گرت پورتر: انتظار می‌رود ایران با لحنی تند گزارش آمانو را تکذیب کند/ آژانس علی‌رغم اعتراف به نادرستی ادعاهای قبلی شاکله آنها را حفظ کرده است/عبارات مبهم آمانو، به دقت انتخاب شده‌اند
محقق، روزنامه‌نگار و نویسنده کتاب «بحران ساختگی» از گزارش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره موضوع ادعایی PMD ایران انتقاد کرد و با توجه به لحن دو پهلو و مبهم آن نوشت انتظار می‌رود تهران به تندی این گزارش را رد کند.
گرت پورتر: انتظار می‌رود ایران با لحنی تند گزارش آمانو را تکذیب کند/ آژانس علی‌رغم اعتراف به نادرستی ادعاهای قبلی شاکله آنها را حفظ کرده است/عبارات مبهم آمانو، به دقت انتخاب شده‌اند
«گرت پورتر» روزنامه‌نگار و محقق آمریکایی و نویسنده کتاب «بحران ساختگی» درباره برنامه هسته‌ای ایران روز جمعه در مطلبی در پایگاه «تروت‌آوت» به گزارش یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس انرژی اتمی درباره موضوع ادعایی PMD واکنش نشان داد.
وی نوشت این گزارش نادرستی ادعاها درباره وجود سیلندر فلزی برای آزمایش مواد منفجره در تأسیسات نظامی پارچین را آشکار کرد.
«پورتر» در ابتدای این یادداشت با اشاره به اینکه ارزیابی نهایی آمانو درباره موضوعات باقی‌مانده برنامه هسته‌ای ایران به سمت تأیید ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا مبنی بر وجود جنبه‌های تسلیحاتی در این برنامه تا سال 2003 متمایل است می‌نویسد انتظار نمی‌رود این سند، اجرای «برجام» را به خطر بیندازد.
«پورتر» در ادامه این یادداشت، برخورد دوگانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش PMD را مورد انتقاد قرار داده و به ذکر مواردی پرداخته که نشان می‌دهند نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل، علی‌رغم اعتراف به نادرستی ادعاهای قبلی، برای حفظ شاکله آنها تلاش کرده است.
نویسنده «بحران ساختگی» پس از بیان اینکه انتظار می‌رود ایران با لحنی تند این سند (گزارش آمانو) را تکذیب کند؛ وی سپس می‌افزاید: «گزارش مورد نظر با آنکه اشاره می‌کند ایران درباره موضوعات تحت بررسی اطلاعات ارائه کرده اما تقریباً همیشه در ارزیابی‌های انجام شده، صحت ارزیابی‌های گزارش نوامبر 2011 را تأیید می‌کند- حتی در مواقعی که به اجبار از برخی ادعاها عقب‌نشینی شده است.»
«پورتر»، نحوه رفتار آژانس در قبال سیلندر ادعایی مواد منفجره در سایت نظامی پارچین را یکی از «مهم‌ترین» موارد این رفتار دوگانه آمانو در گزارش PMD دانسته است. او می‌نویسد: «مهم‌ترین مورد از برخورد اینگونه آژانس با اتهامات به شدت مورد مناقشه، رفتارش با سیلندرهای مواد منفجره است که در سال 2011 ادعا کرده بود ایران آنها را سال 2000 در سایت نظامی پارچین مستقر کرده است.»
این کارشناس مسائل هسته‌ای در ادامه می‌نویسد: «آژانس در گزارش قبل‌تر با استناد به ادعاهای اطلاعاتی کشورهای عضو گفته بود که ایران این سیلندر ادعایی را با هدف انجام "آزمایش‌های هیدرودینامیک" - انفجارهای هسته‌ای شبیه‌سازی‌شده بدون اورانیوم غنی‌شده - نصب کرده است. همان گزارش، این آزمایش‌ها را به استفاده از موادی ساخته شده از «مواد پرتراکم مانند تنگستن» مربوط دانسته بود.»
«پارچین»، سایت نظامی در جنوب شرقی تهران است که آژانس بین المللی انرژی اتمی بر اساس اسناد نهادهای اطلاعاتی برخی کشورهای غربی مدعی برخی آزمایش‌های هسته‌ای در آن شده بود.
