«نصرالله» نیجریه کیست؟

پایگاه بصیرت

پایگاه بصیرت: منابع خبری روز گذشته از یورش نیروهای ارتش نیجریه به شیعیان این کشور خبر داده و اعلام کردند که در این حمله ده ها نفر از شیعیان نیجریه به شهادت رسیده و زخمی شدند.

هدف این حمله کسی جز شیخ «ابراهيم الزكزكی»، رهبر شیعیان نیجریه نبود، کسی که ممکن است، برای بسیاری ناشناخته باشد.

نیجریه از زمان استقلال از انگلیس در اکتبر 1960 به تحولات مستمر سیاسی اش معروف شده و از آن تاریخ تاکنون بحران نیجریه هر روز بعد جدیدی به خود می گیرد.

اولین تحول در عرصه سیاسی نیجریه که نقطه عطفی در تاریخ این کشور به شمار می آید، سرنگونی «بنیامین نامیدی آزیکو» از قبیله «ایبو»، رهبر استقلال طلبان نیجریه در سال 1966 و به قدرت رسیدن ژنرال «جانسون آگیلی ارونسی» بود که اقداماتش منجر به سرنگونی وی 6 ماه پس از رسیدن به قدرت توسط «يعقوبو گوون»، مسيحي از قبيله «هوسا» بود که شمال نیجریه را به 3 بخش تقسیم کرد تا ایبوها به دریا و مناطق نفت خیز راه نداشته باشند.

در ادامه گوون با پیگرد ایبوها در مناطق شمالی و شرقی نیجریه 2 میلیون نفر از آنها را وادار به مهاجرت به مناطق اصلی سکونت اشان در شرق کشور کرد.

در سال 1970 ژنرال «چکومیکا اودمجوا» از قبیله ایبو، جدایی ایالت نفت خیر «بیافرا» از نیجریه را اعلام کرد، اما 3 سال بعد قیام وی سرکوب و این منطقه به نیجریه ملحق شد.

در سال 1975 گوون با کودتای «مرتلی رحمت محمد» سرنگون می شود تا او نیز سال بعد سرنگون شده و ارتش به ریاست «اولوسیگون اوباسانجو» قدرت را در دست گیرد.

نیجریه اگرچه در سال های 1979 و 1983 شاهد برگزاری دو دور انتخابات ریاست جمهوری بود و طی آن «شیخو شجاری» از قبیله هوسا به قدرت رسید، اما در آخرین سال ریاست جمهوری، «محمد بخاری» طی کودتایی وی را سرنگون و به قدرت رسید.

روند کودتاها در نیجریه تا سال 1992 ادامه داشت. در این سال حکومت «بابا نگیدا» به بهانه بیشتر بودن تعداد آرا از شمار رای دهندگان آن را لغو کرد. اگرچه سال بعد نیجریه شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی «مسعود أبيولا»، مسلم از قبيله «يوروبا» در آن بود، اما بابا نگیدا تحت فشارهای داخلی و خارجی نتایج را لغو و «ارنست شونکان» به ریاست جمهوری رسید، اما در همان سال «سانی اباشا»، وزیر دفاع بابا نگیدا حکومت وی را سرنگون کرد.

در سال 1998 اباشا از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در نیجریه خبر داد تا درپی آن «عبد السلام أبو بكر» از قبيله هوسا به قدرت برسد. سال بعد نیز «اولوسيگون اوباسانجو» در انتخابات پیروز شد.

ژانویه سال 2000 ایالت «زمفره»، در شمال نیجریه اعلام کرد که شریعت اسلامی را در تمام مناطق ایالت پیاده می‌ کند تا یک ماه بعد از آن درگیری های منطقه «کادونا» بین مسلمانان و مسیحیان آغاز شود.

پس از زمفره، در نوامبر سال 2000 ایالت «کانو»، بزرگترین ایالت شمال نیجریه و یک سال بعد ایالت های «کادونا» و «گومب» نیز از اعلام اجرای شریعت اسلامی خبر دادند.

