سالهاپیش از آنکه فضای مجازی اینقدر اهمیت پیدا کند ودست و ذهن همه افراد با شبکه های اجتماعی و فناوری های نوین اطلاعاتی آشنا شوند، رهبر فرزانه انقلاب با دور اندیشی خاصی از دولت‌های مختلف، راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را مطالبه میکنند و بنا بر شواهد و اظهارات مسئولان در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات طی این سال ها و پس از نوشته شدن سند شبکه ملی اطلاعات و تصویب آن، هنوز این شبکه که به عنوان ساختار حیاتی کشور ملقب شده به مرحله اجراء در نیامده است.
شبکه ملی اطلاعات به سه هدف زیر متمرکز است:
1- فراهم آوردن شرایط لازم برای دستیابی فضای مجازی به بالاترین سطح از امنیت و سلامت برای آحاد مردم، نظام و تمام نقش‌آفرینان در فضای مجازی
2- غنی و جذاب‌سازی اینترنت ملی با در نظر گرفتن مشوقهای لازم
3- به حداقل رساندن اتکای کشور به کشورهای دیگر در استفاده از فضای مجازی
پیگیری های رهبری
مقام معظم رهبری از سال 1389 سیاست‌های کلی نظام در امور «امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات و ارتباطات(افتا) را ابلاغ فرموده اند . این سیاست ها مبتنی بود بر ؛ ایجاد نظام جامع و فراگیر در سطح ملی و سازوکار مناسب برای امن‌سازی ساختارهای حیاتی و حساس و مهم در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، و ارتقاء مداوم امنیت شبکه های الکترونیکی و سامانه های اطلاعاتی و ارتباطی
از همان زمان انتظار این بود که با توجه به سرعت رشد و دربرگیری فضای مجازی ، مسئولین کشور هم خود را با شتاب به این انتظارات برسانند اما واقعیت این است که قریب به 13 سال از این انتظار می گذرد و هنوز مسئولان از آماده شدن شرایط راه اندازی شبکه ملی اطلاعات می گویند ولی در عمل چیزی دیده نمی شود.
در سال 1390 شورای عالی فضای مجازی با حکم رهبر معظم انقلاب شکل می گیرد و در حکم صادره برای اعضاء مجددا تاکید می شود: تسریع در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات پس از تصویب طرح آن در شورای عالی و نظارت مستمر و مؤثر مرکز ملی بر مراحل راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن در دستور کار قرار بگیرد.با تشکیل این شورا امیدهایی در دلها ایجاد شد اما با توجه به انفعال ،عدم توجه به اولویت ها و سردرگمی که در میان اعضاء وجود داشت،خواسته های ده بندی رهبر حکیم انقلاب مجددا فراموش شد.
با مشاهده سهل انگاری مسئولان شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال 95 با گلایه از آنها گفتند: کسی به دنبال بستن فضای مجازی نیست؛ زیرا این کار عاقلانه نیست اما چرا هنگامیکه کشورهای دیگر برای حفاظت از فرهنگ خود، در استفاده از فضای مجازی چارچوب‌هایی قرار می‌دهند، ما فضای مجازی را رها کرده‌ایم؟ مسئولین مجددا فراموش می کنند .اما رهبر معظم از پیگیری این موضوع خسته نمی شوند.
امام خامنه ای در دیدار مسئولان نظام در تیرماه 1396 که مصادف با ماه مبارک رمضان بود مجددا اهمیت شبکه ملی اطلاعات را یادآور می شوند و می فرمایند: یکی دیگر از چیزهایی که در مدیریّت کشور -که بتوانید کشور را اداره کنید- تأثیر دارد، مسئله‌ی فضای مجازی است؛ فضای مجازی خیلی مهم است. در مسئله‌ی فضای مجازی، آنچه از همه مهم‌تر است، مسئله‌ی شبکه‌ی ملّی اطّلاعات است. متأسّفانه در این زمینه کوتاهی شده، کاری که باید انجام بگیرد، انجام نگرفته؛ این[طور] نمیشود. اینکه ما به‌عنوان اینکه نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، در این زمینه‌ها کوتاهی کنیم، این مسئله‌ای را حل نمیکند و منطق درستی هم نیست. خب امروز فضای مجازی مخصوص ما که نیست، همه‌ی دنیا امروز درگیرند با فضای مجازی؛ کشورهایی که شبکه‌ی ملّی اطّلاعات درست کرده‌اند و [فضای مجازی را] کنترل کرده‌اند به نفع خودشان و به نفع ارزشهای مورد نظر خودشان، یکی دو تا نیستند. بهترینِ کشورها، قوی‌ترینِ کشورها، در این زمینه‌ها خطّ قرمز دارند؛ راه نمیدهند؛ خیلی از بخشهای فضای مجازی اعزام‌شده‌ی از سوی آمریکا و دستگاه‌های پشت سر و پشت صحنه‌ی این قضیّه را راه نمیدهند؛ کنترل میکنند. ما هم باید کنترل کنیم؛ این کنترل کردن معنایش این نیست که ما ملّت را از فضای مجازی محروم کنیم
مراحل طی شده شبکه ملی اطلاعات به قرار زیر است
- اواخر سال 1384، بر اساس تصميم هیئت دولت مقرر شد که شبکه ملی اينترنت در طول 3 سال به بهره‌برداری برسد.
