دوم اردیبهشت ماه یادآور روزی است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فرمان امام برای دفاع از نظام و انقلاب و با کارکردهای ویژه چه در عرصه نظامی و چه در عرصه های اقتصادی و فرهنگی و منطقه ای تاسیس شد. برای بررسی این مهم با دکتر جعفر قنادباشی، کارشناس مسایل غرب آسیا گفتگویی داشتیم که در ادامه میخوانید.
استاد قناد باشی! سپاه از ابتدای تاسیس تاکنون چه کارکردها و ویژگی های خاصی برای نظام و انقلاب ایران داشته است؟
سالروز تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واقع فرصتی است برای بررسی اندیشه ها و تفکراتی که موجب تاسیس این نهاد مقدس برای سرنوشت نظام و انقلاب است. فرصتی است که به خدمات سپاه انقلاب اسلامی بیاندیشیم که در مدت ۴۲ سال در صحنه کشور و در دفاع از نظام و ملت به نمایش گذاشت. زمانیکه انقلاب مردمی ایران پیروز شد و موفق شد که نظام جمهوری اسلامی ایران را با آرای مردم بنیانگذاری کند ضرورت داشت از انقلاب و نظام دفاع شود و دفاع زمانی اتفاق می افتاد که با اندیشه و ساختار بومی و همراه با جوانانی که همه آماده فداکاری در صحنه انقلاب اسلامی بودند تاسیس شود. دیدیم که چه اندیشه و افکار عاقبت اندیشانه و دور اندیشانه ای بود.
ارتش در آن زمان وظیفه داشت از مرزها دفاع کند و نیروهای خدومی در ارتش بودند که به رغم تلاش و نقشه های دشمن برای توطئه انحلال ارتش، امام در برابرش ایستادگی کردند و نگذاشتند ارتشی که مدافع مرزهای کشور است منحل شود اما در برابر آن و نهادهای دیگری همچون شهربانی و ژاندارمری که از نهادهای مسلح بودند ضرورت داشت تا نهاد جدیدی مبتنی بر اعتقادات اسلامی و مبتنی بر فرهنگ و اعتقاداتمان و بر پایه طرح های خودی ایجاد شود که فراتر از دفاع از مرزها از انقلاب مردمی و اسلامی ایران دفاع کند.
این انقلاب طبیعتا هم در عرصه های فرهنگی نیاز به دفاع داشت و هم در عرصه های اقتصادی و اجتماعی و نظامی؛ لذا سپاه نهاد مقدسی بود که با وظیفه های مختلفی با هدف کلی دفاع از نظام و انقلاب تاسیس شد آن هم در سطوح مختلف فرهنگی، سیاسی، نظامی و اقتصادی. در تاسیس این نهاد چون اندیشه خودی بود و در تاسیس آن هیچ مستشار خارجی وجود نداشت و سپاه خود را به تسلیحات خارجی متکی نکرد شاید یکی از موفقیت های ما در ۴۲ سال گذشته همین است که ما نه به اندیشه های مستشاری خارجی برای ترکیبات امنیتی و دفاعی که ناموس کشور تلقی میشود اتکا کردیم و نه به خریدهای هنگفت تسلیحاتی. لذا شاهدیم که با اینکه از برخی کشورهای منطقه هزار بار و برخی پانصد بار کمتر هزینه تسلیحاتی می کنیم و آنها مدام خرید های هنگفت خارجی برای تسلیحاتشان دارند اما ما به لحاظ امنیتی و دفاعی از آنها بالاتر هستیم.
این امر به دلیل این است که زمانیکه می خواهد پایه ها و بنیان ارتشی گذاشته شود و پایه های نیروی مسلح خودی و پایه های تمدنی آن ایجاد شود، می بایست از ابتدا مبتنی بر ایدئولوژی داخلی و مبتنی بر فرهنگ و اعتقادات داخلی و آرای مردم باشد و به همین دلیل سپاه به زودی رشد کرد و در همه شهرها و محلات و سطوح با مردم عجین شد و یک ترکیب طبیعی صورت گرفت و ارتش و نیروی مسلحی از مردم و برخواسته از عزم مردم و برای دفاع از اعتقادات و اهداف مردم و نظام و انقلابی که توسط مردم ایجاد شده بود. لذا در بین نیروهای مسلحی که در کشورها هستند و سپاه ها و مجموعه هایی که در دنیا هستند، سپاه چون از تفکر و اندیشه و نیروی خودی ایجاد شد بسیار متفاوت و توانمندتر است و طبیعتا در آینده هم موفقتر و توانا تر خواهد بود و این به دلیل این است که ریشه های تغذیه، ایجاد و تاسیس سپاه برخواسته از متن مردم و خود مردم بود.