در سال 2004 پس از قتل عام مسلمانان توسط شبه نظامیان مسیحی درگیری بین مسیحیان و مسلمانان آغاز شد تا به تبع آن مناطق نفتی «پورت هارکورت» و «دلتا» نیز شاهد درگیری هایی باشد.

در انتخابات سال 2007 «اومارو یارادوا»، از حزب دمکرات مردمی به ریاست جمهوری رسید. درگیری ها در این مدت در نیجریه ادامه داشت، به گونه ای که تنها طی درگیری های مسحیان و مسلمانان در نوامبر 2008 بیش از 200 نفر کشته شدند.

ژوئیه 2009 را باید سرآغاز درگیری های شدید «بوکو حرام» با ارتش نیجریه شمرد که صدها کشته برجا گذاشت، درپی آن ژانویه 2010 درگیری مسیحیان و مسلمانان در شهر «جوس» در شمال نیجریه بیش از 150 کشته برجا گذاشت.

ریشه تمام درگیری های جاری در عرصه سیاسی نیجریه را باید در ساختار خاص جمعیتی این کشور ملاحظه کرد. درحالی که قبیله هوسا، بزرگترین قبلیه نیجریه در شمال این کشور ساکن است.

قبیله یوروبا، دومین قبیله بزرگ نیجریه در جنوب و قبیله ایبو نیز در شرق این کشور اقامت دارد. هریک از قبایل فوق الذکر علاوه بر اختلاف با یکدیگر، از اختلافات داخلی نیز رنج می برند. اغلب افراد قبیله یوربا مسیحی هستند و به کشاورزی و تجارت مشغولند، تاکنون «اولسیگون اوباسانجو» از این قبیله به ریاست جمهوری نیجریه رسیده است. دو قبیله یوربا و هوسا همواره در طول تاریخ نیجریه با یکدیگر درگیر بوده اند.

ایبو سومین قبیله بزرگ نیجریه است که در مناطق نفت خیز این کشور ساکن است. اولین رئیس جمهور نیجریه «بنیامین نامدی ازیکو» از این قبیله بود. وی در سال 1967 خواستار جدایی ایالت نفت خیز بیافرا از نیجریه برای در امان ماندن از حملات قبیله هوسا شد تا در نتیجه آن جنگ های خونینی در این کشور رخ دهد که بیش یک میلیون کشته برجا نهاد.

ایبو و هوسا از قبایل بارها علیه قبیله یوربا متحد شده اند، اتحاد قبایل در نیجریه تنها ریشه دینی ندارد، بلکه منافع سیاسی هم در آن دخیل هستند.

اگرچه مناطق اصلی اقامت قبیله هوسا شمال نیجریه است، اما اعضای این قبیله که یک چهارم جمعیت نیجریه را تشکیل می دهند، در مناطقی از مرکز، شرق و جنوب این کشور نیز اقامت دارند. 98 درصد افراد قبیله هوسا مسلمان هستند و به زبان عربی سخن می گویند و طریقت صوفی از جمله شاخه های قادریه و تیجانیه میان آنها مشاهده می شود و شهرهای کانو، سوكوتو، كامينا، كادونا و عبادان مهمترین مراکز سکونت اعضای این قبیله است.  

ایبو و یوربا همواره هوسا را رقیب خود در عرصه سیاسی می دانند و بر این باورند، این قبیله دستگاه های حکومتی را به قبضه خود درآورده است. اغلب ترورهای سیاسی صورت گرفته در نیجریه ریشه در این اختلافات دارد.

البته باید به این نکته توجه داشت، حدود 350 طایفه از نژادهای مختلف با فرهنگ و زبان و آداب و رسوم خاص خویش در این کشور زندگی می کنند که می تواند، از جمله عوامل دامن زننده به اختلافات داخلی در نیجریه باشد.

