آیا واقعاً ما نمی‌توانیم!؟

حتماً تاکنون این سؤالات به ذهن شما هم متبادر شده است که؛ واقعاً چرا برخی از آرمان‌های انقلاب اسلامی هنوز به شکل کامل عینیت نیافته و علت عدم تحقق مطلوب و مورد انتظار شعار راهبردی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه «ما می‌توانیم» چیست؟ اما قطعاً طرح این سؤالات باعث نشده تا چشم بر روی دستاوردها و افتخارات عظیم انقلاب اسلامی فرو بسته و فقط نقاط ضعف را ببینیم.
حتماً شما هم می‌توانید در پاسخ به این پرسش‌ها علل مختلفی را بیان کنید، اما صرف‌نظر از اهمال و کم‌کاری‌های صورت گرفته و اشکالات غیرقابل انکار وارده بر سیستم اداری و نقش و سهم برخی از مسئولین و مدیران در نابسامانی‌های موجود، از جمله؛ کم‌توجهی و یا ناتوانی در اجرای قوانین و مقررات و منویات ولایت، ضعف در سیستم کنترل و نظارت و پیشگیری و مبارزه با فساد اداری و اقتصادی، ضعف در تعلیم و تربیت و کادرسازی تراز انقلاب، ضعف در شایسته‌سالاری و بکارگیری افراد متخصص و متعهد، گاهی افراط و تفریط در مسائل سیاسی و در یک کلام ضعف در طراحی و پیاده‌سازی الگوی کامل دولت و جامعه اسلامی، بخش قابل توجهی از مشکل نیز در ارتباط با رفتار عمومی افراد جامعه قرار داشته و ناظر بر عملکرد آحاد اقشار مردم است.
اگر چه ممکن است این مشکل فراگیر و در ارتباط با همه اقشار جامعه نباشد، اما از آنجا که گاهی رفتار و عملکرد طیف‌های خاصی از افراد جامعه (هرچند ناچیز و اندک) می‌تواند، نتایج کار اکثریت افراد جامعه حتی با بصیرت، تعهد و تخصص بالا را به‌طور کامل تحت‌الشعاع قرار دهد، لذا آگاهی و توجه به ناهنجاری‌های موجود در این زمینه از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
عوامل و رفتارهای مؤثر در نابسامانی‌ها کدام اند؟
1-بهانه قرار دادن رفتار دیگران: بسیاری از ما در جریان عملکرد روزانه خود هیچ‌گاه نمی‌گوییم، ما در انجام فلان رفتار خوب پیشگام می‌شویم و بر آن پافشاری می‌کنیم تا به الگویی برای دیگران تبدیل شویم، بلکه می‌گوییم؛ ما این‌ رفتار حسنه را انجام نمی‌دهیم، چون دیگران هم انجام نمی‌دهند و با اینکه بر نادرست بودن برخی از اقدامات واقفیم، اما حاضر نمی‌شویم که آن عمل ناصواب را ترک کنیم تا دیگران نیز چنین کنند، بلکه بر انجام آن اصرار ورزیده و می‌گوییم؛ ما انجام می‌دهیم چون دیگران هم انجام می‌دهند و در اندیشه باطل خود گمان می‌کنیم، که در سایه این رفتارهای غلط و ناهنجاری‌های خانمان برانداز، بیشترین غنیمت را عاید خود و فرزندانمان ساخته‌ایم.
2-عدم محاسبه نفس: برخی از ما نیز برخلاف توصیه‌های اسلامی هیچ‌گاه به محاسبه نفس و بررسی عملکرد خود نپرداخته و از خود نمی‌پرسیم، سهم ما در پیدایش رفتارهای غلط فردی و ناهنجاری‌های اجتماعی چیست؟ و تمام تقصیرها را متوجه دیگران دانسته و هرگز حاضر نمی‌شویم، پذیرای نقش خود (هر چند شاید کوچک) در بروز نابسامانی‌های مورد اشاره باشیم، تا جایی‌که به راحتی در مورد افراد جامعه قضاوت کرده آنها را متهم نموده و حتی پیشاپیش برایشان حکم صادر می‌کنیم.
3-عدم آینده نگری و نگاه سطحی نسبت به مسائل: این موضوع آفت دیگری است که در بروز مشکلات نقش اساسی داشته است، چرا که برخی از ما عادت کرده‌ایم که صرفاً بر مبنای نیازهای فعلی، برداشت‌های معمولاً سطحی و غیرواقعی و رفتارهای شخصی خودمان قضاوت و عمل کنیم، بدون آنکه اطلاعات عمیق و دقیقی از موضوع داشته باشیم و در حد شایسته به مصالح کشور و منافع عمومی جامعه و حتی منافع خود در درازمدت اندیشیده و نیازهای نسل آینده برایمان اهمیت داشته باشد.
