انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا قرار است فردا سوم نوامبر (13 آبان) برگزار شود، اما این احتمال وجود دارد که در این انتخابات هم همانند انتخابات سال 2016 نامزدی که بیشتری رأی را کسب می‌کند، برنده انتخابات نباشد، زیرا در انتخابات آمریکا رئیسجمهور نه با رأی مستقیم مردم بلکه با رأی گروهی که به «مجمع گزینندگان» یا «الکترال کالج» معروف هستند انتخاب می‌شود.
در تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تا به حال 5 بار اتفاق افتاده که رئیسجمهور با رأی مردمی کمتر، پیروز نهایی انتخابات شده است. در آخرین مرتبه که سال 2016 اتفاق افتاد «هیلاری کلینتون»، نامزد حزب دموکرات بیش از سه میلیون رأی بیشتر از «دونالد ترامپ» کسب کرد اما ترامپ با کسب اکثریت آرای الکترال پیروز شد.
البته یک عامل مهم‌تر دیگر علاوه بر این ساختار رأی‌گیری هست که موجب می‌شود برنده آرا مردمی همیشه برنده انتخابات نباشد و آن این است که در اکثر ایالت‌ها رأی تک تک رأی‌دهندگان برای انتخاب رئیسجمهور به حساب آورده نمی‌شود و اگر نامزدی در یک ایالت پیروز شود، کل آرای الکترال آن ایالت به او تخصیص خواهد یافت.
پس آمریکایی‌ها به چه کسی رأی می‌دهند؟
رأیی که مردم آمریکا در روز انتخابات می‌دهند در واقع برای انتخاب کردن اعضای این «الکترال کالج» است. واژه «کالج» (college) در این عبارت، در واقع به گروهی از افراد اشاره دارد که برای انجام وظیفه‌ای مشترک گرد هم جمع می‌شوند. به هر یک از اعضای این مجمع، «الکتور» یا «برگزیننده» گفته می‌شود و وظیفه آنها انتخاب رئیسجمهور و معاون رئیسجمهور است.
مجمع گزینندگان هر 4 سال یکبار، چند هفته بعد از روز انتخابات برای انجام این وظیفه تشکیل جلسه می‌دهند. رأیی که هر برگزیننده به نامزد حزب دموکرات یا جمهوریخواه می‌دهد به «رأی الکترال» معروف است. برای هر نامزد انتخاباتی، رای الکترال به این ترتیب به دست می‌آید که اگر آرای مردمی در ایالتی برای مثال به کاندیدای جمهوریخواه باشد، برگزیننده‌های آن ایالت‌ها هم رأی الکترال خود را به نامزد حزب جمهوریخواه می‌دهند. البته بعضی از برگزینندگان در انتخابات آمریکا هستند که ممکن است متناسب با رأی مردم رأی ندهند. برای مثال ممکن است در ایالتی رأی مردم به نامزد حزب دموکرات باشد، اما یک برگزیننده آن ایالت رأی خودش را به نامزد حزب رقیب بدهد. به این برگزیننده‌ها، «غیروفادار» می‌گویند.
مجمع گزینندگان چگونه فعالیت می‌کند؟
مجمع گزینندگان مجموعاً 538 برگزیننده دارد. تعداد برگزیننده‌های هر ایالت تقریباً متناسب با اندازه جمعیت آن ایالت است. هر ایالت به همان تعدادی که در کنگره آمریکا (شامل مجلس نمایندگان و مجلس سنا) نماینده دارد در مجمع گزینندگان هم برگزیننده دارد. کنگره آمریکا در حال حاضر شامل 100 نماینده مجلس سنا و 435 نماینده مجلس نمایندگان آمریکا است (مجموع این الکتورها 535 نفر می‌شود و سه الکتور هم برای منطقه کلمبیا موسوم به دی‌سی DC در نظر گرفته شده است.)
برای مثال کالیفرنیا که 39 میلیون نفر جمعیت دارد، در مجلس نمایندگان 53 نماینده و در سنا 2 سناتور دارد که به این ترتیب الکتور‌های آن 55 نفر خواهد بود. این ایالت دارای بیشترین آرای الکترال است.
همان‌طور که گفتیم در مجموع 538 رأی الکترال وجود دارند. هر نامزد انتخاباتی برای اینکه بتواند به عنوان رئیسجمهور انتخاب شود باید حداقل 270 رأی الکترال به دست بیاورد. تعداد آرای الکترال برای هر ایالت در جدول زیر نمایش داده شده است.