آمارها نشان می دهد که 50 درصد جمعیت نیجریه مسلمان، 40 درصد مسیحی و 10 درصد دیگر پیروان ادیان دیگری هستند و مهمترین گروه ها و جماعت های اسلامی این کشور عبارتند از:

حاج احمد بيلو به همراه رهبران اسلامگرای شمال نیجریه جماعت نصر الاسلام را با هدف اشاعه دین اسلام تاسیس کردند. پس از کشته شدن بیلو و پایان جنگ داخلی 1970 در ساختار این جماعت تجدید نظر شد و با متحد کردن جماعت ها و گروه های اسلامی «مجلس اعلای امور اسلامی نیجریه» را در سال 1974 تاسیس کرد.

هدف این مجلس حمایت از منافع مسلمانان نیجریه متمرکز است و به همین منظور با حکومت نیجریه درباره امور اسلامی تماس دارد و تاسیس موسسات و مراکز اسلامی و آموزش زبان عربی را تشویق می کند.

در سال 1978 توسط «اسماعيل إدريس» تاسیس و جنبشی سلفی شمرده می شود که خواهان از بین بردن بدعت در دین است.

جنبشی دانشجویی است که توسط دانشجویان شمال نیجریه تاسیس شد و خواهان اجرای تعالیم اسلامی در کشور است.

مسیحیت پروتستان اواسط قرن 19 به ویژه در میان قبیله یوربا نفوذ کرد و به سرعت انتشار یافت، پس از آن مسیحیت کاتولیک هم وارد نیجریه شد. با این حال در این کشور کلیساهای مستقل بی شماری وجود دارد که تابع کلیساهای غربی نیست و اسقف های آنها آفریقایی هستند.

گفته شده تعداد این کلیساها به ده هزار کلیسا هم می رسد که از جمله آنها می توان به جمعيت مملكت خدا، جنبش برادران ستاره و صلیب، جنبش مولود جدید و جنبش یک شنبه برگزیده اشاره کرد.

نفت و درآمدهای حاصل از آن یکی دیگر از عوامل بحران های داخلی در نیجریه است که به آتش درگیری های دینی و نژادی و طایفه ای در این کشور دامن می زند، چون بنابر تاکید جامعه شناسان نیجریه ای تقسیم عادلانه ای از درآمدهای نفتی در این کشور صورت نمی گیرد.

آنچه به این بحران دامن می زند، احتکار تولید و صدور نفت توسط شرکت های آمریکایی است که در راس توجهات آمریکا در قاره آفریقا قرار دارد.

دین اسلام اواسط قرن دهم میلادی توسط اندلسی ها وارد نیجریه شد و افراد قبیله هوسا اولین اسلام آوردگان در نیجریه شمرده می شوند.

اگرچه گفته شده که مسلمانان 50 درصد جمعیت نیجریه را تشکیل می دهند، اما آمار غیر رسمی اظهار می کند که مسلمانان 70 درصد جمعیت 130 میلیون نفری این کشور را به خود اختصاص می دهند و از 36 ایالت در 19 ایالت اکثریت مطلق شمرده می شوند.

با این حال رئیس جمهوری این کشور یک مسیحی به نام «اولوسگون اوباسانجو» است و این موجب شده تا برخی کارشناسان یکی از دلایل بحران ها و درگیری های داخلی این کشور را حاکمیت یک مسیحی بر یک کشور مسلمان عنوان کنند.

در سال 1999 با صدور قانون فدرال نیجریه هریک از ایالت های این کشور اجازه یافتند، قوانین خاص خود را اجرا کنند، این موضوع موجب شد تا ایالت های مسلمان نشین درپی اجرای قوانین اسلامی باشند و ایالت زمفره در این زمینه پیشگام ایالت های دیگر بود. پس از آن 12 ایالت دیگر نیز اعلام کردند، شریعت اسلامی را پیاده می کنند و به این ترتیب عامل دیگری به مجموعه عوامل درگیری های دینی قبایل نیجریه افزوده شد.

ریشه های اسلامی عمیقی که در کشور نیجریه وجود دارد، موجب می شود، قبایل این کشور بر اجرای شریعت اسلامی تاکید کنند، همچنین گسترش فساد، فقر، بی سوادی و بیکاری که شیوع پدیده هایی مانند سرقت، غصب، غارت و انتشار بیماری هایی مانند ایدز را به دنبال داشته، مجب شده تا این باور در مسلمانان نیجریه شکل گیرد که راه نجات و رهایی از این شرایط اجرای شریعت اسلامی است.

