظامی در تقویت تاب‌آوری ملی برجسته‌تر از هر زمان دیگری شده است. در اوکراین، بخش خصوصی با جهشی چشمگیر، تولید داخلی پهپاد‌ها را از چند مدل محدود به ده‌ها مدل افزایش داد و حدود ۲۰۰ شرکت داخلی در این فرآیند مشارکت کردند. این پهپاد‌ها به اوکراین امکان دادند تا اهدافی را در عمق خاک روسیه هدف قرار دهد. در اسرائیل نیز، وزارت دفاع با همکاری استارت‌آپ‌های فناوری، قابلیت‌های جدیدی، به‌ویژه در زمینه فناوری‌های ضدپهپاد، به میدان نبرد آورد. با این حال، جنگ روایت‌ها نیز به همان اندازه اهمیت دارد. اوکراین با تمرکز بر مقاومت عمومی و قدردانی از حمایت‌های بین‌المللی، توانست روایت خود را به‌طور گسترده در جهان ترویج دهد. در مقابل، اسرائیل در توجیه عملیات خود در غزه با چالش‌های جدی در افکار عمومی جهان مواجه شد و حمایت‌ها از آن در میان جوانان غربی کاهش یافت. این نشان می‌دهد که پیروزی در میدان نبرد اطلاعاتی، بخشی جدایی‌ناپذیر از جنگ‌های مدرن است.
 *مقاله‌ای از اندیشکده آمریکایی CSIS