آژانس این ادعا را در سال 2003 میلادی بر پایه تصاویری ادعایی از وجود اتاقک و مخزنی که برای آزمایش‌های هسته‌ای به کار می‌رود مطرح کرده بود.
سال 2003، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اطلاعات خود را درباره این اتاقک هسته‌ای این گونه گزارش داده بود: «بر پایه اطلاعات یک کشور عضو (آمریکا) و عکس‌های ماهواره‌ای، ایران در سال 2000 در پارچین اتاقکی ساخته که برای آزمایش‌های شبیه‌سازی هسته‌ای مناسب است. این آزمایش‌ها با مواد منفجره شناخته شده (غیر هسته‌ای) انجام شده تا اثرات انفجار را روی مواد خاص بررسی نماید؛ این آزمایش‌ها معروف به هیدرودینامیک هستند و یک گام لازم برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای است. در این آزمایش‌ها، ایران از فلز تنگستن به عنوان جایگزینی برای به‌کارگیری نوترون استفاده کرد».
«پورتر» اشاره می‌کند که اطلاعات این کشورها درباره ایران «نادرست» بوده و چنانکه «رابرت کلی»، یکی از بازرسان ارشد اسبق آژانس می‌گوید از «عدم تخصص کافی در زمینه ساخت سلاح‌های هسته‌ای و آزمایش‌های شبیه‌سازی انفجار هسته‌ای» ناشی شده است.
«رابرت کلی»، یکی از بزرگترین متخصصان تحلیل برنامه‌های سلاح‌های هسته‌ای و یکی از مدیران ارشد آزمایش لاس آلاموس آمریکا است که در زمینه اطلاعات هسته‌ای فعالیت کرده است.
به نوشته «پورتر»، «رابرت کلی»، در اکتبر در مقاله‌ای برای موسسه صلح بین‌المللی استکهلم نوشت که از «تنگستن» نمی‌توان برای آزمایش هیدرودینامیک استفاده کرد، زیرا که این فلز قابل ذوب نیست و نمی‌توان آن را به شکل لازم برای انفجار هسته‌ای شبیه‌سازی شده درآورد؛ ضمن اینکه تبدیل آن به پودر، بی‌نهایت هزینه‌بر و پیچیده است.
«رابرت کلی» در ان مقاله استدلال کرده بود تنها جایگزین اورانیوم غنی‌شده برای انجام چنین آزمایشی، استفاده از فلز اورانیوم است.
پورتر می‌نویسد: «آژانس، در گزارش جدیدش - که احتمالاً تحت تأثیر تحلیل «رابرت کلی» اصلاح شده - در اقدامی مهم از برخی از ادعاهای کلیدی‌اش درباره موضوع سیلندر پارچین که در گزارش 2011 آمده بود عقب‌نشینی کرده است. (آژانس) دیگر اطلاعاتی که این سیلندر ادعایی برای انجام آزمایش‌های هیدوردینامیک ساخته شده را به اطلاعات کشورهای عضو نسبت نمی‌دهد. ارزیابی نهایی به صراحت بیان می‌کند که این ایده که این سیلندر برای آزمایش هیدودینامیک ساخته شده تنها استنباطی بر اساس این «اطلاعات» بوده که سیلندر ادعایی می‌تواند انفجاری به اندازه 70 کیلوگرم مواد منفجره قوی داشته باشد - قدرت انفجاری که بنا بر فرض آژانس می‌توانسته "برای انجام آزمایش‌های هیدرودینامیک با مواد منفجره قوی مناسب باشد."»
علاوه بر این به نوشته «پورتر» گزارش آمانو، هیچ اشاره‌ای به استفاده از تنگستن یا هر ماده جایگزین دیگر برای اورانیوم در این آزمایش‌ها نکرده است. در واقع، آژانس از ادعای قبلی خود مبنی بر اینکه سیلندر ادعایی ارتباطی با آزمایش هیدرودینامیک داشته، عقب‌نشینی کرده است.