درحالی که نباید تبلیغات گسترده مسیحیت در این کشور را نادیده گرفت، عاملی که موجب اتخاد موضع دفاعی از سوی مسلمانان در قبال مسیحیان می شود.

در آفریقا کشوری مانند نیجریه نمی توان یافت که با تنوع و تعدد نژادی و طایفه ای مواجه باشد، به گونه ای که ریشه بسیاری از مشکلات نیجریه در این تنوع و کثرت گرایی طایفه ای و قبیله ای نهفته است که به مانعی بر سر راه رشد و پیشرفت این کشور نیز تبدیل شده است.

هم اکنون بیش از 350 نژاد و 250 زبان و 150 دین و آیین در نیجریه وجود دارد که هریک دارای روابط منطقه ای و بین المللی مخصوصو به خویش هستند که بر روابط آنها با دیگر طرف های داخلی در کشور تاثیر می گذارد.

این موضوعی نیست که از نگاه غرب دور مانده باشد، به همین دلیل با توجه به شرایط حاکم بر این کشور، غرب تلاش می کند، از این شرایط به سود خود بهره برداری کند.

آنچه به این شرایط دامن می زند، ذخایر نفت و گاز نیجریه است که این کشور را به عرصه منازعه کشورهای غربی تبدیل کرده است.

با توجه به اینکه اغلب جمعیت نیجریه را مسلمانان تشکیل می دهند، آنها خواهان حضور پر رنگ تری در عرصه سیاسی هستند و تاکنون راهپیمایی های اعتراض آمیز متعددی را جهت اعمال فشار بر دولت مرکزی برای تن دادن به خواسته هایشان برگزار کرده اند.

بیم مسیحیان از توسعه و گسترش نفوذ مسلمانان و قدرت گیری آنها موجب شده تا مانع تحقق مطالبات و خواسته های مسلمانان شوند.

اغلب مسلمانان نیجریه از اهل سنت هستند، با این حال اقلیتی شیعی در میان آنها وجود دارد که شهر «زاریا» در ایالت «کادونا» مهمترین کانون تجمع آنها شمرده می شود، افزون بر آن شیعیان در دو ایالت كانو و سوكوتو نیز نیز سکونت دارند.

از جمعیت شیعیان نیجریه اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما برآورد می شود که جمعیت آنها بالغ بر 2 تا 4 میلیون نفر باشد. سازماندهی این شیعیان را «سازمان اسلامی» به رهبری شیخ «ابراهیم زکزکی» برعهده دارد.

در واقع مکتب تشییع در سال 1980 میلادی توسط شیخ «ابراهیم الزکزکی» وارد نیجریه شد، اگرچه وی تا 15 سال «تقیه» پیشه و از اعلام تشییع خود امتناع کرده بود تا اینکه در سال 1995 در مصاحبه با یک نشریه ایرانی تشییع خود را اعلام کرد.

جنبش اسلامی نیجریه دارای روزنامه ای مختص خویش است که بیش از دو دهه منتشر می شود، همچنین این جنبش اعلام کرده است که به زودی ایستگاهی رادیویی در شبکه اینترنت و شبکه ای تلویزیونی راه اندازی می کند. 

جنبش اسلامی نیجریه همچنین فیلم های مستندی را با هدف آگاه سازی و بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی عمومی تهیه و در اختیار مردم نیجریه قرار می دهد.

بر اساس گزارش ها هم اکنون حدود 120 نفر از شیعیان نیجریه در زندان های حکومت این کشور در بازداشت به سر می برند.

آیت‌الله شیخ «ابراهيم الزكزكی» با نام کامل «ابراهيم بن يعقوب بن علي بن تاج الدين بن حسين» ملقب به امام، فعال سیاسی و روحانی نیجریه ای در می 1953 در شهر زاریا به دنیا آمد. حسین، جد و نیای شیخ «ابراهيم الزكزكی» از فقهای عصر و زمانه خود بود و در صفوف مجاهدین و مبارزین وقت آفریقایی با استعمار مبارزه کرد.

