آبان ماه گذشته سلمان بن عبد العزیز پادشاه ۸۱ سالۀ عربستان سعودی از تشکیل کمیته جدیدی به نام کمیته ضدفساد به ریاست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی خبر داد که بنا بر اعلام وزارت دارایی سعودی‌ها، این تصمیم پادشاهی با هدف افزایش حاکمیت قانون و اعتمادسازی برای افزایش میزان سرمایه گذاری‌ها انجام شده است. در همین جهت بود که 11 شاهزاده سعودی، چهار وزیر، ده ها وزیر سابق و همچنین چند تن از مقامات برجسته این کشور به اتهام فساد، بازداشت شدند و طبق گزارشی که از سوی شبکه تلویزیونی العربیه منتشر شد، این بازداشت ها بخشی از تحقیقاتی بود که پس از سیل جده در ۲۵ نوامبر سال ۲۰۰۹ میلادی و شیوع «سندروم تنفسی خاورمیانه» معروف به بیماری مرس (MERS) در سال ۲۰۱۲ میلادی که هر کدام از این وقایع بیش از 100 کشته برجای گذاشت، آغاز شده بود. شمار قابل توجه مرگ‌و‌میر در این حوادث در حالی روی داد که دولت عربستان بودجۀ هنگفتی را برای ارائه خدمات به شهروندان اختصاص داده بود، اما بخش قابل توجهی از این بودجه ناپدید شد.
با وجود این گونه توجیهات، سطح دستگیری‌ها و بازداشت‌های بی‌سابقه به گونه‌ای بود که نشان می‌داد هدف اصلی آن تلاش برای تحکیم پایه‌های قدرت ولیعهد جوان سعودی و ابزاری برای حذف مخالفان و رقبای سیاسی بوده است تا به این ترتیب شرایط برای پادشاهی محمد بن سلمان در آینده آماده شود.
با گذشت زمان خبرهایی که در خصوص چگونگی آزادی تعدادی از شخصیت‌های بازداشت شده منتشر شد، حاکی از این بود که نوعی توافق و سازش مالی بین این افراد با محمد بن سلمان صورت گرفته است؛ به گونه‌ای که تعدادی از بازداشت شدگان حاضر شدند در ازای آزادی خود بخشی از دارایی‌هایشان را به محمد بن سلمان واگذار کنند.
در این میان یکی از چالش‌هایی که محمد بن سلمان در برخورد با شاهزادگان، وزرا و بازرگانان بازداشت شده داشت، مساله ولید بن طلال، یکی از ثروتمند‌ترین افراد جهان، بود که ظاهرا حاضر نبود به سادگی بخش قابل توجهی از دارایی خود را واگذار کند. این درحالی است که انتشار خبرها درباره اقدام محمد بن سلمان باعث شده بود تا او در اندیشه راه چاره‌ای برای پایان دادن سریع‌تر به موضوع باشد.
معامله با ولید بن طلالاکنون و پس از گذشت بیش از دو ماه از شروع بازداشت‌ها، مقامات سعودی، ولید بن طلال را به همراه تعدادی از بازرگان مطرح زندانی در هتل رتیز کارلتون را پس از دستیابی به توافقات مالی مرتبط با قضیه به اصطلاح مبارزه با فساد آزاد کرده‌اند؛ در کنار بن طلال، ولید ابراهیم، مالک شبکه تلویزیونی «ام بی سی» که برادر همسر ملک عبد الله پادشاه سابق عربستان هم می‌باشد، فواز الحکیر، از سهام‌داران بزرگ شرکت فواز عبد العزیز الحکیر، خالد التویجری، رئیس سابق دیوان پادشاهی و ترکی بن ناصر رئیس سابق سازمان هواشناسی و حمایت از محیط زیست از دیگر افرادی هستند که آزاد شده‌اند.
آزادی بن طلال باعث به وجود آمدن ابهاماتی درباره معامله صورت گرفته با شده است؛ کسی که ثروتش بالغ بر 17 میلیارد دلار برآورد می‌شود و گفته می‌شود که او پس از منتقل شدن به زندان مخوف «الحائر» در آن به شدت تحت فشار بوده و مورد شکنجه قرارگرفته است تا اینکه مجبور به پذیرش طرح سازش مالی شود. در این سازش از بن طلال خواسته شده است تا حدود 6 میلیارد دلار از دارائی‌های خود را در ازای آزادی واگذار کند.
