با وقوع انقلاب اسلامی در ایران گام‌های مهمی در جهت احقاق حقوق مختلف ملت، اعم از زن و مرد و شیعه و سنی و ... برداشته شد و نگاهی متوازن و متعادل به حقوق آحاد ملت حاکم شد. در این میان، کارنامه انقلاب در زمینه توجه به حقوق مختلف هم‌وطنان اهل سنت، کارنامه درخشانی است.
انقلاب اسلامی سرآغاز فصل نوینی در تاریخ تحولات اجتماعی و سیاسی ایران است. درواقع، با وقوع انقلاب اسلامی گام‌های مهمی در جهت احقاق حقوق مختلف ملت، اعم از زن و مرد و شیعه و سنی برداشته شد و نگاهی متوازن و متعادل به حقوق آحاد ملت حاکم شد. در این میان، کارنامه‌ی انقلاب در زمینه توجه به حقوق مختلف هم‌وطنان اهل سنت، کارنامه درخشانی است که در اینجا تلاش می‌شود به طور مختصر بدان اشاره شود.
شاید بتوان گفت که آنچه در اصل دوازدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درباره اهل سنت آمده است، به خوبی بیانگر نگاه منطقی و دقیق جمهوری اسلامی به اهل سنت است. در این اصل تصریح شده است: «دين رسمي ايران، اسلام و مذهب جعفري اثني عشري است و اين اصل الي الابد غير قابل تغيير است و مذاهب ديگر اسلامي اعم از حنفي، شافعي، مالكي، حنبلي و زيدي داراي احترام مي‌‌باشند و پيروان اين مذاهب در انجام مراسم مذهبي، طبق فقه خودشان آزادند و در تعليم و تربيت ديني و احوال شخصيه (ازدواج، طلاق، ارث و وصيت) و دعاوي مربوط به آن در دادگاه‌ها رسميت دارند و در هر منطقه‌اي كه پيروان هر يك از مذاهب اكثريت را داشته باشند، مقررات محلي در حدود اختيارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پيرامون ساير مذاهب.»
اصل فوق و عملکرد جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با پیروان سایر مذاهب اسلامی به خوبی نشان دهنده اهتمام نظام به رعایت حقوق پیروان این مذاهب است. بر این اساس حقوقی که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای مسلمانان مورد نظر مقرر داشته عبارتند از:
1- احترام: قانون اساسی برای ایجاد روابط مسالمت‌آمیز و اخوت و برادری بین همه مسلمانان و پرهیز از هرگونه تفرقه‌ای بر رعایت احترام کامل تأکید می‌نماید. بنابراین، هرگونه سب و لعن و یا بی‌احترامی نسبت به پیروان مذاهب اسلامی قانوناً ممنوع می‌باشد.
2- آزادی انجام مراسم مذهبی: در جمهوری اسلامی ایران مسلمانان سایر مذاهب اسلامی و حتی اقلیت‌های غیرمسلمان در انجام مراسم مذهبی خود کاملاً آزاد و مورداحترام می‌باشند.
3- رسمیت تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه: اصل دوازدهم قانون اساسی، فقه این مذاهب و حق تعلیم و تربیت دینی آنان را به رسمیت شناخته و برای دولت تکلیف می‌نماید که امکانات لازم را در این خصوص فراهم نماید. تأسیس و توسعه مدارس مختلف دینی اهل سنت در نقاط مختلفی که آنان حضور دارند، گویای توجه جدی نظام به این مسأله است.
4- رسمیت قانونگذاری محلی: با فرض این که در برخی از مناطق کشور پیروان یکی از مذاهب اسلامی، اکثریت ساکنان را تشکیل می‌دهند، قانون اساسی مقررات محلی را در حدود اختیارات شوراها در چارچوب موازین اسلامی و قوانین کشور به آنان واگذار نموده است.
5- حقوق سیاسی و اداری شامل؛ الف) آزادی تشکیل احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی، براساس اصل 26 قانون اساسی. ب) نمایندگی مجلس شورای اسلامی براساس اصل 64 قانون اساسی. ج) تساوی با همه ملت ایران، در همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلامی، براساس اصل نوزدهم و بیستم قانون اساسی.
برهمین اساس، علمای اهل تسنن در مجلس خبرگان رهبری که وظیفه نظارت بر عالی‌ترین مقام کشور را دارد، سه نماینده دارند. در مجلس شورای اسلامی نیز حدود 20 نماینده دارند. از لحاظ استخدام در نهادها و ادارات دولتی و حکومتی نیز محدودیتی بر سر راه اهل سنت نیست. همچنانکه بسیاری از مسئولان شهری و استانی در مناطق سنی‌نشین در اختیار برادران اهل تسنن است. علاوه بر آن امکان حضور برادران اهل تسنن در نهادهای نظامی، اطلاعاتی و امنیتی نیز قابل‌توجه است و تنها بیش از ۵۰۰۰ نفر از برادران اهل سنت در سپاه کردستان عضو هستند. طبق برخی آمارها، بیش از 60% بخشداران در استان سیستان و بلوچستان و قریب به 98% اعضای شوراهای شهر و روستا در این استان از اهل سنت می‌باشند. همچنین، تعداد قابل‌توجهی از شهرداران سنی مذهب هستند. تمامی دهیاران از میان فعالان اهل سنت منصوب شده‌اند و برخی فرمانداران، برخی مدیران کل و حتی معاونین استاندار از برادران اهل سنت می‌باشند که در هیچ کشور اسلامی نظیر آن را نمی‌توان یافت. اخیراً نیز یکی از برادران اهل‌سنت برای مأموریت مهم سفارت منصوب شده است.
