سپاه پاسداران انـقلاب اسـلامی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای نظامی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. وزارت خارجه دولت پیشین ایالات‌متحده آمریکا این نهاد نظامی رسمی ایران را در ۸ آوریل ۲۰۱۹ را به فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» خود افزود. بر اساس این اقدام و مطابق با قانون تروریسم این کشور، دستگاه‌ها و تابعین دولت آمریکا موظف گردیدند تا با این نهاد نظامی رسمی ایران مقابله و برخورد نرم و سخت نمایند.
با توجه به اینکه در جریان مذاکرات هسته‌ای احیای برجام، تیم مذاکره‌کننده ایرانی، حذف نام سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی وزارت خارجه آمریکا را از پیش‌شرط‌های مدنظر خود اعلام کرده است، اکنون موضوع خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی در وزارت خارجه آمریکا، یکی از اختلافات مهم باقی‌مانده میان ایران و آمریکا در مذاکرات وین نام‌برده می‌شود. در این میان تضمین عدم خروج مجدد آمریکا از توافقنامه احیاشده برجام و موضوع راستی آزمایی لغو تحریم‌ها، از دیگر موضوعات اختلافی طرفین است.
چرایی تأکید ایران بر خروج سپاه از لیست تروریستی
با توجه به تأکید و اصرار تیم مذاکره‌کننده ایرانی بر خروج سپاه از لیست تروریستی آمریکا، پرسش کنونی اینجاست که دلیل این اصرار از سوی ایران چیست و آیا این مطالبه و درخواست، مطالبه‌ای در چارچوب برجام است.
در پاسخ، ابتدا باید گفت، گرچه ایالات‌متحده پیش‌تر در قوانین و فرامین جداگانه‌ای ازجمله در ذیل قوانین کاتسا، بخش‌ها و افرادی از فرماندهان سپاه را با برچسب‌هایی مانند نقض حقوق بشر و یا حمایت از تروریسم تحت تحریم قرار داده بود، اما با الصاق کلیت سپاه به فهرست تروریستی وزارت خارجه خود، از منظر اقتصادی، تبعاتی تا حدی شدیدتر از تحریم‌های قبلی را علیه سپاه وضع نمود.
با تروریستی خوانده شدن سپاه توسط آمریکا، ضمن اینکه کارکنان این سازمان، وابستگان و مرتبطان آن، تحت تحریم‌های به‌اصطلاح ضد تروریستی قرارگرفته‌اند، بلکه نهادهای دولتی و حاکمیتی و شرکت‌های همکار و مرتبط با آن نیز تحت تحریم قرار گرفتند، براین اساس در صورت احیای برجام و عدم خروج سپاه از لیست تروریستی آمریکا، این نهادهای دولتی و حاکمیتی و شرکت‌های همکار و مرتبط در این لیست تحریمی باقی خواهند ماند.
براین اساس می‌توان گفت که احیای برجام بدون خروج سپاه از لیست تروریستی و لغو تحریم‌های آن، احیایی بی‌فایده خواهد بود، چراکه این امکان مجدد را به آمریکا می‌دهد که بعد از احیای برجام، هر شرکت، مؤسسه و فرد ایرانی و غیر ایرانی را صرفاً به‌عنوان همکاری و ارتباط مستقیم با سپاه به‌عنوان یک تشکیلات تروریستی و با بهانه حمایت از تروریسم، مجدداً مجازات کرده و تحت تحریم قرار دهد. علاوه براین، از منظر قوانین آمریکا، متخلفین مربوطه، نه‌تنها در معرض تحریم‌های معمول مانند منع شدن از کسب‌وکار در بازار آمریکا و منع دسترسی به‌نظام پولی آمریکا و ... قرار می‌گیرند، بلکه در صورت دستگیری به‌عنوان متخلف جنایی مشمول پیگرد کیفری ملی و فراملی با مجازات ۲۰ سال زندان و جریمه‌های بسیار سنگین نیز می‌شوند.
با احیای برجام بدون خروج سپاه از لیست تروریستی وزارت خارجه آمریکا، ایالات‌متحده قادر خواهد بود هر زمان که اراده‌ای برای افزایش فشارها بر ایران داشت، بخشی از افراد و نهادهای مختلف در حوزه‌های پیمانکاری، صنعتی، تولیدی، بانکی، مالی و تجارت خارجی را که فی‌المثل با احیای برجام از تحریم‌ها خارج‌شده‌اند، به اتهام همکاری و ارتباط با سپاه، مجدداً مورد تحریم خود قرار دهد و از مبادلات مالی آنان با خارج از کشور جلوگیری نماید. برای مثال، بعد از احیای برجام، بانک مرکزی، وزارت نفت، شرکت ملی نفت و شرکت‌های پتروشیمی به بهانه اینکه پول حاصل از فروش نفت، در ردیف بودجه و اعتبارات سپاه هزینه می‌شود، این امکان و بهانه وجود دارد که مجدداً مورد تحت تحریم آمریکا قرار گیرند. همچنین تمامی بنیادها و سازمان‌های اقتصادی دولتی، حاکمیتی و خصوصی که سپاه پاسداران و یا وابستگان و مرتبطان آن، سهام‌دار آن باشند، مجدداً ممکن است که به چنین سرنوشتی دچار گردند.
بنابراین در صورت احیای برجام، بدون خروج سپاه از لیست تروریستی و عدم لغو تحریم‌های این نهاد، عایدی اقتصادی قابل‌انتظار و حتی مطابق با آنچه در برجام آمده است، نصیب ایران نخواهد گردید، براین اساس خواسته تیم مذاکره‌کننده ایرانی برای خروج نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی امریکا، امری فرا برجامی نبوده است که غربی‌ها بتوانند این مطالبه ایران را عامل به نتیجه نرسیدن مذاکرات مطرح نمایند، بلکه می‌توان گفت که این مطالبه کاملاً در راستای منافع ایران طبق بندهای برجام و از لوازم احیای این موافقت‌نامه هسته‌ای است و ایران نیز تاکنون جز مطرح کردن خواسته‌های قانونی و طبیعی خود، به‌هیچ‌وجه مباحث فرا برجامی و نامعقول را در مذاکرات احیای برجام، مطرح نکرده است.
راهبرد