رهبر معظم انقلاب: پذیرش قطعنامه، به خاطر ترس نبود، به خاطر هجوم دشمن نبود، به خاطر تهدید امریکا نبود، به خاطر این نبود که امریکا ممکن است در امر جنگ دخالت کند. چون امریکا قبل از آن هم در امر جنگ دخالت میکرد.
سازمان ملل متحد هشت قطعنامه برای آتشبس در جنگ ایران و عراق صادر کرد که ایران هفت قطعنامه را نپذیرفت و قطعنامه ۵۹۸ را هم در شرایط خاصی پذیرفت.
نخستین قطعنامه، قطعنامه ۴۷۹ بود. این قطعنامه پنج بندی شروع کننده جنگ را اعلام نکرده و در آن از تجاوز، تعیین متجاوز و تنبیه متجاوز هم سخنى به میان نیامده بود. قطعنامه بعدی قطعنامه ۵۱۴ بود و در شرایطى صادر شد که جمهورى اسلامى ایران با انجام عملیاتهاى ثامنالائمه، فتحالمبین و بیتالمقدس توانسته بود دشمن را در کلیه نقاط مرزى از خاک خود بیرون کند و ضربات مهلکى به نیروهاى عراقى وارد نماید. این قطعنامه خواستار خاتمه کلیه عملیاتهاى نظامى و عقب کشیدن نیرو‌ها به مرزهاى شناخته شده بینالمللى شده بود؛ در حالی که ایران قبلاً عراق را از خاک خود بیرون رانده بود! سپس قطعنامه‌های ۵۲۲، ۵۴۰، ۵۵۲، ۵۸۲ و ۵۸۸ به تصویب رسیدند که مانند قطعنامه‌های قبلی همگى در راستاى توقف جنگ و حمایت از عراق بودند.
پس از رد این هفت قطعنامه از جانب ایران، شوراى امنیت در تیرماه ۱۳۶۶، قطعنامه ۵۹۸ را به اتفاق آرا به تصویب رساند. علیرغم نقاط ضعف بسیار این قطعنامه، نکات مثبتی نیز در آن مشهود بود، چرا که این قطعنامه در شرایطی صادر شد که ما عراق را از خاک خود بیرون رانده و کیلومتر‌ها در خاک عراق - برای وادار نمودن بعثی‌ها به پذیرش شرایط بر حق ایران – پیشروی نموده بودیم و دست برتر در جنگ را داشتیم.
ارزیابی قطعنامه ۵۹۸
برخی نکات مثبت قطعنامه ۵۹۸ شامل موارد زیر است:
- اظهار تأسف از نقض قوانین انساندوستانه بینالمللی و اشاره به بمباران مراکز صرفاً مسکونی غیرنظامی و حملات به کشتیرانی بیطرف یا هواپیما‌های کشوری و کاربرد سلاح‌های شیمیایی.
- بند ششم قطعنامه که مصمم است مسئولیت منازعه را مشخص کند، به طور کامل تأمینکننده خواسته ایران از دبیرکل است.
- بند هفتم قطعنامه بیانگر این نکته است که شورای امنیت موضوع بازسازی دو کشور را مورد توجه قرار داده است. این بند در کنار بند ششم که تعیین متجاوز را مورد توجه قرار میدهد، میتواند متضمن پرداخت غرامت جنگی از سوی کشور متجاوز باشد.
- بند هشتم قطعنامه ترتیبات امنیتی منطقه را با نظر کشور‌های آن مورد توجه قرار میدهد که کاملاً مورد نظر جمهوری اسلامی ایران است.
در ادامه جنگ اتفاقاتی رخ داد و تجزیه وتحلیل اوضاع باعث شد تا امام خمینی (ره) در پیامی در بیست و نهم تیرماه ۶۷ قبول قطعنامه ۵۹۸ را اعلام نمایند.
شرایط کشور در آستانه پذیرش قطعنامه
امام خامنه‌ای شرایط کشور در آستانه پذیرش قطعنامه را اینگونه توصیف می‌کنند:
«این قطعنامه که زیر فشار سهمگین رزمندگان اسلام بر پیکر دشمن صادر شد، سندی است که شعار دفاع مقدس ما در آن تأمین گردیده بود و اجرای کامل آن، دشمن را به شکست قطعی میرسانید و لذا هرگز جمهوری اسلامی آن را رد نکرد. آنچه برای ایران اسلامی مطرح و موجب عدم شتاب در قبول آن میشد، اصرار بر تنبیه متجاوز به قدر کافی در میدان‌های نبرد و نیز بیاعتمادی در اجرای میثاق‌های بینالمللی توسط قدرت‌های بزرگ بود. از صدور قطعنامه تا قبول رسمی آن از سوی جمهوری اسلامی، دنیا شاهد سنگینترین ضربات نیرو‌های اسلام بر دشمن و فتوحات بزرگ رزمندگان ما بر دشمن در جبهه‌های جنگ از سویی و فشار‌های همه جانبه از سوی حامیان رژیم عراق علیه ایران اسلامی از سوی دیگر بود. حصر اقتصادی، حمله به تأسیسات ما در خلیج فارس و تمرکز بیسابقه نیرو‌های نظامی آمریکا و ناتو در اطراف مرز‌های آبی و هوایی و حتّی تجاوز به آنها، بخشی از این فشار‌ها بود؛ به طوری که تقریباً هیچ فشار ممکن باقی نماند، مگر آنکه بر ملت ایران وارد شد و رژیم آمریکا تقریباً بهطور مستقیم وارد صحنه شد. تهدیدها، بمباران‌های وسیع شیمیایی و جنایت حمله به شهر‌ها و هواپیمای مسافربری و کشتی غیرنظامی و اثبات اینکه استکبار در حمایت از عراق آمادگی برای دست یازیدن به هر جنایتی دارد، بخشی از حوادث این دوران است.» ۳۰/۰۶/۱۳۶۸
ایشان در موقعیت دیگری در دفاع از امام خمینی و در مورد علت قبول قطعنامه فرمودند:
«قبول قطعنامه از طرف امام، به خاطر فهرست مشکلاتی بود که مسئولین آن روز امور اقتصادی کشور مقابل روى او گذاشتند و نشان دادند که کشور نمیکشد و نمیتواند جنگ را با این همه هزینه، ادامه دهد. امام مجبور شد و قطعنامه را پذیرفت. پذیرش قطعنامه، به خاطر ترس نبود، به خاطر هجوم دشمن نبود، به خاطر تهدید امریکا نبود، به خاطر این نبود که امریکا ممکن است در امر جنگ دخالت کند. چون امریکا قبل از آن هم در امر جنگ دخالت میکرد. وانگهی، اگر همه دنیا در امر جنگ دخالت میکردند، امام رضواناللَّه علیه، کسی نبود که رو برگرداند. برنمیگشت. آن، یک مسأله داخلی بود، مسأله دیگری بود.