90% اعضای شوراهای حل اختلاف از معتمدین اهل سنت در مناطق سنی‌نشین انتخاب و توسط دادگستری استان‌ها برای آنها حکم صادر شده است. فارغ التحصیلان حقوق اهل سنت به تعداد مورد نیاز توسط قوه قضائیه انتخاب شده و در محاکم بعنوان دادیار، بازپرس، و قاضی به خدمت اشتغال دارند و... .
با این حال، در حوزه‌ی عمل و اجرا نیز خدمات بسیاری در زمینه‌های مختلف به اهل سنت ارائه شده است. در بالا به بخشی از احقاق حقوق اهل سنت در حوزه سیاسی اشاره شد و در ادامه تمرکز عمده بر خدمات و دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه‌های اجتماعی – عمرانی است. برای این منظور نیز به خدمات ارائه شده به دو استان کردستان و سیستان و بلوچستان که بیشترین جمعیت آنها از اهل سنت هستند، پرداخته می‌شود.
دستاوردهای انقلاب اسلامی در استان کردستان
در استان کردستان در ابعاد مختلف رفاهی و عمرانی خدمات شایانی به هم‌وطنان ارائه شده است. راه‌ها به عنوان زیرساخت پیشرفت، یکی از مواردی بود که بعد از انقلاب در استان کردستان توجه وافری به آن مبذول شد، به گونه‌ای که بعد از انقلاب بالغ بر دو هزار و 500 کیلومتر از راه‌های روستایی و هزار و 750 کیلومتر راه بین شهری این استان آسفالته شده است.
7 درصد آب‌های جاری کشور در استان کردستان است که عمده آن به خارج از استان و کشور سرازیر می‌شود که برای مهار این آب‌ها، احداث 30 سد در دست مطالعه قرار گرفت که از این تعداد بیش از یک‌سوم به بهره برداری رسیده است. احداث این سدها علاوه بر توسعه و رونق کشاورزی به عنوان استعداد اصلی استان، سبب رونق آبزی‌پروری و دامپروری در این استان شده است، به گونه‌ای که با استفاده از منابع آبی مهارشده استان، بالغ بر 40 هزار هکتار از اراضی مستعد این استان به سیستم آبیاری تحت‌فشار مجهز شده‌اند.
قبل از انقلاب تنها 9 روستاي استان از نعمت برق بهره‌مند بودند، در حالی که هم‌اكنون و به بركت انقلاب اسلامي هزار و 700 روستاي استان از نعمت برق بهره‌مند هستند. لوله‌کشی گاز طبیعی به مناطق شهری و روستایی استان کردستان یکی دیگر از خدمات مهم و ارزشمند ارائه شده به هم‌وطنان کرد ساکن این استان است؛ جمعیت شهری این استان با برخورداری 6/99 درصدی از گاز طبیعی جزء سه استان برتر کشور است. بالغ بر 70 درصد از جمعیت روستایی استان هم که شامل بیش از 650 روستا می‌شود نیز از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند هستند.
به برکت انقلاب اسلامی در این استان حدود 1000 واحد صنعتی بزرگ و کوچک وجود دارد. کارخانه ذوب آهن قروه با تولید سالانه 70 هزار تن شمش چدن و هزار و800 نفر اشتغال‌زایی، کارخانه سیمان بیجار و تراکتورسازی سنندج از صنایع بزرگ استان کردستان هستند که همگی به برکت انقلاب ایجاد شده‌اند.
در بعد فرهنگی نیز دستاوردهای انقلاب در کردستان قابل‌توجه است، به گونه‌ای که بالغ بر 40 واحد دانشگاهی فعال در این استان، در حدود 70 هزار دانشجو دارند. قبل از انقلاب تنها 29 درصد از مردم استان از نعمت سواد برخوردار بودند كه هم اکنون نرخ باسوادی در این استان بیش از 90 درصد است.
در حوزه‌ِی بهداشت و درمان نیز خدمات شایانی به این استان ارائه شده است؛ قبل از انقلاب 99 پزشك عمومي و 35 پزشك متخصص در استان وجود داشت، اما اکنون بالغ بر 300 پزشک متخصص، 20 پزشک فوق‌تخصص و 135 دندانپزشک به مردم استان خدمات بهداشتی درمانی ارائه می‌کنند. حدود 700 خانه بهداشت، 80 مرکز بهداشتی روستایی، 66 درمانگاه شهری و 12 بیمارستان با یک هزار و 626 تخت بیمارستانی فعال به مردم منطقه خدمت‌رسانی می‌کنند.
