در هفته‌های اخیر برخی از کشورهای اروپایی شاهد بروز اعتراض‌هایی هستند که به درگیری پلیس با معترضان و شکل‌گیری شورش منجر شده است. در این نوشتار ضمن اشاره مختصر به دلایل شکل‌گیری این شورش‌ها، تناقضات حقوق بشری اروپا بررسی می‌شود.
دلایل دور جدید اعتراض در برخی از کشورهای اروپایی
در هفته‌های اخیر کشورهایی نظیر آلمان، اتریش، هلند، ایتالیا، انگلیس و فرانسه شاهد بروز اعتراض‌هایی هستند که با جشن‌های کریسمس نیز همراه شده است. برخی از مهم‌ترین دلایل بروز این اعتراض‌ها عبارت است از:
1ـ ازسرگرفتن برخی محدودیت‌های کرونایی
شیوع مجدد کرونا و سرعت زیاد آن سبب شد کشورهایی نظیر آلمان، اتریش و هلند بار دیگر محدودیت‌های کرونایی از جمله قرنطینه را در پیش گیرند. در برخی از کشورهای اروپایی، شمار مبتلایان بار دیگر به ابتلای روزانه دهها هزار نفر رسیده و شمار فوتی‌های کرونا نیز سه‌رقمی است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که این کشورها مدعی دانش پزشکی هستند، تحت تحریم نیستند و داعیه مدیریت جهانی نیز دارند. آمار مبتلایان بالا و فوتی‌های سه‌رقمی، سبب شد دولت‌های اروپایی بار دیگر محدودیت‌های کرونایی را وضع کنند که با مخالفت گسترده مردم مواجه شد. مخالفان قرنطینه و محدودیت‌های کرونایی در اعتراض به این وضعیت به خیابان‌ها آمدند؛ چراکه تعطیلی مشاغل کسب‌وکارها در آستانه جشن کریسمس، موجب بروز مشکلات جدی برای آنها می‌شود.
2ـ فشارهای اقتصادی در آستانه کریسمس
یکی دیگر از دلایل اعتراض‌های مردم در برخی از کشورهای اروپایی، فشارهای اقتصادی در آستانه کریسمس است. در ایتالیا، افزایش سرسام‌آور قبوض انرژی و قیمت مواد غذایی سبب شد مردم برای تأمین هزینه‌های غذا تحت فشار بیشتری باشند. قیمت برخی از مواد غذایی تا 40 درصد افزایش داشته است. قدرت خرید مردم نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. این وضعیت سبب اعتراض مردم به گرانی‌ها شده است. نزدیک بودن کریسمس نیز در شکل‌گیری اعتراض‌های مردمی مؤثر بوده است. رسانه‌های ایتالیا گزارش دادند که از هر ۱۰ ایتالیایی، هشت نفر ایام کریسمس را به ناچار در درون خانه می‌گذرانند؛ زیرا پس‌انداز کافی برای مسافرت و گردشگری ندارند.
3ـ کمبود گاز
یکی دیگر از دلایل اعتراض‌های مردمی در برخی از کشورهای اروپایی، کمبود گاز و بروز مشکلات انرژی در این کشورهاست. جنگ روسیه علیه اوکراین و تحریم‌هایی که آمریکا و اروپا علیه روسیه وضع کرده‌اند، سبب بروز نارضایتی در برخی از کشورهای اروپایی شده است؛ زیرا از یک طرف تحمل سرما سخت شده و از طرف دیگر کمبود برق پیش آمده و زندگی مردم مختل شده است. برای مثال، در انگلیس مردم چندان حال و روز خوشی ندارند. انگلیسی‌ها با قطع برق نوبتی مواجه شدند و اداره هواشناسی نیز متهم به عدم هشدار در مورد آب‌وهوای زیر صفر درجه است.
تبدیل اعتراض‌ها به شورش
اعتراض‌های مردمی در برخی از کشورهای اروپایی با واکنش تند پلیس و درگیری‌های پلیس با معترضان مواجه شده است. در هلند، پس از تیراندازی پلیس به معترضان، شهردار شهر بندری روتردام، اعتراض‌ها را «عیاشی خشونت» خواند و همین موضوع نیز سبب شدت گرفتن درگیری میان معترضان و پلیس هلند شده است. در فرانسه نیز پلیس و اقلیت‌های کُرد با هم درگیر شدند. یک فرد مسلح با حمله به یک مرکز فرهنگی کُرد در پاریس، سه تن را کشت و این مسئله سبب بروز اعتراض کُردهای پاریس شد. پلیس ضدشورش پاریس برای متفرق کردن جمعیت معترض، به سمت آنها گاز اشک‌آور شلیک کرد و در مقابل، جمعیت خشمگین نیز به سمت پلیس سطل زباله پرتاب کردند و به خودروهای پارک‌شده و رستوران‌ها آسیب رساندند.