در تمام عمر ده ساله حیات مبارک امام رضوان اللَّه تعالی علیه، پس از پیروزی انقلاب، یک لحظه اتّفاق نیفتاد که او به خاطر سنگینى بار تهدید دشمن، در هر بُعدی از ابعاد، دچار تردید شود. این، یعنی همان برخورداری از روحیه حسینی.» ۱۴/۰۳/۱۳۷۵
آثار و منافع قبول قطعنامه
رهبر انقلاب آثار و برکات قبول قطعنامه را اینگونه تشریح می‌کنند:
«قبول قطعنامه ۵۹۸ از سوی جمهوری اسلامی و رهبر عظیمالشّأن فقید آن، توطئه وسیع دشمن را بار دیگر با هدایت الهی به خود او برگرداند و دشمن را که تحت شعار صلحطلبی، به هر جنایتی دست میزد، خلع شعار کرد. شاید مشیت الهی بر این بود که با قبول قطعنامه، حقانیت جمهوری اسلامی بیش از پیش در جهان آشکار شود و ملت ایران به هدف‌های اساسی خود در سطح بینالمللی نزدیکتر گردد. با این ابتکار جمهوری اسلامی، دشمن در دو راهی شکست قرار گرفت: اگر اجرا شود، ایران اسلامی به خواسته‌های خود رسیده است و اگر اجرا نشود، داعیه همیشگی جمهوری اسلامی مبنی بر لزوم قطع ریشه تجاوز و رابطه میان تجاوز عراق و حاکمیت سلطه در جهان و اینکه رژیم عراق در ادعای صلحطلبی صداقت نداشته است، به اثبات میرسد و بیاعتمادی به قرار‌های ساخته قدرت‌ها که جمهوری اسلامی همواره مدعی آن بوده است، در میان ملت‌ها رایج خواهد شد و آنها را بر تکیه فقط به نیروی خویش، تشویق خواهد کرد.» ۳۰/۰۶/۱۳۶۸
یکی از شاهکار‌های رهبری امام خمینی
پیامی که امام خمینی به مناسبت پذیرش قطعنامه ۵۹۸ صادر نمودند، یکی از شاهکار‌های رهبری ایشان بود. امام خمینی در این پیام هم از زحمات رزمندگان تقدیر نمودند و هم شرایط و تلخی قبول قطعنامه را تشریح کردند و به شبهات مربوط به پایان جنگ پاسخ دادند و راه آینده را ترسیم نمودند؛ به عبارت دیگر در این پیام، کارنامه جنگ تحمیلی و دورنمای آینده انقلاب و نظام با ظرافت و آینده نگری خاصی تشریح گردیده است.
در این پیام به مهمترین شبهه در مورد هشت سال دفاع مقدس پاسخ گفته شده است:
«در آینده ممکن است افرادى آگاهانه یا از روى ناآگاهى در میان مردم این مسأله را مطرح نمایند که ثمره خون‌ها و شهادت‌ها و ایثار‌ها چه شد. این‌ها یقیناً از عوالم غیب و از فلسفه شهادت بیخبرند و نمىدانند کسى که فقط براى رضاى خدا به جهاد رفته است و سر در طبق اخلاص و بندگى نهاده است حوادث زمان به جاودانگى و بقا و جایگاه رفیع آن لطمهاى وارد نمىسازد و ما براى درک کامل ارزش و راه شهیدانمان فاصله طولانى را باید بپیماییم و در گذر زمان و تاریخ انقلاب و آیندگان آن را جستجو نماییم. مسلّم خون شهیدان، انقلاب و اسلام را بیمه کرده است. خون شهیدان براى ابد درس مقاومت به جهانیان داده است و خدا مىداند که راه و رسم شهادت کور شدنى نیست و این ملت‌ها و آیندگان هستند که به راه شهیدان اقتدا خواهند نمود.»
در این پیام در مورد راه آینده انقلاب آمده است:
«من در میان شما باشم و یا نباشم به همه شما وصیت و سفارش میکنم که نگذارید انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیفتد. نگذارید پیشکسوتان شهادت و خون در پیچ و خم زندگى روزمره خود به فراموشى سپرده شوند.»
در این پیام بر پایان نیافتن رویارویی جمهوری اسلامی با استکبار جهانی تأکید شده است:
«بغض و کینه انقلابیتان را در سینه ها نگه دارید؛ با غضب و خشم بر دشمنانتان بنگرید؛ و بدانید که پیروزى از آن شماست.» 30