انتخاب ژنرالهای ارتش آمریکا برای مناصب مهم سیاسی در کابینه «دونالد ترامپ» احتمالاً روندی ادامه دار خواهد بود؛ انتصاباتی که نشان دهنده حرکتی آرام به سوی برقراری حکومت نظامیان در آمریکاست.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مجله خبری- تحلیلی «آتلانتیک»، رویکرد رایج «دونالد ترامپ» رئیس جمهور منتخب آمریکا نسبت به ژنرالهای ارتش این کشور همواره با تمجید و تحسین همراه نبوده است. او که در پاییز سال گذشته مدعی بهره مندی از «دانش و اطلاعاتی به مراتب فزونتر از ژنرالهای آمریکایی در مورد داعش شده بود»، در سپتامبر امسال نیز «از تضعیف قابلیت و توانایی این افسران عالیرتبه در دوران ریاست جمهوری اوباما و وزارت خارجه هیلاری کلینتون سخن گفت». اما در کنار این اهانتها و سخنان تحقیر آمیز، ترامپ به ایمان و اعتقاد راسخ خود به ارتش و برخی از فرماندهان نیز اشاراتی داشته است.
این روزها، رئیس جمهور منتخب آمریکا در حال چرخش به سوی رویکرد جدیدی است. وی تاکنون سه ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا را برای تصدی پستهایی در کابینه خود درنظر گرفته است.
ترامپ روز سه شنبه به طور رسمی اعلام کرد که «جیمز ماتیس» ژنرال بازنشسته نیروی دریایی این کشور را برای تصدی پست وزارت دفاع نامزد کرده است. یک روز پس از آن، رسانه های خبری از انتخاب «جان کِلی» یکی دیگر از ژنرالهای بازنشسته نیروی دریایی آمریکا برای تصدی وزارت امنیت داخلی خبر دادند. افزون بر این دو نفر، در روز هفدهم نوامبر نیز «مایکل فلین» ژنرال سه ستاره پیشین ارتش آمریکا از سوی ترامپ به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب شد.
انتخاب ژنرالهای ارتش آمریکا برای مناصب مهم سیاسی احتمالاً روندی ادامه دار خواهد بود؛ چرا که طبق برخی گزارشات، ترامپ در دیدار اخیر خود با ژنرال «دیوید پترائوس»- رئیس پیشین و مستعفی «آژانس اطلاعات مرکزی» (سیا)- در مورد پست وزارت امور خارجه با وی گفتگو کرد.
از سوی دیگر، «استنلی مک کریستال» ژنرال چهار ستاره پیشین ارتش آمریکا تابستان امسال اعلام کرد که در صورت دریافت پیشنهادی برای تصدی یک منصب سیاسی در کابینه ترامپ، آن را رد خواهد کرد. «جک کین» ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا نیز می گوید که وی پیشنهاد ترامپ برای رهبری پنتاگون را نپذیرفته است.
تشکیل کابینه ای با حضور پررنگ ژنرالها در تاریخ سیاسی آمریکا هرچند بی سابقه نیست، اما کم سابقه است. برای مثال، «اولیسیس سایمن گرانت» هجدهمین رئیس جمهور آمریکا و قهرمان جنگ داخلی این کشور از حزب جمهوریخواه در دوران ریاست جمهوری خود (۱۸۷۷-۱۸۶۹) کابینه ای مشتمل بر چهار ژنرال پیشین ارتش آمریکا تشکیل داد.
اما این روزها افزایش سلطه و نفوذ ژنرالها در مناصب مهم سیاسی با بیم و نگرانیهای بسیاری همراه است؛ به ویژه آنکه انتصاب فردی همچون «جیمز ماتیس» برای پست وزارت دفاع آمریکا ناقض قانونی است که با هدف حفظ و حراست از «نظارت غیرنظامی» بر نیروهای نظامی آمریکا تدوین و اجرایی شده است. به موجب قانون فوق الذکر، انتصاب فردی که ظرف ده سال گذشته بطور تمام وقت در نیروهای مسلح خدمت کرده است به ریاست پنتاگون ممنوع است. با این حال، یک نامزد پست وزارت دفاع می تواند با چشم پوشی کنگره، این قانون را دور بزند که به نظر می رسد برای ژنرال ماتیس کار چندان دشواری نخواهد بود.
اما گذشته از تمام گمانه زنی ها در خصوص شمار احتمالی ژنرالهای ارتش در کابینه ترامپ، کارشناسان حوزه سیاست گذاری در مورد عقلانی بودن این انتصابات بحث و جدلهای فراوانی داشته اند؛ به طوری که منتقدان و بسیاری از فرماندهان نظامی بر این باورند که این گونه انتصابات در بهترین حالت بر اولویت بندی منافع ملی آمریکا تأثیری منفی خواهد گذاشت و در بدترین حالت نیز ما شاهد حرکتی آرام به سوی حکومت نظامیان خواهیم بود.