اکنون که ما به این ۴۲ سال نگاه میکنیم به این پی میبریم که چطور امام در مورد تاسیس سپاه آن هم در دوم اردیبهشت ماه سال ۵۷ اندیشه های آینده نگرانه داشته است و چقدر ضرورت داشته که سپاه ایجاد شود و برای حفاظت در همه سطوح فعال باشد چنانچه الان سپاه هم در عرصه اقتصادی فعال است و برخی کلیدی ترین و مهمترین طرح های اقتصادی داخلی را سپاه انجام می دهد و در واقع در عرصه های اقتصادی مبارزه میکند. در عرصه های اجتماعی و فرهنگی بسیار کوشش شده تا در سطوح رسانه ای و فضای مجازی حضور مختلف، متنوع و بسیار مفیدی داشته باشد حتی سپاه توانسته سطوح آموزشی و فرهنگی را بسیار ارتقا بخشد و در عرصه نظامی هم که بسیار مشخص است؛ اینکه امروز ایران از نظر نظامی با کشورهای دنیا هم آوردی می کند و توانسته امنیت بی نظیری در منطقه ایجاد کند همه به دلیل ایجاد و تاسیس نیرویی است که در سال ۵۷ با افکار و اندیشه های امام ایجاد شده و مردم انقلابی هم تمام توانشان را در اختیار رشد و گسترش و ارتقای سپاه قرار دادند.
نقش کنونی سپاه در محور مقاومت در منطقه را چطور ارزیابی میکنید؟
در حال حاضر شاهدیم که منطقه جهان اسلام از یک قدرت بازدارندگی بسیار خوبی در برابر انواع تهاجمات برخوردار است، توانمندی که باعث امنیت منطقه ما شده و می توان گفت کشورهایی که تحت عنوان محور مقاومت شناخته میشوند از این امنیت برخوردارند و این توان بازدارندگی را دارند؛ در واقع همه این امنیت به نقش سپاه بر میگردد. سپاه توانست در ماموریت های برون مرزی و مستشاری زمینه هایی را فراهم کند تا یک امنیت دسته جمعی در منطقه ایجاد شود و تمهیداتی برای دفاع دسته جمعی فراهم شود لذا شرایطی که اکنون در منطقه ما است و در قالب مقاومت آن را میشناسیم ناشی از تلاش های شبانه روزی دست اندرکارانی است که در سپاه مشغول بودند و با انواع تزها و ایده های بسیار نوین و متناسب با شرایط منطقه توانستند توانایی کشورهای منطقه را بالا ببرند و این سرفصلی برای تغییر تاریخ منطقه بود.
منطقه ای که پیوسته مورد تاخت و تاز قدرت های بزرگ بوده است و الان هم به دلیل ثروت های گازی و نفتی، معادن و بازارهایی که دارد مورد طمع بسیاری از کشورهای بزرگ است اما سپاه توانسته بسیاری از توطئه هایی که در این ۴ دهه گذشته بوده را از بین ببرد در حالیکه برخی از کشورهای منطقه به خصوص کشورهای ارتجاعی سعی میکردند از کشورهای خارجی سلاح بخرند و ارتش هایشان را وابسته به آنها کنند سپاه توانست شرایطی را فراهم کند که همه آن توطئه ها عقیم و خنثی شود.
دیدیم که در قضیه داعش این سپاه بود که توانست در جنگی که می توان گفت به نوعی جنگ جهانی است و همه کشورها با کشورهای مقاومت روبرو بودند یک نیروی مقاومتی را به وجود آورد که اکنون از یمن تا درون افعانستان تواتمندی مقابله با سیاست های تهاجمی غرب و انواع تهاجمات استعماری را دارد و این در حالی است که تلاش سپاه تنها در عرصه نظامی برای این مهم نبوده بلکه در چارچوب مقاومت هم در عرصه فرهنگی و هم در عرصه اجتماعی و اقتصادی توانسته مکانیزم و سامانه ای را ایجاد کند که سرنوشت این کشورها را در مقابل سیاست های استعماری تعیین کند و درواقع توانمندی ها و قابلیت های کشورهای محور مقاومت را تجمیع کند و در قالب یک شرایط پویا تاثیر گذارترین نهاد منطقه باشد.