عراقی ها که خود را آماده برگزاری انتخابات زودهنگام انتخاباتی می کنند، این روزها شاهد تحولات شتابنده ای در کشور خود می باشند.
«مقتدا صدر» رهبر «جریان صدر» و حامی فراکسیون «سائرون» در پارلمان عراق، صبح روز پنجشنبه 24 تیرماه 1400 به طور رسمی انصراف خود را از انتخابات زودهنگام پارلمانی در این کشور که قراراست ۱۰ اکتبر آینده (۱۸ مهرماه ۱۴۰۰) برگزار شود، اعلام کرد.
صدر در یک نطق تلویزیونی اعلام کرد که در انتخابات آینده شرکت نمی کند و از تمامی شرکت کنندگان در آن و دولت سلب اختیار می کند. وی این موضع را در واکنش به وجود آن چه فساد در کلیه بدنه نظام سیاسی کشور عنوان کرد، دانست و عامل این فساد را عوامل داخلی و خارجی برشمرد.
صدر گفت که نمی خواهد با فاسدان یا جزئی از آن ها باشد، زیرا آنها نه شرع و نه عرف و نه انصاف را در حق کشورش رعایت کرده و فقط دنبال پول، قدرت و سلاح هستند و من از آن ها نیستم.
صدر در حالی که پشت سر خود را به پرچم های «سرایا السلام» شاخه نظامی جریان صدر مزین کرده بود، افزود که به خاطر حفظ آن چه از کشور باقی مانده و عدم همراهی با فاسدان، از شرکت در انتخابات آینده پارلمانی خودداری می کند، زیرا احساس می کند، حفظ کشور مهمتر از انتخابات است .وی به همه جریان‌های سیاسی موجود در قدرت هشدار داد که تحت پیگرد و بازخواست قرار خواهند گرفت.
رهبر جریان صدر همچنین از مردم عراق خواست که از یاری کردن فاسدان، دنباله روها و طرفداران عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی خودداری کرده و کشور را به آن ها نفروشند.
صدر نسبت به سرنوشتی مشابه سوریه و افغانستان و دیگری کشورهایی که به گفته او قربانی سیاست های داخلی، منطقه ای و بین المللی هستند، در مورد عراق هشدار داد و گفت که عراق، کشور مقدسات و مهد تمدن است.
وی با بیان این که انصراف از انتخابات پارلمانی به معنی شانه خالی کردن از مسوولیت نیست، افزود که آن چه در عراق رخ می افتد، یک طرح شیطانی و بین المللی برای به زانو در آوردن این کشور است تا عاشقان اصلاحات، قدرت را به دست نگیرند. وی اضافه کرد که ما هرگز جزء در برابر خدا در برابر هیچ کس دیگری زانو نمی زنیم و به آنها می گوییم، همه پست ها و کرسی ها را ببرید و کشور را برای ما بگذارید.
پیش از این نیز برخی گروه‌های وابسته به اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ موسوم به «جنبش تشرین» انصراف خود را از شرکت در انتخابات پارلمانی آینده عراق اعلام کرده بودند.
حادثه آتش سوزی در بیمارستان ها
گفته می شود انصراف مقتدا صدر از شرکت در انتخابات با آتش سوزی اخیر در بیمارستان «الحسین» در «ناصریه» مرکز استان «ذی قار» مرتبط می باشد. در این حادثه بیش از ۱۰۰ نفر کشته و یکصد تن زخمی شدند.
اوایل تیرماه نیز بیمارستان ابن الخطیب در بغداد نیز دچار حادثه آتش سوزی شد که براثر آن ۸۲ تن کشته و بیش از ۱۰۰ مجروح شدند.
شایان ذکر است وزارت بهداشت عراق در دست جریان صدر می باشد، به همین دلیل به دنبال آتش سوزی در بیمارستان ها، خشم و انتقاد علیه این جریان شدت یافته است.
مقتدا صدر در حالی که پیش از این عزم خود را برای تصدی پست نخست وزیری جزم کرده بود، با اعلام انصرافش، عملا جریان صدر و طرفدارانش را از شرکت در انتخابات آینده بازداشته است، امری که بر درصد مشارکت در انتخابات آینده اثر منفی خواهد گذاشت.
تعطیلی دفتر سیاسی جریان صدر
دفتر مقتدی صدر با انتشار بیانیه‌ای رسمی از بسته شدن کامل دفتر سیاسی جریان صدر خبر داد. در بیانیه رسمی این دفتر که عصر پنج شنبه منتشر شده آمده که ضمن قدردانی از فعالیت‌های اعضای این هیئت به دستور شخص صدر و «با توجه به شرایط کنونی و در راستای صیانت از منافع ملت و میهن» دفتر سیاسی جریان صدر بسته می‌شود.