شیخ «ابراهيم الزكزكی» تحصیلات خود را به غیر از فقه و عقیده در رشته علوم سیاسی در نیجریه و چند کشور دیگر به پایان رساند و تا پیش از شهادت رهبری «جنبش اسلامی» نیجریه را برعهده داشت.

خانواده و محیط اطراف و شهری که شیخ «ابراهيم الزكزكی» در آن زندگی می کرد، تاثیر بسزایی بر جهت گیری های فکری و اعتقادی وی داشت، به گونه ای که شهر زاریا به شهر علم و دانش در نیجریه معروف است.

از همان کودکی به صبر، سعه صدر، بردباری، عشق خدمت به خانواده و دوستان، پیشی گرفتن در اعمال خیر و غیور بودن معروف بود و از درک سریع، هوش، حافظه و دقت در امور بهره بسیار برده بود.

سه فرزند وی به نام های احمد، حمید و علی در راهپیمایی روز جهانی قدس در سال 2014 با شلیک پلیس نیجریه به سمت تظاهرکنندگان به شهادت رسیدند.

شیخ «ابراهيم الزكزكی» در سال 1980 به ایران سفر و با امام راحل (قدس سره)، بنیانگذار جمهوری اسلامی دیدار کرد و توسط ایشان به تشییع درآمد.

وی بر این باور است که پیروان اهل بیت در نیجریه متفاوت از سایر کشورها هستند، زیرا مردم نیجریه به تدریج و پس از انقلاب اسلامی ایران به تشییع روی آوردند.

او با بیان اینکه مسلمانان نیجریه همیشه احساس می‌ کردند، گمشده ای دارند و همواره آرزو داشتند گمشده خود را بیایند، می افزاید: وقتی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) پیروز شد، بیشترین درک مفهوم انقلاب را در نیجریه شاهد بودیم. عشق به انقلاب اسلامی ایران در نیجریه با دیدن تصاویر امام به ویژه در زمانی که تبعید بودند و آن رکوع و سجده‌ های زیبای ایشان، اوج گرفت. 

شیخ زکزاکی تصریح می کند: ما زمانی که دانشجو بودیم، شیفته حضرت امام(ره) شدیم و خود را پیرو راه امام قرار دادیم. به گفته شیخ زکزاکی شخصیت حضرت امام بسیار روی مردم نیجریه تأثیرگذار بود و در حالی که ابتدا پیروان امام در نیجریه انگشت شمار بودند، اکنون میلیون‌ ها نفر پیرو امام امت هستند.

شیخ «ابراهيم الزكزكی» را دشمنانش به دلیل تشییع اش و رابطه نزدیکش با ایران «نصر الله» نیجریه توصیف می کنند و جنبش اسلامی اش را نسخه ای از «حزب الله» لبنان می دانند.

شیخ «ابراهيم الزكزكی» در طول حیات خویش همواره تبعیت و التزام خود به اصل ولایت فقیه و خط مشی فکری امام راحل و پس از ایشان مقام معظم رهبری، امام خامنه ای را اعلام کرده و موفقیت های وی در نشر تشییع تنها به نیجریه محدود نمی شود، بلکه دیگر کشورهای غرب آفریقا را نیز در برمی گیرد.

شیخ «ابراهيم الزكزكی» در طول حیات خویش در فعالیت های بی شماری مشارکت داشته و موسسات و مراکز اسلامی متعددی را بنیان نهاده که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شیخ «ابراهيم الزكزكی» موسسه شهدا را در سال 1992 در شهر زاریا تاسیس کرد که هدف آن ارائه خدمات به فرزندان شهدا، ایتام و بیوه زنان است.

این موسسه در سال 2010 تاسیس شد و هدف اصلی آن ارائه خدمات اجتماعی و بشر دوستانه مانند حفر چاه و آبرسانی و آزادی زندانیان و نیازمندان است.