اگر در ایالتی یک نامزد برنده رأی مردمی باشد تمام آرای الکترال به او اختصاص خواهد یافت. به عنوان مثال اگر نامزدی 50.1 درصد از آرا در ایالت تگزاس را کسب کرده باشد تمامی 38 رأی الکترال این ایالت از آن او خواهد بود. حالا در همین ایالت ممکن است یک نامزد 99.9 درصد آرا را به دست بیاورد و باز هم همان 38 رأی الکترال به سبد او خواهد رفت.
از همین روست که یک نامزد ممکن است بدون داشتن آرای اکثریت در سراسر ایالات متحده با برنده شدن در رقابت‌های تنگاتنگ چند ایالت معین، پیروز نهایی انتخابات شود. تنها دو ایالت (ایالت‌های مین و نبراسکا) وجود دارند که آرای الکترال خودشان را به نسبت آرای مردمی تقسیم می‌کنند.
به همین دلیل است که نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری به جای آنکه به دنبال تلاش برای به دست آوردن بیشترین آرای مردمی در سراسر کشور باشند، منابع و انرژی خودشان را صرف کسب رأی در چند ایالت مهم که به ایالت‌های «چرخشی» (یا ایالت‌های «بینابین» یا ایالت‌های «خاکستری») معروفند می‌کنند.
چرا این سیستم انتخاب شد؟
وقتی قانون اساسی آمریکا در سال 1787 نوشته می‌شد به دلیل وسعت ایالات متحده و دشواری ارتباطات، برگزاری رأی‌گیری سراسری برای انتخاب رئیسجمهور امکان‌پذیر نبود. همزمان، تمایلی هم برای این وجود نداشت که رئیسجمهور توسط قانونگذاران مستقر در شهر واشنگتن‌‌دی‌سی معرفی شود. اینطور بود که بنیان‌گذاران قانون اساسی آمریکا سیستم «مجمع گزینندگان» را ابداع کردند که مطابق آن هر ایالت، شماری برگزیننده را به عنوان نماینده خود انتخاب می‌کردند.
ایالت‌های کوچکتر از این سیستم استقبال کردند چون این روش موجب می‌شد آنها نسبت به حالت رأی‌گیری سراسری سهم بیشتری در انتخاب رئیسجمهور داشته باشند. ایالت‌های جنوبی که بخش زیادی از جمعیت‌شان را برده‌ها تشکیل می‌دادند هم از این روش استقبال کردند. با آنکه برده‌ها رأی نمی‌دادند در سرشماری‌های جمعیتی هر کدام از آنها به عنوان سه پنجم یک شهروند آمریکا به حساب آورده شده بودند.
برگزیننده‌های عهدشکن
در قانون اساسی آمریکا هیچ بند یا قانونی وجود ندارد که گزیننده‌ها را ملزم کند رأی خودشان به نامزدهای ریاست‌جمهوری را طبق آرای مردمی بدهند. با وجود این، برخی از ایالت‌ها گزیننده‌های خودشان را ملزم کرده‌اند در رأی دادن به نامزدهای انتخابات، عیناً مطابق با رأی مردم عمل کنند که به آنها «گزیننده‌های متعهد» گفته می شود. غالباً گزیننده‌ها در روز انتخاب نهایی (در ماه دسامبر) به نامزدی رای می‌دهند که اکثریت رای دهندگان ایالتی آنها، انتخاب آن نامزد را توقع دارند.
با این حال، در برخی از ایالت‌ها گزیننده‌ها می‌توانند می‌توانند صرفنظر از اینکه رأی مردم در آن ایالت چه بوده به هر نامزدی که ترجیح می‌دهند، رأی بدهند. اگر گزیننده‌ای بر خلاف رأی مردم رأی بدهد به او «عهدشکن» (یا غیرمتعهد) می‌گویند. در انتخابات سال 2016، هفت نفر از اعضای مجمع گزینندگان به این صورت رأی دادند.
