مصوبه تازه سنای آمریکا برای تمدید ده ساله تحریم های موسوم به «آی.اس.اِی» علیه ایران از نگاه برخی لگد زدن به برجام و از دید شماری نقض این سند بین المللی است. مسوولان سیاست خارجی کشور نیز مصوبه اخیر را در تضاد با روح برجام می دانند. در فضای کنونی اما این اقدام قانونگذاران آمریکایی را می توان به نوعی خودتحریمی واشنگتن به شمار آورد.
به گزارش گروه بین الملل بصیرت به نقل از ایرنا، اندک زمانی پس از مصوبه مجلس نمایندگان آمریکا برای تمدید قانون تحریم های ضدایرانی «داماتو» یا آی.اس.اِی برای یک دوره ده ساله دیگر، سناتورهای آمریکایی نیز پنجشنبه هفته گذشته (یازدهم آذرماه) به اتفاق مصوبه یادشده را تایید کردند.
اتفاق نظر کم سابقه قانونگذاران آمریکایی از 2 حزب جمهوریخواه و دموکرات بر سر تمدید این قانون در وهله نخست احتمال وتوی مصوبه را از سوی «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا اندک ساخته و از سوی دیگر نشان دهنده اراده قاطع نخبگان سیاسی این کشور برای تداوم رفتارهای خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران است.
از دید برخی تحلیلگران، اجماع نمایندگان جمهوریخواه و دموکرات بر سر تمدید تحریمی که 20 سال پیش و در فضایی متفاوت با اکنون علیه جمهوری اسلامی ایران وضع شده، با هدف در اختیارداشتن ابزاری برای کنترل سیاست ها و رفتارهای بین المللی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است؛ اقدامی که بیانگر تداوم نگاه خصمانه نخبگان سیاسی آمریکا به کشور و ملت ایران و بلندی دیوار بی اعتمادی میان تهران و واشنگتن است.
رای اغلب قانونگذاران آمریکایی به مصوبه تمدید داماتو همچنان که اشاره شد وتوی رییس جمهوری را نیز در نهایت بی اثر خواهد ساخت و از این رو اوباما در عمل نمی تواند در مدت باقی مانده ریاست جمهوری از طریق اقدامی چون وتو حسن نیت اعلانی خود را برای کاستن از حجم انبوه چالش ها و موانع پیش روی مناسبات تهران- واشنگتن به اثبات رساند. از دید صاحبنظران، محتملترین گزینه پیش روی اوباما و همراهان وی در کاخ سفید برای کاهش آثار مخرب تمدید تحریم ها، تعلیق بخش های آسیب زننده بر پیکر توافق هسته ای است.
در نگاهی دیگر به تصمیم اخیر قانونگذاران آمریکایی باید گفت این اقدام هر چند به تنهایی به معنای نقض قطعی برجام نیست، اما روح آن را خدشه دار می سازد و اقدامی در مخالفت با این سند بین المللی به شمار می رود. از این رو دردسرهای دولت کنونی واشنگتن برای عمل به تعهدات مندرج در توافق هسته ای چالشی سیاسی در این کشور به شمار آمده و توجیهی برای شانه خالی کردن از اجرای برجام برای دولتمردان آمریکایی به دست نمی دهد.
پس از روی کارآمدن دولت جمهوریخواه در واشنگتن نیز به واسطه ماهیت برجام به عنوان توافقی بین المللی با پشتوانه رای شورای امنیت سازمان ملل، هر گونه تصمیمی از سوی کنگره یا کاخ سفید برای پشت پا زدن به تعهدات توافق هسته ای معنایی جز تقابل آمریکا با خواست جامعه جهانی نخواهد داشت، همچنان که در صورت مهر تایید دولت کنونی بر مصوبه کنگره هوده ای جر بی اعتباری بین المللی نصیب دولتمردان آمریکایی نخواهد شد.
به رغم اما و اگرهای مطرح شده در مورد تعهد طرف آمریکایی به اجرای برجام و مانع تراشی های رنگارنگ در این زمینه، رویه جمهوری اسلامی ایران پایبندی به پیمان و پرهیز از عهدشکنی بوده است؛ رویه ای که با تایید نهاد بین المللی چون آژانس بین المللی انرژی هسته ای و در تکمیل رویکرد تعاملگرای ایران، موجب تحول در وضعیت آرایش جهانی در جبهه هماوردی تهران- واشنگتن شده است.
نگاهی به مواضع طرف های حاضر در گفت وگوهای هسته ای در خصوص سرنوشت برجام پس از پیروزی انتخاباتی نامزد جنجالی جمهوریخواهان با شعارهای ضدبرجامی نشان می دهد وضعیت بین المللی کنونی دارای تفاوت های چشمگیری با وضعیت سال های پایه ریزی تحریم های ضدایرانی هسته ای است. بر اساس این واقعیت و اعلام پایبندی طرف های مذاکرات هسته ای به برجام، اقدام های اخیر قانونگذاران آمریکایی یا هر اقدامی از این دست، جز بر چالش های سیاست خارجی واشنگتن نیافزوده و به نوعی خودتحریمی آمریکایی منجر خواهد شد.
در عرصه داخلی اما شکل گیری انسجامی ملی به عنوان پیش نیاز پایبندی ایران به تعهدات بین المللی بیش از هر زمان دیگری الزامی است. در حالی که طی روزهای گذشته و پس از اقدام قانونگذاران آمریکایی، برخی چهره ها و جریان های سیاسی در راستای اهداف خود و زیرسوال بردن عملکرد دولت در مذاکرات هسته ای و اجرای برجام، موج تبلیغاتی پردامنه ای به راه انداخته و ریشه های توافق هسته ای را نشانه رفته اند، انگاره و ایده پیشدستی در نقض برجام مطرح شده است؛ ایده ای که بدون در نظرگرفتن منافع ملی و از آن مهمتر تاکید رهبری و مسوولان نظام جمهوری اسلامی بر پایبندی به پیمان می تواند پیامدهای نامطلوبی را برجای گذارد.
فرجام سخن آنکه تکاپوی نخبگان سیاسی آمریکا در فضای کنونی بین الملل برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران و ضربه زدن به روح برجام نتیجه ای جز بی اعتباری آمریکا در سطح جهانی به بار نخواهد آورد و در این شرایط مهمترین اولویت پیش روی گروه ها و جریان های سیاسی در ایران اتفاق نظر و همگرایی برای ایستادگی در برابر خصومت ورزی های خارجی است.