شیخ «ابراهيم الزكزكی» که در میان دوستانش به فعالیت های اجتماعی و دینی معروف بود و به قضایای امت اسلامی توجه ویژه داشت، در سال 1972 در 19 سالگی به همراه دوستانش «سازمان جوانان مسلمان» را تاسیس کرد و تلاش بسیار کرد تا هر سال فعالیت های این سازمان را توسعه و گسترش دهد.

فعالیت این سازمان ادامه داشت تا اینکه اواخر دهه نود سازمانی دینی متشکل از جوانان نیجریه ای داخل دانشگاه های نیجریه به نام «سندیکای دانشجویان مسلمان» تاسیس کرد و رهبری آن را شخصا بر عهده گرفت.

«سندیکای دانشجویان مسلمان» سنگ بنای «جنبش اسلامی» کنونی نیجریه به شمار می آید که به «جنبش شیعی»، «جنبش برادران مسلمان» و «جنبش برادران» نیز معروف است و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی که نیجریه در دهه های هفتاد و هشتاد قرن گذشته با آن مواجه بود، موجب شد، این جنبش از دانشگاه ها پا را فراتر نهاده و وارد جامعه شود که با استقبال بسیار مردم نیجریه مواجه شد.

همانگونه که گفته شد، شیخ «ابراهيم الزكزكی» ریاست جنبش را برعهده دارد و فعالیت های آن تنها داخل نیجریه را دربر نمی گیرد، بلکه کشورهای همجوار را هم شامل می شود.

مقر جنبش اسلامی نیجریه در شهر زاریاست و اعضای آن به وحدت و انسجام و اصل ولایت فقیه اعتقاد دارند. این جنبش در تمام ایالت ها و شهرهای نیجریه دارای شعبه و دفتر است و اهداف انسانی و مذهبی و خدماتی در ابعاد اجتماعی و تبلیغی را دنبال می کند. مهمترین موفقیت و دستاورد این جنبش را می توان تغییر نگرش بسیاری از مردم در قبال مذهب تشییع و اهل بیت عليهم السلام و رد ادعاهای وهابیت تلقی کرد.

آمریکا و غرب انتشار تشیع در نیجریه را در راستای صدور انقلاب اسلامی ایران به کشورهای جهان و نفوذ ایران در قاره آفریقا خطری بزرگ برای خود به شمار می آورد.

اما غرب و آمریکا از نفوذ ایران در نیجریه و انتشار تشیع در آن بیش از کشورهای دیگر آفریقا احساس خطر می کند که یکی از مهمترین دلایل آن جمعیت 150 میلیونی نیجریه است که مرکز ثقل مهمی در قاره سیاه شمرده می شود.

افزون بر آن وجود ریشه های مذاهب صوفی در نیجریه زمینه گسترش و انتشار تشیع را آسان تر و هموارتر می کند و این نگرانی های غرب و آمریکا را دو چندان می کند، به گونه ای که گزارش های اخیر دستگاه های اطلاعاتی این کشورها تاکید می کند که دور از انتظار نیست، جنبش اسلامی در نیجریه علیه گروه تکفیری «بوکو حرام» که با گروه تروریستی تکفیری «داعش» بیعت کرده، اعلام جنگ کند و این اقتدار شیعی آمریکا و غرب را به هراس می اندازد.

شنبه شب گذشته منابع خبری از یورش ارتش نیجریه به خانه شیخ «ابراهيم الزكزكی» و به شهادت رساندن معاونش و شماری ی از اعضای جنبش اسلامی این کشور خبر دادند.

یورش ارتش نیجریه زمانی رخ داد که جمعی از شیعیان این کشور به همراه شیخ «ابراهيم الزكزكی» در حسینیه «بقیه الله» شهر زاریا گرد آمده بودند تا یکی از قربانیان حملات گروه تروریستی تکفیری بوکو حرام را تشیع کنند.

شاهدان در این باره توضیح می دهند که نیروهای ارتش صبح روز شنبه با یورش به حسینیه بقیه الله پیکر یکی از شهدای حملات بوکو حرام را به گلوله بستند تا در نتیجه آن 30 نفر نیز آسیب ببینند.

