یادداشت: طی روزهای اخیر قیمت ارز، روزانه و حتی ساعتی، رکوردهای جدیدی را ثبت کرد. قیمت دلار از فروردین‌ماه تاکنون بیش از 10 هزار تومان افزایش یافته و تأثیر این افزایش قیمت بر تورم بسیار سریع‌تر از آنچه تصور می‌شد، حس می‌شود؛ اما خبرها نوید بازگشت آرامش به این بازار را می‌دهد؛ رئیس‌کل بانک مرکزی، یکشنبه‌شب اعلام کرد: «با اقدامات در دست اجرا، به‌تدریج و در روزهای آینده بازار ارز به آرامش خواهد رسید.»
نکات تحلیلی: 1- یکی از مهم‌ترین دلایل نوسانات اخیر بازار ارز، الزام بازگرداندن ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به سامانه نیما است. بانک مرکزی آخرین فرصت برای صادرکنندگان را 31 تیرماه اعلام کرده است. صادرکنندگانی که طی سال‌های 97 و 98 ارز خود را بازنگردانده‌اند، طی روزهای اخیر برای تأمین بدهی ارزی خود به دولت، از طریق بازار آزاد تلاش زیادی کردهاند. آن‌ها می‌توانند 20 درصد از بدهی‌های ارزی خود را به‌صورت نقدی وارد سامانه نیما کنند؛ اما دلیل اصلی پیش‌بینی کاهش قیمت ارز پس از 31 تیرماه به عرضه ارزهای حاصل از صادرات در بازار نیما برمی‌گردد. 2- بانک مرکزی طی روزهای اخیر به هر میزان هم که ارز در بازار تزریق می‌کرد، بلافاصله توسط خریداران از بازار جمع می‌شد و عملاً توان تغییر رویه در بازار وجود نداشت؛ اما پس از 31 تیرماه علاوه بر افزوده شدن به میزان عرضه ارز توسط صادرکنندگان، بانک مرکزی نیز می‌تواند قیمت ارز را مدیریت کند. ازاین‌رو، برخی تحلیلگران وضعیتی شبیه با سال 97 و ریزش شدید نرخ ارز را برای روزهای آینده نیز پیش‌بینی کردهاند. 3- تعدادی از مردم و همچنین دلالان بازار ارز نیز که با انگیزه‌های مختلف و ازجمله سودجویی اقدام به خرید ارز در روزهای اخیر کردهاند دلیل دیگری بر افزایش قیمت ارز بوده‌اند. بانک مرکزی انتظار دارد با بالا بردن ریسک سوداگری در بازار ارز، حضور این دسته از افراد را در بازار کم‌رنگ کند. 4- خبرهایی از گشایش ارزی از طرق دیگر مانند بازگشت اموال بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی، تأمین ارز از طریق برخی کشورهای همسایه، گشایش ارزی از طریق روابط راهبردی با چین و ... به گوش می‌رسد که خبر از آرامش در بازار طی روزها و ماه‌های آینده می‌دهد.
نکته راهبردی: بالا رفتن قیمت ارز باعث افزایش تورم و تحمیل فشارهای معیشتی بر مردم می‌شود. در شرایطی که فشارهای اقتصادی، بیکاری و محدودیت‌های شغلی ناشی از شیوع کرونا آرامش روانی را در جامعه کم‌رنگ کرده است، باید تلاش شود بازار ارز که تأثیر مستقیمی بر معیشت مردم می‌گذارد به ثبات لازم برسد تا هم اعتماد به قول و فعل مسئولین افزایش یابد و هم فضای امیدبخشی به مردم برای گشایش‌های اقتصادی بعدی فراهم شود. (نویسنده: علی کارگر)