پیام‌های شورش‌ها در اروپا
شورش در برخی از کشورهای اروپایی چند پیام مهم در درون خود دارد که عبارت است از:
1ـ حقوق بشر برای اروپایی‌ها، گزینشی است
پس از آغاز اغتشاش‌ها در ایران، برخی از کشورهای اروپایی به همراه آمریکا به بهانه حمایت از حقوق بشر، شدیدترین فشارها را در قالب وضع تحریم‌ها و بهره‌گیری ابزاری از نهادهای جهانی اعمال کردند. با این حال، پس از آغاز اعتراض‌ها و تبدیل آن به شورش در برخی از کشورهای اروپایی، نه تنها موضوع حمایت از حقوق بشر معنایی پیدا نکرده بلکه معترضان را «عیاش» نامیدند. پیش از این نیز بارها ثابت شده بود که کشورهای اروپایی در موضوع حقوق بشر به صورت گزینشی عمل می‌کنند. این موضوع تناقضات حقوق بشری اروپا را نشان می‌دهد.
2ـ سکوت آمریکا، تقدم منافع بر حقوق بشر است
آمریکا که خود را مدعی اصلی حقوق بشر در دنیا می‌داند و مقامات این کشور پس از آغاز اغتشاش‌ها در ایران نیز بارها اعلام کردند که تمرکز خود را بر تحولات داخلی ایران قرار داده‌اند نه مذاکرات هسته‌ای، در قبال نقض فاحش حقوق بشر در درون کشورهای اروپایی سکوت پیشه کرد. آمریکا در سه ماه اخیر، تحریم‌های زیادی علیه جمهوری اسلامی ایران به بهانه حمایت از حقوق بشر وضع کرد. بدون شک دلیل چنین اقدامی، تضاد هویتی با جمهوری اسلامی ایران است که خود را بازیگری مستقل می‌داند و حاضر نیست زیر سلطه قدرت‌های جهانی قرار گیرد. در مقابل، از آنجا که کشورهای اروپایی درگیر اعتراض و آشوب همسو و به نوعی متحد آمریکا هستند، واشنگتن کمترین دغدغه حقوق بشری نیز در قبال شهروندان این کشورها ندارد. این تناقض رفتاری بار دیگر ثابت کرد زمانی که پای منافع آمریکا به میان آید، حقوق بشر اساساً معنایی پیدا نمی‌کند و در عین حال، بیان‌کننده این است که فشارهای حقوق بشری علیه کشورهای مخالف یا رقیب آمریکا به کار گرفته می‌شود.
3ـ اقلیت‌ها در ساختار اروپایی تحت فشار قرار دارند
در تحولات فرانسه، خشونت علیه اقلیت کُرد به کار گرفته شد. سه نفر کشته و چندین نفر نیز زخمی شدند. پلیس از هیچ‌گونه خشونتی علیه اقلیت کُرد خودداری نمی‌کند. خشونت علیه کُردها حتی سبب شد که مقامات برخی از کشورهای منطقه از جمله مقامات دولت عراق و دولت محلی اربیل نیز معترض این وضعیت باشند. خشونت علیه اقلیت کُرد در پاریس در حالی اعمال می‌شود که دولت فرانسه با دخالت در امور داخلی ایران، مدعی حمایت از اقلیت‌ها در جمهوری اسلامی ایران شد. این تناقض رفتاری در قبال اقلیت در فرانسه و ایران نشان می‌دهد که موضوع حمایت از اقلیت‌ها نه‌تنها موضوعی واقعی نیست؛ بلکه اقلیت‌ها نیز ابزار فشاری علیه کشورهای مستقل از جمله جمهوری اسلامی ایران است.
نتیجه
اعتراض‌ها و تبدیل آن به شورش در برخی از کشورهای اروپایی در آستانه کریسمس بیش از همه ناشی از فشارهای اقتصادی است. اعتراض به محدودیت‌های کرونایی نیز ریشه اقتصادی دارد و مردم در آستانه کریسمس، حاضر به پذیرش این محدودیت‌ها نیستند. علاوه بر این، افزایش قیمت برخی از مواد غذایی تا حدود 40 درصد سبب شد قدرت خرید مردم نیز در آستانه کریسمس کاهش یابد. این وضعیت سبب بروز اعتراض و خشونت پلیس علیه معترضان شد. خشونت علیه اقلیت‌ها نیز به خصوص در فرانسه به درگیری با پلیس منجر شد. این وضعیت، تناقضات حقوق بشری کشورهای اروپایی و حتی آمریکا را ثابت کرد.