سخنگوی جنبش اسلامی نیجریه در این خصوص توضیح داد: در این حمله مسلحانه 7 نفر در دم جان باختند، 4 نفر دیگر نیز به دلیل امتناع ارتش از رساندن آنها به بیمارستان جان خود را از دست دادند.  

رسانه‌های محلی در نیجریه خبر می‌دهند در یورش ارتش این کشور به منزل رهبر شیعیان و درگیری‌های پس از آن،‌ نظامیان علاوه بر همسر و پسر «شیخ زکزاکی»، بیش از 300 تن از شیعیان را به شهادت رساندند.

شاهدان تاکید کردند که بیش از 12 نفر از یاران شیخ «ابراهيم الزكزكی» قربانی حملات ارتش نیجریه شدند که همچنان خانه شیخ را محاصره کرده و درصدد ترور وی بودند، اما پیروان و یارانش با تشکیل سپری انسانی مانع نیروهای ارتش شدند.

این شاهدان می افزایند: این سپر انسانی مانع ارتش نیجریه نشد و این نیروها با حمله به این افراد 20 نفر را  زخمی کردند که برخی از آنها زخم های شدیدی داشتند، با این حال ارتش مانع رساندن آنها به بیمارستان ها شد و همین شمار قربانیان را افزایش داد..

یکی از دلایل حمله اخیر ارتش نیجریه به شیخ «ابراهيم الزكزكی» را باید در انتقادات شدید وی از حکومت این کشور به دلیل فساد سیاسی و رابطه با رژیم صهیونیستی و مبادله اطلاعات بین دستگاه های دو طرف و رابطه بوکو حرام با برخی از فرماندهان رده بالای ارتش نیجریه ملاحظه کرد و برای فراهم کردن پیش زمینه ترور شیخ «ابراهيم الزكزكی»، ارتش نیجریه شیعیان این کشور را به تلاش برای ترور رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور در زاریا متهم و در بیانیه ای اعلام کرد که شیعیان نیجریه به دستور شیخ «ابراهيم الزكزكی» در صدد ترور «شیهو ادریس» در زاریا بودند.

جنبش اسلامی نیجریه این ادعای ارتش و دولت نیجریه را رد و به شدت از تعامل ارتش انتقاد و گشودن آتش توسط نیروهای ارتش به روی مردم غیر نظامی بی دفاع را محکوم کرد.

بیانیه جنبش اسلامی نیجریه با بیان اینکه برای این یورش خونین از قبل برنامه ریزی شده بود، این سوال را مطرح کرد که اگر اعضای این جنبش قصد ترور رئیس ستاد مشترک ارتش را داشتند، چرا در طول مسیر عبور ایشان حتی صدای یک تیر هم شنیده نشد و هیچ درگیری مسلحانه ای به وقوع نپیوست.

این اولین باری نیست که جنبش اسلامی نیجریه مورد حمله قرار می گیرد، بلکه سال گذشته و در جریان راهپیمایی روز جهانی قدس نیز نیروهای امنیتی این کشور به روی تظاهر کنندگان آتش گشوده و 33 نفر از جمله 3 فرزند شیخ «ابراهيم الزكزكی» را به شهادت رسانده و فرزند چهارم وی نیز زخمی شد.

نکته قابل تامل در این حملات، مشارکت بوکو حرام در آن است که در جدیدترین مورد این گروه دو هفته پیش با حمله به یک کاروان وابسته به جنبش اسلامی در ایالت کانو 22 نفر را به شهادت رساند.

در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به محل اقامت شیخ «ابراهیم الزکزاکی»، چندین عضو ارشد این جنبش از جمله شیخ محمد توری، دکتر مصطفی سعید، ابراهیم عثمان و جمی گلیما به شهادت رسیده‌ اند.

«زینت ابراهیم»، همسر شیخ الزکزاکی و سید علی پسر وی نیز در میان ده‌ ها شهید حملاتی هستند که از شب شنبه گذشته آغاز شده و تا صبح روز یک شنبه ادامه یافت.

یک شاهد عینی گفت که ارتش نیجریه پس از آتش‌ زدن منزل شیخ الزکزاکی و تخریب بخش زیادی از آن، شماری از افراد همراه شیخ را کشته و او را نیز بازداشت کرده است.