این بیانیه افزوده که «نصار الربیعی»، رئیس دفتر سیاسی جریان صدر، و محمد الموصلی به عنوان مشاوران صدر تعیین شده اند.
در همین حال، شماری از نمایندگان جریان صدر عراق در پی دعوت مقتدی صدر رئیس این جریان، انصراف خودشان را از نامزدی در انتخابات آینده پارلمانی این کشور اعلام کردند.
حاکم الزاملی یکی از مسئولان جریان صدر با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد برای پیروی از مقتدی صدر و علاقمندی به عراق، انصراف خود را از انتخابات آینده اعلام می‌کند.
علی حسین علوان الساعدی نامزد انتخابات پارلمانی عراق اعلام کرد با اعلام پیروی کامل از مقتدی صدر از نامزدی در این انتخابات انصراف می‌دهد.
فیصل العمیری، حسن العذاری و مها الدوری از دیگر نمایندگان و نامزدان انتخابات عراق هستند که با صدور بیانیه‌های جداگانه، انصراف خود را از نامزدی در انتخابات آینده اعلام کردند.
حسن الکعبی معاون اول رئیس پارلمان عراق هم ازجمله افرادی است که انصراف خود را از نامزدی در انتخابات آینده اعلام کرد.
واکنش ها
- کمیساریای عالی انتخابات عراق اعلام کرد که ائتلاف‌ها پس از امضای لیست انتخاباتی نمی‌توانند از حضور در آن انصراف دهند و ائتلاف صدر پیش از این لیست انتخاباتی خود را ارائه کرده است.
«جمانه غلای» سخنگوی کمیساریای عالی مستقل انتخابات تاکید کرد که پس از تایید نهایی لیست‌ها و نامزدهای انتخاتی امکان انصراف از انتخابات وجود ندارد.
او گفت که شورای عالی کمیساریا درباره انصراف جریان تصمیم می گیرد و افزود که این تصمیم بر تعداد دوایر انتخاباتی تاثیر نخواهد گذاشت.
- مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق در واکنش به انصراف جریان صدر از مشارکت در انتخابات پارلمانی آتی در این کشور اعلام کرد که جریان صدر بخشی مهم از جامعه عراق است و نمی‌توان پذیرفت که در انتخابات ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ شرکت نکند.
او در توییتر خود نوشت: وطن نیازمند همسویی همه مردم و نیروهای سیاسی برای شرکت در انتخابات است. ما دارای مسئولیت تاریخی برای حمایت از عراق و برگزاری انتخاباتی آزاد و سالم هستیم.
- محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق با انتشار پیامی در توییتر نوشت: ما همچنان مسیر طولانی در پیش داریم و عراق به فرزندان غیور و مخلص خود نیاز دارد تا پرچم آن را بر افراشته، ملت آن را متحد کرده و از کرامت آن حفاظت کنند. وی افزود: عراق شرایط دشواری را پشت سر گذاشته است.
- عمار الحکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق نیز در توییتر از مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق خواست که از تصمیمش برای تحریم انتخابات پارلمانی آتی این کشور صرف نظر کند و به تلاش ملی‌اش ادامه دهد و میدان را خالی نکند.
وی ادامه داد که عراق از پیچ حساس و خطرناکی در حال عبور است و باید از دموکراسی محافظت کرد و این تنها راه درمان ناکامی‌ها و تقویت نکات مثبت و انصاف در حق مردم است.
- ائتلاف «النصر» به ریاست «حیدر العبادی» واکنش نشان داد. به نوشته پایگاه خبری «شفق نیوز»، ائتلاف النصر تاکید کرد که مخالف تحریم انتخابات است و مشارکت نیروها در انتخاباتی شفاف را تایید می کند.
«عقیل الردینی» عضو این ائتلاف طی بیاینه‌ای اعلام کرد: ائتلاف النصر به ضرورت مشارکت کلیه گروه‌ها و نیروهای سیاسی، تایید صلاحیت شده در انتخابات آتی ایمان دارد و از رقابت انتخاباتی شفاف میان گروه‌های سیاسی حمایت می کند.
- جنبش «عصائب اهل الحق» عراق به ریاست «قیس الخزعلی»، به انصراف رهبر جریان صدر و نامزدهای این جریان از شرکت در انتخابات پارلمانی فرارو، واکنش نشان داد.
«سعد السعدی» عضو دفتر سیاسی جنبش عصائب اهل الحق بر ضرورت برگزاری انتخابات پارلمان در موعد مقرر خود در اکتبر آتی تاکید کرد و تصریح کرد: برگزاری انتخابات پارلمانی، از اولویت‌های دولت عراق به نخست وزیری مصطفی الکاظمی است، لذا باید در زمان مشخص و اعلام شده، برگزار شود.