اگر هیچ نامزدی اکثریت آرای الکترال را به دست نیاورد
اگر هیچ یک از نامزدهای ریاست جمهوری نتواند اکثریت آرای کالج الکترال را کسب کند، مجلس نمایندگان آمریکا از بین سه نامزدی که بیشترین رأی را در کالج الکترال کسب کرده‌اند، یکی را به عنوان رئیس جمهوری انتخاب می‌کند. با این تفاوت که در مجلس نمایندگان، نمایندگان هر ایالت آمریکا، به صورت یکجا و در قالب یک رأی واحد به یکی از نامزدها رأی می‌دهند. برای انتخاب معاون رئیس جمهوری نیز، در این شرایط، سنای آمریکا از بین دو نفری که بیشتری رأی را در کالج الکترال کسب کرده‌اند، یکی را برای این سمت انتخاب می‌کند.
خود گزیننده‌ها چطور انتخاب می‌شوند؟
قانون اساسی آمریکا شرایط و روش‌های مربوط به نامزد شدن سیاستمدارها برای انتخاب به عنوان گزیننده‌های رئیسجمهور را مشخص نکرده است. همین موجب می‌شود که انتخاب گزیننده‌ها فرایندی متفاوت در هر ایالت باشد. با این دو حال روش متداول که ایالت‌ها گزیننده‌ها را انتخاب کرده‌اند از طریق مجمع‌های حزبی ایالت‌ها و یا کمیته‌های احزاب در هر ایالت بوده است.
احزاب معمولاً مقام‌های ارشد حزب، مقام‌های منتخب ایالتی و محلی و فعالان سیاسی را بر اساس وفاداری یا سوابق خدمتی‌شان به حزب به عنوان گزیننده‌های رئیسجمهور انتخاب می‌کنند. در برخی ایالت‌ها نام گزیننده‌ها در کنار نام نامزدهای ریاست‌جمهوری و معاون رئیسجمهور نوشته شده و در برخی ایالت‌های دیگر هم فقط نام نامزدهای ریاست‌جمهوری و معاونت رئیس‌جمهوری نوشته شده است.
تقویم مجمع گزینندگان
بهار و تابستان 2020: انتخاب گزینندگان- احزاب سیاسی در ایالت‌ها گزیننده‌های خودشان را انتخاب کردند. رسانه‌ها گزارش داده‌اند احزاب تلاش کرده‌اند افرادی را به عنوان گزیننده‌هایشان انتخاب کنند که مطمئن باشند عهدشکنی نمی‌کنند و به نفع نامزد حزب رأی می‌دهند.
سوم نوامبر 2020: روز انتخابات- در این روز مردم رأی خودشان به گزیننده‌های رئیسجمهور را خواهند داد. همان‌طور که در بالا گفته شد در اکثر ایالت‌ها نام گزیننده‌ها در برگه‌های رأی نیست، با این حال آرایی که مردم به صندوق می‌اندازند در واقع رأی به این گزیننده‌ها است.
8 دسامبر 2020: ضرب‌الاجل حل مناقشات انتخاباتی- همه اختلاف‌ها بر سر شمارش یا بازشمارش آرا باید تا این تاریخ حل شده باشند.
14 دسامبر 2020: تشکیل جلسه مجمع گزینندگان- گزیننده‌ها در هر ایالت تشکیل جلسه می‌دهند و رأی خودشان را برای انتخاب رئیسجمهور و معاون رئیسجمهور به صندوق می‌اندازند. هر گزیننده رأیش را روی برگه مخصوص می‌نویسد و آن را امضا می‌کند. این برگه‌ها به افراد مختلفی رسانده می‌شوند: یک رونوشت از آن برای رئیس سنا فرستاده می‌شود و همین نسخه است که بعداً شمارش خواهد شد. رونوشت‌های دیگر این رأی برای وزیر امور خارجه، اداره آرشیو ملی و اسناد و رئیس هیئت قضات ایالتی که جلسه مجمع گزینندگان در آن تشکیل می‌شود ارسال می‌شوند.
23 دسامبر 2020: ضرب‌الاجل دریافت برگه‌های رأی- رأی گزیننده‌ها از همه ایالت‌ها بایستی تا این تاریخ توسط رئیس سنا دریافت شود.
6 ژانویه 2021: شمارش آرای الکترال- گنگره آمریکا جلسه‌ای با حضور نمایندگان مجلس سنا و مجلس نمایندگان برای شمارش آرای الکترال تشکیل می‌دهد.
20 ژانویه 2021: روز تحلیف رئیسجمهور- رئیسجمهور منتخب سوگند یاد کرده و رئیسجمهور ایالات متحده می‌شود.