سخنگوی جنبش اسلامی نیجریه اعلام کرده است که از شیخ الزکزاکی و وضعیت جسمی وی خبری در دست نیست. با این حال، خبرگزاری رویترز به نقل از «شیهو عمر»، رئیس پلیس منطقه تایید کرده است که شیخ زکزاکی توسط ارتش بازداشت شده است.

«حسن العمری» نویسنده و پژوهشگر عربستانی طی یادداشتی تحت عنوان «فتنه‌های سعودی – صهیونیستی در کمین مسلمانان آفریقا» به بررسی ریشه‌های یورش اخیر ارتش نیجریه به شیعیان این کشور و بازداشت شیخ «ابراهیم الزکزاکی» رهبر شیعیان نیجریه پرداخت و نوشت: 

نمی‌توان از منافع فرانسه در متزلزل کردن ثبات و استقرار قاره سیاه به کمک «محمد بخاری» رئیس جمهوری نیجریه به راحتی گذشت، کسی که در گذشته قدرت را در این کشور در دست گرفت، ژنرال بازنشسته‌ ارتش نیجریه است که در پرونده خود کودتای 1983 و براندازی «شیخو شاجاری» رئیس جمهوری مدنی نیجریه را دارد.

ناظران خاطرنشان می‌کنند که برکسی پوشیده نیست که کودتای بخاری به خواست فرانسه و اسرائیل انجام شده و این موضوعی است که روزنامه انگلیسی «گاردین» در شماره 27 آگوست 1985 به آن اشاره می‌کند.

منابع نزدیک به مراکز تصمیم گیری در ابوجا تاکید می‌کنند که بخاری مدعی است، در ورطه‌ای گرفتار شده که برخی از نزدیکانش وی را درگیر آن کردند و بازتاب سفرهای متعدد شخصیت‌های اسرائیلی و فرانسوی و عربستانی است که ابوجا طی ماه‌های اخیر شاهد آن بوده است.

ژنرال «انور عشقی» جاده صاف کن روابط سعودی – صهیونیستی و نماینده جانشین ولی عهد عربستان از جمله این شخصیت‌ها بود که به ابوجا سفر کرد.

در حالی‌که همه از روابط نزدیک رئیس جمهوری کنونی و سابق نیجریه، از حزب ملت دموکراتیک با شیخ الزکزاکی، رهبر شیعیان نیجریه آگاه هستند.

ناظران سیاسی بر این باورند که این اقدام ارتش نیجریه بدون اطلاع محمد بخاری صورت گرفته و چه بسا پیش زمینه کودتایی است که رئیس ستاد مشترک ارتش نیجریه که دارای روابطی نزدیک با رژیم صهیونیستی است و در این اواخر سفری مخفیانه به تل‌آویو و دیداری با نخست وزیر رژیم صهیونیستی و رئیس ستاد مشترک ارتش و رئیس موساد داشته، آن را به شخصه عهده‌دار بوده است.

روزنامه صهیونیستی «یدیعوت آحارانوت» ضمن افشای خبر سفر رئیس ستاد مشترک ارتش نیجریه به تل‌آویو و دیدار با مقامات اسرائیلی نوشته بود که بوکو حرام و جنبش اسلامی نیجریه مهمترین موضوعات مورد بحث طی دیدارهای دو طرفه بود.

برخی کارشناسان نیز یورش اخیر ارتش نیجریه به شیعیان این کشور را با شکست‌های سیاسی مستمر عربستان در خاورمیانه از عراق گرفته تا سوریه و لبنان و یمن مرتبط دانسته و تاکید می‌کنند، ریاض درپی ایجاد شکاف در صفوف مسلمانان آفریقاست تا بازی درگیری‌های طایفه‌ایش را به این قاره انتقال دهد، به ویژه آن که ملک سلمان و محمد بخاری رابطه نزدیکی دارند و این موجب شده، برخی بخاری را به داشتن اندیشه‌های سلفی وهابی و مدارا با بوکوحرام متهم ‌کنند.