با این حال و علی‌رغم خدمات گسترده و پیشرفت‌های چشم‌گیری که در استان کردستان ارائه شده است، باید به توسعه‌ی این استان بیش از پیش توجه شود و بویژه برای حل مشکلات اشتغال جوانان این استان چاره‌اندیشی‌های جدی شود.
دستاوردهای انقلاب اسلامی در سیستان و بلوچستان
دستاوردهای انقلاب اسلامی در سیستان و بلوچستان نیز چشم‌گیر است. توسعه‌ی سواد در این استان یک دستاورد قابل‌توجه است، به گونه‌ای که قبل از انقلاب اکثر جمعیت بالای 40 سال این استان که در نقاط روستایی سکونت داشته‌اند، بی‌سواد بوده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس نهادهای فرهنگی و توسعه آموزش و پرورش به مناطق روستایی و عشایری درصد باسوادان در استان افزایش یافته و نرخ آن بالای 90 درصد است.
تنها دانشگاه سیستان و بلوچستان در مرکز استان در زمان رژیم پهلوی تأسیس شده که با ظرفیت بسیار محدود، دانشجویان غیربومی از سایر نقاط کشور در این مرکز به تحصیل اشتغال داشته‌اند، اما پس از پیروزی انقلاب با تأسیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان، ایرانشهر، زابل و سایر شهرستان‌ها ، راه برای توسعه همه‌جانبه فرهنگی و اجتماعی استان باز شده است.
در حوزه‌ی محرومیت‌زدایی در این استان نیز خدمات شایان توجهی انجام شده است؛ رشد 90 درصدي بخش آموزش با ده برابر شدن تعداد مدارس در سيستان و بلوچستان نمايانگر توجه صورت گرفته به بخش آموزش است. در همین زمینه می‌توان به رشد 99 درصدي آبرساني به روستاها، توسعه‌ی خدمات مخابراتی، رشد 140 درصدي تعداد بيمارستان‌ها و 96 درصدي خانه‌هاي بهداشت و هفت برابر شدن تعداد مراكز بهداشت اشاره کرد.
50 برابر شدن طول راه‌هاي روستايي استان، چهار برابر شدن راه‌هاي آسفالته، رشد 75 درصدي ميزان صيد و صيادي، تقویت تأسیسات زیربنایی دریایی و... از ديگر خدمات ارائه‌شده در سيستان و بلوچستان مي‌باشد. اين استان بيش از 2000 پارچه آبادي دارد كه بيش از 95% درصد آن داراي برق و بيش از 85% آن داراي آب آشاميدني بهداشتي مي باشند، در حالي كه در رژيم گذشته اين آمار بشدت پائین بود. با این حال، امید می‌رود که با توسعه‌ی سواحل مکران و بندر چابهار، بخش عمده‌ی مسائل مربوط به اشتغال و بیکاری مردم سیستان و بلوچستان حل‌ورفع شود.
فعالیت‌ها و خدمات کمیته امداد در مناطق سنی‌نشین نیز خود فصل مفصلی می‌طلبد که در اینجا به طور مختصر بدان اشاره می‌شود. به گونه‌ای که بالغ بر 700 هزار نفر از مددجویان کشور از هم‌وطنان اهل سنت هستند. در این میان، در استان سیستان و بلوچستان قریب به 75000 خانوار، در استان کردستان قریب به 50000 خانوار و در استان آذربایجان قریب به 30000 خانوار از اهل سنت تحت حمایت این کمیته می‌باشند و ماهانه کمک هزینه زندگی(هرچند اندک) دریافت می‌کنند.
حمایت از مشاغل خانگی زنان سرپرست خانوار، پرداخت وام‌های بلاعوض، حمایت از دانشجویان تحت‌پوشش، تهیه جهیزیه برای عروس و... از دیگر فعالیت‌های کمیته امداد در این مناطق می‌باشد. ماهیت کمیته امداد امام خمینی(ره) خدمت به نیازمندان بدون توجه به گرایش سیاسی، مذهب، دین و موارد دیگر است و این نهاد انقلابی در راستای خدمت صادقانه به اقشار مختلف تلاش می کند. درواقع، در این نهاد مقدس شیعه و سنی ملاک نبوده و مهم‌ترین هدف رفع مشکل و باز کردن گره از سر راه مسلمانان است.
آنچه گفته شده نشان می‌دهد که انقلاب اسلامی در زمینه احقاق حقوق هم‌وطنان اهل سنت گام‌های شایسته‌ای برداشته است و در زمینه‌ی خدمت‌رسانی و فراهم کردن امکانات رشد و ترقی برای آحاد ملت تفاوتی میان شیعه و سنی قائل نیست. هرچند در این زمینه جا دارد که توجه بیشتری مبذول شود.
مق/ب