- ابو آلاء الولایی دبیرکل مقاومت اسلامی گردان‌های سید الشهدا با انتشار توییتی در واکنش به انصراف مقتدی صدر از شرکت در انتخابات، از او خواست تا به مسیر اصلاح طلبی خود ادامه دهد و از ایده انصراف از شرکت در انتخابات منصرف شود.
وی در این توییت تصریح کرده است که صدری‌ها جزو گروه‌های اصلی مقاومت در مقابل اشغالگری بوده و در زمان دیکتاتوری صدام هم در کنار دیگران با او مبارزه کرده‌اند.
الولایی حضور مقتدی صدر را تضمینی برای ثبات کشور دانسته و تصریح کرده است: ما مطمئن هستیم که حضور شما در میدان‌های اصلاحات، جهاد و دفاع از دین و میهن ادامه خواهد یافت.
دلایل و اهداف
اعلام انصراف صدر از شرکت در انتخابات دلایل و اهداف گوناگونی دارد. آن طور از سخنان وی برمی آید هدف او اعلام برائت از ناکارآمدی و فساد در ساختار حکومت عراق است.
دلیل دیگر رهایی از انتقاداتی است که علیه جریان او به ویژه پس از آتش سوزی مهیب در دو بیمارستان در بغداد و ناصریه صورت گرفته است.
علاوه بر وزارت بهداشت عراق، گفته می شود وزیر برق عراق «ماجد مهدی حنتوش» نیز که اخیرا استعفا داد، مورد حمایت صدر بوده است. لذا انتقادات در مشکل قطع برق نیز متوجه مقتدا صدر شده است.
از سوی دیگر، برخی معتقدند صدر در صدد نوعی تبلیغات انتخاباتی برآمده و تلاش دارد جریان وابسته به خود را از مشکلات کنونی عراق تبرئه کند و با نوعی فرافکنی و مظلوم نمایی بر محبوبیت خود بیفزاید.
در همین راستا، صدر پیشتر اعلام کرده بود که به زودی در راه اصلاح و مبارزه برای عراق به شهادت خواهد رسید!
برخی ناظران نیز معتقدند هدف صدر از اقدام اخیر، بر هم زدن صحنه انتخابات و تعویق و یا لغو آن است. از این نگاه، صدر خواهان بقای دولت الکاظمی به عنوان یک کابینه دولت فوق العاده و موقت برای مدتی نا معلوم می باشد. این احتمال از آن جهت مطرح شده که جریان صدر در دولت فعلی نفوذ داشته و از امتیازات فراوانی بهره مند می باشد.
نکته دیگر آن است که انصراف صدر از مشارکت در انتحابات و دوری از فعالیت های دولتی برای نخستین بار نیست که مطرح می شود. وی در فوریه 2020 که تاکید کرد در فعالیت‌های سیاسی و دولتی شرکت نخواهد کرد. اما طولی نکشید که بر خلاف اظهارات پیشین خود، تبدیل به گروه اصلی در مذاکرات تشکیل دولت به ریاست الکاظمی شد.
مقتدی صدر در سال ۲۰۱۳ هم اعلام کرد که سازوکار و نظام سیاسی عراق را تحریم خواهد کرد، اما پس از آن در انتخابات ۲۰۱۴ حضور پیدا کرد و در انتخابات ۲۰۱۸ نیز بخش گسترده ای از دولت را تشکیل داد و در شرایط کنونی بخشی از دولت پنهان در عراق در دست جریان صدر است.
صدر پیش از این در ماه آوریل گذشته تاکید کرده بود قصد دارد برای تحقق اصلاحات و دور کردن فاسدان از دولت، پست نخست وزیری را از آن خود کند.
با توجه به آن چه گفته شد می توان پیش بینی کرد که اقدام مقتدا صدر یک حرکت تاکتیکی و مقطعی جهت رهایی از انتقادات و کسب محبوبیت بیشتر بوده و با توجه به تذبدبی که در مواضع سیاسی دارد، احتمال دارد دوباره به صحنه انتخابات بازگردد و یا حمایت خود را از جریان و ائتلاف خاصی در انتخابات اعلام کند.
در هر حال، مقتدا صدر با توجه به وزن و پایگاهی که درجامعه عراق دارد و در دوره قبل بیشترین کرسی ها را احراز کرده و اکنون نیز طبق نظرسنجی ها پیشتاز است، بعید است که فرصت دستیابی به قدرت و خصوصا تصاحب منصب نخست وزیری را به راحتی از دست بدهد.