به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: توسعه مشارکت‌های علمی در سطح بین المللی و دیپلماسی علمی یکی از سیاست‌های اصلی جمهوری اسلامی ایران است که نظام آموزش عالی کشور نیز تاکید ویژه ای بر آن دارد. مشارکت‌های علمی یکی از سیاست‌های مورد تاکید در نقشه جامع علمی کشور نیز است.
دهقانی اظهار داشت: یکی از شاخص‌های مهم مشارکت‌های علمی عبارت از سهم انتشار آخرین یافته‌های علمی مشترک بین المللی از کل انتشارات علمی کشور است. بررسی و تحلیل‌های علمی مستخرج از پایگاه استنادی بین المللی اسکوپوس (Scopus) نشان می‌دهد که در حالی که سهم دیپلماسی علمی از علم ایران در سال ۲۰۲۰ تاکنون به ۳۱ درصد رسیده است، مقایسه سهم مشارکت سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ مشخص می‌شود که جمهوری اسلامی ایران با ۱۴ درصد رشد پیشتاز دیپلماسی علمی دنیا شده است.
وی افزود: گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشورها از جمله سیاست‌های کلی علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است. مشارکت علمی زمینه را برای دیپلماسی علمی باز می‌کند. یک پژوهش می‌تواند حاصل فعالیت یک پژوهشگر یا مشارکت علمی چند پژوهشگر از یک کشور یا بیش از یک کشور باشد.
سرپرست ISC یادآور شد: در صورتی که دو یا چند پژوهشگر از کشورهای مختلف بر روی یک پروژه تحقیقاتی مشترک فعالیت کنند آنگاه یک تعامل علمی در سطح بین المللی رخ داده است که غالباً با هدف گسترش مرزهای دانش صورت می‌پذیرد. این تعامل می‌تواند بین چندین محقق از چند کشور یا چندین دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی یا صنعتی صورت پذیرد.
وی گفت: اعتماد علمی و اخلاقی مهمترین عنصری است که در طول زمان بین محققان شکل گرفته و فضا را برای پژوهش‌های مشترک بعدی باز می‌کند. زمانی که این تعاملات علمی در سطح گسترده‌ای بین محققان دو یا چندین کشور به شکل بلند مدت صورت پذیرد تاثیر آن قابل ملاحظه خواهد بود. این تعاملات در سطحی بالاتر از محقق، تعاملات بین موسسات و دانشگاه‌های دو یا چند کشور را در بر می‌گیرد که به صورت شریک ثابت تحقیقاتی یکدیگر محسوب می‌شوند.
سرپرست ISC ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان مشارکت‌های علمی پژوهشگران کشور با دنیا طی ۱۰ سال اخیر از ۱۷ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۳۱ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته و به خصوص در ۵ سال اخیر دائم روند افزایشی داشته است. به طوری که در سال ۲۰۱۶ سهم مقالات با مشارکت بین الملل از کل تولید علم به ۲۰ درصد بود که در سال ۲۰۱۷ به ۲۲ درصد، در سال ۲۰۱۸ به ۲۴ درصد، در سال ۲۰۱۹ به ۲۷ درصد و در سال ۲۰۲۰ به ۳۱ درصد رسیده است.
دهقانی گفت: اگر میزان رشد مشارکت علمی هر سال نسبت به سال قبل در نظر گرفته شود مشخص می‌شود که این میزان رشد برای جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۷ نسبت به ۲۰۱۸ برابر با ۳.۴ درصد و درسال ۲۰۱۸ نسبت به ۲۰۱۹ برابر با ۱۴ درصد بوده که در چند سال اخیر بیشترین میزان ممکن بوده است.
وی افزود: بعد از ایران، کشورهای لهستان، انگلستان و تایوان هر کدام با ۶ درصد بیشترین رشد در دیپلماسی علمی را داشته‌اند. در بین کشورهای اسلامی، مالزی بعد از ایران بیشترین رشد را داشته که به میزان ۵ درصد بوده است.
سرپرست ISC اظهار داشت: سهم مقالات با مشارکت بین الملل از کل مقالات تولید شده در تمامی حوزه‌های موضوعی شتاب بیشتری گرفته است. اما با محاسبه رشد سال ۲۰۱۹ در مقایسه با سال ۲۰۱۸، حوزه‌های علوم انسانی و علوم پایه بیشترین میزان رشد را داشته‌اند.
وی گفت: در بین حوزه‌های موضوعی در سال ۲۰۱۹، حدود ۳۰ درصد انتشارات علمی حوزه علوم پایه کشور با مشارکت پژوهشگران بین المللی بوده که بالاترین سهم در بین حوزه‌های موضوعی است. بعد از آن مقالات دو حوزه فنی و مهندسی و علوم کشاورزی با ۲۹ درصد در جایگاه بعدی قرار دارند. سهم مقالات با مشارکت بین الملل پژوهشگران علوم اجتماعی از کل مقالات این حوزه ۲۸ درصد است. به همین ترتیب ۲۲ درصد مقالات حوزه علوم پزشکی نیز در سال ۲۰۱۹ با مشارکت بین الملل بوده‌اند. این رقم برای حوزه علوم انسانی ۱۷ درصد است.
دهقانی خاطرنشان کرد: هر چند رشد مشارکت پژوهشگران کشور با سایر کشورها در سال‌های اخیر خود به پشتوانه فعالیت‌ها و برنامه ریزی های مختلف صورت گرفته است، اما استفاده از پتانسیل ایجاد شده به واسطه همکاری پژوهشگران کشور با سایر کشورها مقوله‌ای است که خود نیاز به برنامه جداگانه ای دارد.
وی گفت: اهمیت این مسئله مبتنی بر سند سیاست‌های کلان علم و فناوری که بر گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشورها و مراکز علمی و فنی معتبر منطقه‌ای و جهانی بویژه جهان اسلام همراه با تحکیم استقلال کشور تاکید دارد قابل تبیین است.