4-تک روی و کم‌توجهی به مزایای اصل هم‌افزایی: تک روی و عدم بهره‌مندی از مزایای اصل هم‌افزایی و ظرفیت کار تیمی و اولویت دادن به کار فردی، مشکل دیگری است که در مناسبات شغلی و فعالیت‌های روزمره فردی و اجتماعی گروه زیادی از ما کاملاً مشهود است. زیرا تصور می‌کنیم از این طریق به نتیجه بهتری دست خواهیم یافت و متأسفانه گاهی نیز این روش را از آن جهت برمی‌گزینیم که در صورت موفقیت، نقش به ظاهر تأثیرگذار خود را به رخ دیگران بکشیم و با این رویکرد غلط انتظار داریم، که مشکلات حل و امور مملکت و جامعه به نتیجه مطلوب برسد.
5-عدم خودباوری و وابستگی بیش از حد به دیگران: گاهی برخی از افراد جامعه چنان مقهور یا مجذوب ظواهر دنیای غرب و شرق می‌شوند و از ظرفیت‌های درونی کشور غفلت می‌کنند که راه رشد و پیشرفت را فقط و فقط در پیوستن به الگوهای تجویزی از سوی دشمنان ممکن دانسته و بر این باورند که کارهای بزرگ تنها از عهده دیگران ساخته است. این گروه معمولاً فراموش می‌کنند که هر یک از دیگر کشورهای جهان برای گام نهادن در مسیر توسعه و پیشرفت، یک نقطه آغاز داشته اند و علاوه بر نیازی که به تلاش ما برای دستیابی کشور به پیشرفتی همچون کشورهای پیشرفته، در کنار وجود مدیریت قوی و کارآمد دولتی وجود دارد، خباثت دشمن و شرایط استعماری حاکم بر کشور، یکی از علل عقب‌ماندگی در گذشته بوده که به ما تحمیل می شده و در مقطع فعلی نیز تحریم ها و ایجاد مانع های مختلف در مسیر پیشرفت کشور از سوی دشمن تداوم دارد در حالی که این زمینه برای کشورهای پیشرفته امروزی نبوده است، لذا گذشتن از این وضعیت، همت والای جوانان کشور و دست یابی به قله های رفیع علمی را می طلبد.
6-تأثیرپذیری غیرمنطقی و غفلت از الگوسازی: شاید بتوان از زودباوری و به عبارت بهتر، سهل‌باوری و تأثیرپذیری افراط‌گونه و غیرمنطقی ناشی از فعالیت‌های هدفمند رسانه‌های خارجی، به‌عنوان خطرناک‌ترین عامل در مسیر رشد و تعالی جامعه و کشور نام برد، چرا که متأسفانه برخی از افراد خیلی راحت تحت تأثیر القائات بیگانگان قرار گرفته و ساده‌لوحانه پذیرای الگوهای رفتاری دیکته ‌شده از سوی آن ها می‌شوند، در حالی که اولاً این الگوپذیری معمولاً به تغییر در سبک زندگی در اموری مانند؛ نحوه پوشش و آرایش و یا تغییر در نوع تغذیه و یا حتی همنشینی و نگهداری برخی حیوانات از جمله سگ در خانه محدود می‌شود نه به کسب علم و دانش و فناوری‌های نوین موجود در این کشورها و ثانیاً این رویکرد انحرافی برای همیشه ما را از باور به قاعده الگوسازی و الگوشدن محروم می‌سازد.
7-عدم اجرای اصل اساسی امر به معروف و نهی از منکر: بی‌تفاوتی نسبت به مسائل و رخدادهای محیط پیرامونی و در برخی از موارد حتی تأیید ضمنی بعضی از ناهنجاری‌های اجتماعی از سوی برخی از افراد، حکایت از ترک واجب شرعی و وظیفه همگانی و بزرگی دارد که در دین الهی اسلام با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» شناخته می‌شود و سلامت و امنیت اخلاقی و رفتاری جامعه و پیشگیری از بروز انحراف در مسیر رشد و تعالی انسان‌ها را هدف خود قرار داده است و این غفلت خود نکته دیگری است، که نه تنها مشکلات را تشدید نموده، بلکه به فراگیر شدن ناهنجاری‌ها نیز منجر شده است.
با این‌حال و علی‌رغم این ‎که به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی(دامت برکاته)، به علل مختلف مشابه آنچه مورد اشاره قرار گرفت، با آرمان‌های انقلاب اسلامی مبتنی بر اصول و ارزش‌های واقعی اسلام ناب محمدی(ص) در قالب دولت، جامعه و تمدن نوین اسلامی که سعادت، رفاه و آسایش دنیوی و اُخروی نسل بشر را تضمین می‌کند، فاصله زیادی داریم، اما به اصطلاح چنانچه «عادلانه کلاهمان را قاضی کنیم»، در خواهیم یافت که علی‌رغم ناکامی در دستیابی به برخی از اهداف مورد نظر، آنچه تا به ‌حال در ابعاد مختلف مادی و معنوی در طی عمر با برکت انقلاب اسلامی ایران کسب شده، جهشی، بسیار گسترده و ستودنی است.