تنها چند ساعت قبل از آزادی بن طلال بود که وی در مصاحبه‌ای تلویزیونی با خبرگزاری رویترز شرکت کرد و از آزادی قریب‌الوقوع خود خبر داد. با توجه به اینکه رویترز پیشتر هم چندین مرتبه خواستار مصاحبه با بن طلال شده بود و مقامات سعودی حاضر به پذیرش این درخواست نشده بود، آشکار است که تحقق توافق بین بن طلال و محمد بن سلمان بوده است که باعث شده تا اجازه این مصاحبه داده شود.
ولید بن طلال در مصاحبه خود با رویترز مدعی شد که در مدت زمانی که بازداشت بوده، برخورد بسیاری خوبی با او شده است و تمام آنچه که درباره بدرفتاری با وی منتشر شده دروغ محض است، اما وضعیت ظاهری او در این مصاحبه چیز دیگری را نشان می‌داد؛ محاسن بلند و لاغری بیش از اندازه در مقایسه با دوره قبل از دستگیری باعث شده بود تا کسی ادعای بن طلال مبنی بر اینکه او تحت بازداشت نبوده و برخورد خوبی هم با او شده است را باور نکند.
سخنان بن طلال مبنی بر اینکه کنترل تمام شرکت‌هایش را همچنان در اختیار خواهد داشت و آنچه که رخ داده تنها یک سوء تفاهم بوده و او دوست دارد در عربستان به زندگی خود ادامه بدهد، نیز حاکی از توافقاتی است که با او صورت گرفته است.
پشت پرده ماجرابه رغم آنچه که در مصاحبه ولید بن طلال در گفتگو با رویترز مطرح شد، رادیو بی بی سی پیشتر گزارشی را منتشر کرده بود مبنی بر اینکه «آلن بندر»، بازرگان سعودی الاصل کانادایی، میان بن طلال و مقامات سعودی میانجی‌گری کرده است. طبق این گزارش بندر دسامبر گذشته به عربستان رفته است تا در آنجا گفتگوها و مذاکراتی با مقامات سعودی داشته باشد اما به او اجازه ملاقات مستقیم با بن طلال را نداده‌اند.
الن بندر در گفتگو با بی بی سی تصریح می‌‌کند که تمام نشانه‌ها حاکی از این بود که هیچ برخورد مناسبی با بن طلال صورت نگرفته است و با وجود این که اثری از شکنجه در ظاهر او دیده نمی‌شد، آشکارا مشخص بود که آشفته و نگران است و حتی محاسن خود را هم کوتاه نکرده بود و لرزشی هم در کلامش دیده می‌شد.
در همین جهت «مجهتد» از فعالان شبکه‌های مجازی در عربستان سعودی، به پشت پرده گفتگوی امیر ولید بن طلال با خبرگزاری رویترز پرداخت و تاکید کرد این اقدام مقامات سعودی تلاشی بوده تا نشان دهند آنچه که از سوی بی بی سی منتشر شده دروغ می‌باشد و بن طلال مورد شکنجه قرارنگرفته است.
به گفته مجتهد محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، از خبرگزاری رویترز خواسته است تا ترتیب انجام مصاحبه‌ای با بن طلال را بدهد و در آن تاکید شود که گزارش منتشر شده بی بی سی درخصوص شکنجه بن طلال دروغ بوده است. این فعال رسانه‌ای بر این باور است که آزادی بن طلال از زندان به هیچ وجه به معنای آزادی عمل او نیست؛ بلکه به احتمال زیاد او تحت اقامت اجباری قرار خواهد گرفت.
نتیجه گیریآنچه درباره قدرتمندترین شخصیت در بین بازداشت‌شدگان طرح مبارزه با فساد در عربستان سعودی منتشر شده حاکی از نوعی معامله بین ولید بن طلال و محمد بن سلمان است؛ معامله‌ای که در آن بن طلال در ازای آزادی خود باید سخنانی کذب را به زبان آورد که هدف اصلی آن هم بهبود چهره تخریب شدن محمد بن سلمان در خصوص نوع برخورد او با افراد بازداشت شده می‌باشد. آزادی بن طلال با این وضعیت در کنار آزادی دیگر سران ثروتمند دربار سعودی، بیش از همه نشان دهنده فساد گسترده در دستگاه حاکمیتی آل سعود است. این فسادها اکنون به شیوه معامله میان باندهای مختلف قدرت درآمده است. این چهره اصلی قدرت در حاکمیت سعودی است که محمد بن سلمان نفر دوم –و یا شاید نفر اول- آن محسوب می شود. بن سلمان فردی است که از تمامی ابزارها و راه های مختلف برای حفظ قدرت خود بهره می گیرد و در این راه از قربانی کردن اطرافیانش نیز ابایی ندارد. چنین فرد خطرناکی که دوستی عمیقی با ترامپ دارد، آینده منطقه و کشورش را با مخاطرات بحران زایی مواجه کرده است./