- سال 1385، مقرر شد که اجرای پروژه اینترنت ملي به مرکز تحقیقات مخابرات ایران محول شود.
سال 1386، برنامه‌های عملیاتی راه اندازی و بهره‌برداری اینترنت ملی در سال‌های 86 تا 88 در هیئت وزیران تصویب شد.
- سال 1387، عبدالمجيد رياضي، معاون وقت فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات اعلام کرد که 50 درصد زيرساخت‌هاي اينترنتي شبكه ملي اينترنت فراهم شده است.
- سال 1389، موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید «شبکه ملی اطلاعات» به صورت جدی‌تر پیگیری شد. به طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح شد.
- سال 1389، تاریخ راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، برای پنج سال دیگر یعنی تا پایان برنامه پنجم تمدید شد.
- سال 1394، پس از اینکه 5 سال از زمان تغییر نام شبکه ملی اینترنت به شبکه ملی اطلاعات گذشت و آخرین سال برنامه پنجم را پشت سر گذاشتیم، شبکه ملی اینترنت راه اندازی نشد. در این سال، محمدحسن انتظاری، رئیس سابق مرکز ملی فضای مجازی و متولی راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات طی نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار تغییر متولی راه اندازی این شبکه شد.
- سال 1394، نصرالله جهانگرد، معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد که شبکه ملی اینترنت آماده بهره‌برداری است! تعجب آور اینکه، همین سال، عباس آسوشه، معاون فنی مرکز ملی فضای مجازی گفت: با چیزی که شبکه ملی اطلاعات نام دارد، خیلی فاصله داریم. در همین سال، محمود واعظی، وزیر ارتباطات ادعا کرد که 70 درصد شبکه ملی اینترنت آماده است. همچنین وی تصریح کرد که در سال 1395 از این شبکه بهره‌برداری می‌شود.
- سال 1395، وزارت ارتباطات دولت یازدهم فاز نخست شبکه ملی اطلاعات را در شهریور ماه 1395 افتتاح کرد. فاز دوم این شبکه نیز در بهمن ماه ۹۵ افتتاح شد و وعده داده شد که فاز تکمیلی این پروژه در اردیبهشت ماه 96 کلید خواهد خورد. با وجود این وعده ها، قفل این پروژه ملی در زمان مقرر باز نشد و وزیر ارتباطات و معاونانش در چندین مصاحبه، از تعویق در اجرای تکمیلی این پروژه و موکول کردن آن به بعد از انتخابات ریاست جمهوری (29 اردیبهشت ماه) خبر دادند.
در همین حال محمدجواد آذری جهرمی در 30 اردیبهشت 98 از آماده شدن حدود 80 درصدی شبکه ملی اطلاعات سخن به میان آورده و می گوید: ما 142 آزمایش انجام دادیم تا استقلال شبکه ملی اطلاعات را راستی آزمایی کنیم که اگر اینترنت قطع شد آیا شبکه‌های ما کار می‌کند؟ و هر 142 آزمایش موفقیت آمیز بود. سپر دفاعی شبکه ملی، ما را در برابر تهدیدات مقاوم می‌کند و کیفیت ارتباطات داخلی ما 80 برابر ارتباطات بین المللی است.
نتیجه گیری:
برای استقلال و پیشرفت کشور و مقابله با بحران های مختلف شبکه ملی اطلاعات یکی از ضرورت های کشورمان است که متاسفانه مسئولان دولتی علیرغم بی توجهی به قوانین و تدابیر به نشست و برخاست با مسولان پیام رسان های بیگانه می پردازند اما حاضر نمی شوند که برای استقلال کشور در امور مجازی فعالیت های خود را به درستی انجام دهند.
همانگونه که رهبر معظم انقلاب راه اندازی شبکه ملی اطلاعات را با قاطعیت و صراحت پیگیری می کنند اگر مسئولین دولتی نیز این مصوبات را در حیطه وظایف خود نه بیشتر با پوشیدن کفش آهنی به درستی پیگیری می کردند شاهد رویش ها و جوشش های موفقیت آمیزی در این عرصه برای کشورمان بودیم و تهدیدها و تحریم های آمریکا اینگونه نمی توانست مسولان اجرایی کشورمان را تحت فشار قرار دهد.