«پورتر» این عقب‌نشینی را با دو موضوع مرتبط می‌داند: «اذعان آمانو بعد از بازدید از پارچین مبنی بر یافت نشدن سیلندر ادعایی یا هر تجهیزات دیگر در داخل ساختمان و تکمیل آزمایش‌ها بر روی نمونه‌های محیطی گردآوری شده از داخل ساختمان و اطراف آن.»
این نویسنده آمریکایی در بخش دیگری از یادداشت خود می‌نویسد نکته اصلی گزارش آژانس، در یکی از پاورقی‌های این گزارش نهفته است. در این پاورقی آمده است: «نتایج، دو ذره که به نظر می رسد ذرات اورانیوم طبیعی اصلاح شده از طریق شیمیایی هستند را مشخص نمود. این شمار اندک ذرات با چنین ترکیت عنصری و مرفولوژی برای نشان دادن یک ارتباط با کاربرد مواد هسته ای کافی نیست.»
«پورتر» در توضیح درباره این جملات در گزارش آژانس می‌نویسد: «نکته‌ای که این پاورقی درباره نمونه‌های محیطی آشکار می‌کند، در واقع، این است که هیچ آزمایش هیدرودینامیک در سایت پارچین انجام نشده است. انجام هر آزمایشی در این زمینه استفاده از فلز اورانیوم طبیعی را شامل می‌شد، که اگر چنین بود، همان‌طور که رابرت کلی در یادداشت موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم اشاره کرده، در نمونه‌های محیطی ثبت می‌شد.»
نویسنده «بحران ساختگی»، می‌نویسد آژانس، علی‌رغم وجود این شواهد و ادعاهای قبلی باز هم بر حفظ مواضع خود اصرار کرده است. او می‌نویسد: «این سند، علی‌رغم متقاعد شدن برای عقب‌نشینی از ادعاهای قبلی باز هم تلاش می‌کند با حمله به اصرار ایران درباره استفاده از این ساختمان برای انبار مواد شیمیایی جهت تولید مواد منفجره از داستان سیلندر پارچین دفاع کند.»
«پورتر» سپس به نقل مستقیم این جمله آژانس می‌پردازد: «آژانس نمونه های محیطی را تجزیه و تحلیل نموده است. آژانس ترکیبات انفجاری یا پیش‌سازهای آنها را که نشان دهد ساختمان برای انبار کردن بلند مدت مواد شیمیایی مربوط به مواد منفجره مورد استفاده قرار داشته است را پیدا نکرد.»
وی سپس می‌افزاید: «اما معلوم نیست که نبود نشانه‌های مواد شیمیایی در نمونه‌های محیطی اثباتی برای انبار نشدن مواد شیمیایی در ساختمان بوده است. نمونه‌برداری محیطی آژانس برای کشف ذره‌های مرتبط با هسته‌ای سازمان‌دهی شده‌اند. و ظرف‌های مواد شیمیایی، الزاماً حاوی مواد باقی‌مانده‌ای که قابل کشف باشند، نیستند.»
ایران، همچنین به نوشته این تحلیلگر آمریکایی با ارائه تصاویر هوایی خودش در ماه اکتبر با این استدلال آژانس که تصاویر ماهواره‌ای ادعاهای اطلاعاتی مبنی بر وجود یک سیلندر بزرگ را تأیید می‌کنند را رد کرده است. پورتر سپس می‌نویسد: «سند آژانس، به هیچ جزئیاتی در ارتباط با تصاویر هوایی ایران اشاره نمی‌کند اما ادعا می‌کند که آژانس "تصاویر ماهواره‌ای جدیدی به دست آورده که نشانه‌های قبلی مربوط به حضور یک شیء استوانه ای شکل بزرگ در محل مورد نظر آژانس در سایت پارچین در تابستان 2000 را تأیید می‌کند"».
«پورتر»، این بیانات آژانس در این قسمت از گزارش را عباراتی «مبهم» می‌داند که به دقت انتخاب شده است. او می‌نویسد: «این عبارت‌های مبهم که با دقت انتخاب شده‌اند به طور ضمنی حاکی از آن هستند که تصاویر ماهواره‌ای آژانس هم در واقع، بسیار مبهم هستند. گزارش سال 2011 از ترفند یکسانی استفاده کرد و گفت که تصاویر ماهواره‌ای با ادعاهای اطلاعاتی همراستا هستند.»