در همین ارتباط، «کارول گیاکومو» در روزنامه نیویورک تایمز می نویسد: «انتصاب شمار بالایی از ژنرالهای ارتش [در کابینه دولت] توازن سیستمی را که بنا به دلایلی درست خواهان رهبری غیرنظامیان است، برهم می زند». وی در ادامه می افزاید: «نگرانی اصلی آن نیست که رهبران نظامی پای کشور [آمریکا] را به جنگهای بیشتری باز می کنند. نگرانی اصلی آن است که پنتاگون با بهره مندی از یک بودجه ۶۰۰ میلیارد دلاری، پیش از این نیز در حوزه تعیین سیاستهای امنیت ملی از نفوذ و تأثیرگذاری بالایی برخوردار بود [و این روند تحت شرایط کنونی تقویت خواهد شد]».
«فیلیپ کارتر» و «لورن دی یون شولمن» در روزنامه واشنگتن پُست هشدار دادند که «ژنرالهای عالیرتبه ارتش همواره قادر نیستند همچون وزرایی شایسته و توانا در کابینه خدمت کنند» و افزودند که «تکیه و اعتماد به افسران ارشد ارتش برای اداره امور حکومت- به رغم قابلیتها و شایستگی های فردی آنان- روابط میان بخش غیرنظامی- نظامی را در معرض خطر قرار می دهد».
باید گفت که در حلقه نظامیان آمریکا نیز در خصوص این انتصابات نگرانیهایی مشابهی وجود دارد. به عنوان مثال، در دوران رقابتهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری، دو تن از رؤسای پیشین ستاد مشترک ارتش آمریکا «مایکل فلین» و «جان آلن» ژنرال بازنشسته نیروی دریایی را به دلیل اعلام حمایت از نامزدی «هیلاری کلینتون» و مداخله در امور سیاسی به باد انتقاد گرفتند و در مورد پیامدهای احتمالی رقابتهای انتخاباتی این نامزدها بر روابط میان بخش غیرنظامی- نظامی هشدار دادند.
نکته ای دیگر که باید بدان توجه داشت، رقابتهای دیرینه میان شاخه های مختلف نظامی است که ممکن است فرماندهان نیروی دریایی یا هوایی را از نفوذ و قدرت یابی ژنرالهای پیشین نیروی زمینی در کاخ سفید نگران سازد.
حال صرفنظر از جنبه های مثبت یا منفی این انتصابات، این پرسش مطرح است که چرا دونالد ترامپ برای تصدی پستهای کلیدی در کابینه خود تا این اندازه به ژنرالهای ارتش آمریکا اعتماد و اطمینان دارد؟! در اینجا، ارائه یک تحلیل روانکاوانه خالی از لطف نخواهد بود. اینگونه به نظر می رسد که ترامپ تا حد زیادی تحت تأثیر هیبت و صلابت ژنرالهای ستاره دار ارتش آمریکا قرار گرفته است و اصطلاحاً «ستاره زده» شده است.
اما ممکن است دلایل واقع بینانه تری نیز برای این اقدام ترامپ وجود داشته باشد. نخست آنکه ترامپ علاوه بر بی تجربگی محض در حوزه امنیت ملی، فاقد میل و انگیزه لازم برای کسب تجربه در این زمینه است. از اینرو، وی برای حفظ اعتبار خود و دولتش نیازمند افرادی است که در باب نظرات و پیشنهادات مطروحه خود از دانش و اطلاعات کافی برخوردار باشند و افسران نظامی گزینه های هستند که این ضرورت را به خوبی برآورده می سازند.
دوم آنکه ترامپ شمار بالایی از شخصیتهای غیرنظامی حزب جمهوریخواه- به ویژه در حوزه امور دفاعی و امنیت ملی- را از خود رانده است. بنابراین وی در صورت عدم گزینش از میان نظامیان، با گزینه های محدودی روبروست.
اما این تصمیم ترامپ دارای یک بُعد سیاسی نیز هست. وی در رقابتهای انتخاباتی چند ماه گذشته ضمن انتقاد و بدگویی از تشکیلات سیاسی و حزب جمهوریخواه وعده داد که «این باتلاق را می خشکاند». این اقدامات ترامپ تقریباً هرکسی را که به طور سنتی از شایستگی لازم برای خدمت در کابینه وی برخوردار بود، از حلقه نامزدهای احتمالی خارج کرد.
علاوه بر این، ارتش آمریکا یکی از معدود نهادهایی است که همچنان بطور گسترده مورد اعتماد جامعه آمریکاست. طبق نتایج نظرسنجی «گالوپ» در تابستان امسال، ۷۳ درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی اعلام کردند که به نهاد نظامی آمریکا به میزان «بسیار زیادی» اعتماد دارند؛ درحالیکه این رقم تقریباً دوبرابر اقبال عمومی مردم آمریکا به نهاد ریاست جمهوری این کشور بود.
از طرف دیگر، انتخاب ژنرالهای سابق ارتش برای مناصب مهم سیاسی از سوی ترامپ مزایای فراوانی دارد: وی می تواند فرماندهانی را منصوب نماید که مایل به خدمتگزاری هستند و در جامعه آمریکا مورد اعتمادند.
با این وجود نباید این نکته را دور از ذهن داشت که سایر گزینه های موردنظر ترامپ شخصیتهای برجسته و ثروتمندی در حوزه کسب و کار و بانکداری همچون «استیون منوچین» و «ویلبر راس» هستند. این در حالی است که نتایج نظرسنجی گالوپ نشان می دهد بانکها و کسب و کارهای بزرگ در جامعه آمریکا از جایگاه اعتماد پایین تری (به ترتیب ۲۷ و ۱۸ درصد) برخوردارند.