نشست خبری هفدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر صبح امروز یکشنبه نهم بهمن‌ماه با حضور رضا اسماعیلی دبیر جشنواره و علی رمضانی مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور اصحاب رسانه برگزار شد.
رشد ۲۰ درصدی آثار نسبت به دوره‌های گذشته
رضا اسماعیلی دبیر جشنواره شعر فجر در ابتدای این مراسم با اشاره به اینکه با استفاده از تجربه‌های شانزده دوره گذشته، سعی کردیم جشنواره با یک روند مناسب و شایسته‌ای آغاز شود، گفت: در این دوره شاهد اتفاقات خوبی هم در بخش مسابقه و هم محافل ادبی و هم بین‌الملل که اختصاص به شاعران فارسی‌زبان دارد، بودیم.
وی با اشاره به اینکه امسال نسبت به دوره‌های گذشته شاهد رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال‌های قبل بودیم تصریح کرد: سال قبل ۲۷۰۰ کتاب ارزیابی شد و در این دوره ۳۱۲۵ عنوان کتاب بررسی و ارزیابی شد. امسال نیز جشنواره در ۳ بخش کودک و نوجوان، بخش درباره شعر که با محور نقد و پژوهش ادبی است و بخش بزرگسالان شامل کلاسیک، نو و محاوره یا ترانه است، برگزار می‌شود.
از محافل ادبی امسال تمرکز زدایی کردیم
اسماعیلی با بیان اینکه داوران شبانه‌روزی به بررسی آثار پرداختند، گفت: بحث و جدل‌های ادبی میان داوران گاهی شکل گرفت تا بتوانند در خصوص آثار به نظر مشترک برسند. امسال در میان اعضای هیأت علمی و داوران شاهد حضور چهره‌های جدید و پیشسکوت هستیم.
دبیر هفدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر با اشاره به اینکه در زمینه برگزاری محافل امسال تمرکززدایی داشتیم گفت: امسال افتتاحیه محافل در شهر شیراز شهر سعید و حافظ برگزار شد و نشست‌هایی در خرم‌آباد و شمهد داشتیم و بناست نشست بین‌المللی نیز با حضور شاهران ۷ کشور در جزیره ابوموسی برگزار شود.
جشنواره امسال چراغ خاموش نیست
وی با بیان اینکه این جشنواره نسبت به دوره‌های قبل ۳ برجستگی داشت، گفت: اولین تمایز برگزاری نشستی ویژه شعر نو شامل قالب‌های نیمایی و سپید بود. دوم برگزاری نشست دانشگاهیان در دانشگاه فردوسی مشهد با حضور اساتید دانشگاه و شاعران که هم شعرخوانی و هم طرح مباحث ادبی بود. سومین تمایز نیز چراغ خاموش نبودن این دوره است که تلاش کردیم اتفاقات جشنواره پوششی رسانه‌ای و خبری بیشتری داشته باشد و مصاحبه‌های بسیاری صورت گرفت و ۸۰ یادداشت نیز از کارشناسان و شاعران در رسانه‌ها منتشر کردیم.
اسماعیلی افزود: برخی شاید بازهم بگویند امسال هم نفهمیدیم جشنواره کی برگزار شد، منظور آن‌ها احتمالاً حاشیه‌هاست که الحمدلله امسال هم حاشیه نداریم و جشنواره به روال طبیعی در حال انجام است.
صداوسیما توجه بیشتری به حوزه ادبیات و شعر داشته باشد
دبیر جشنواره بین‌المللی شعر فجر گفت: با برگزاری شعر فجر به دنبال این هستیم که در حوزه ادبیات پویایی شکل گیرد و شاهد خلاقیت و رونق بیشتری باشیم و در جلسات مختلف راهکارهای آن را بررسی کردیم. خانه کتاب و ادبیات تلاش خواهد کرد که آثار برگزیدگان این جشنواره را خریداری کرده و در نشست‌های نقد و بررسی، آن‌ها را معرفی کند و این برگزیدگان در برنامه‌های خانه کتاب و ادبیات و رسانه‌ها بناست بیشتر دیده شوند. البته اگر جشنواره شعر نیز مانند دیگر جشنواره‌ها حامیان مالی خوبی داشته باشد، در برگزاری و جوایز قطعاً اتفاقات بهتری رخ می‌دهد.
وی گفت: از صداوسیما خواستاریم تا برنامه‌های تخصصی برای حوزه ادبیات و شعر داشته باشد. دعوت از شاعران صرفاً برای شعرخوانی مناسب نیست باید جلسات نقد و بررسی آثار و کتاب‌ها برگزار شود.
در حوزه کودک و نوجوان هنوز رشد مطلوبی نداریم
اسماعیلی با اشاره به اینکه در بخش درباره شعر، ۳۲۷ عنوان کتاب در حوزه نقد و پژوهش ادبی در سال ۱۴۰۰ چاپ و نشر شد که نشان دهنده رشد در این عرصه است، گفت: در حوزه کودک و نوجوان هنوز رشد مطلوبی نداریم که باید توجه بیشتری در حوزه نشر و در حوزه رسانه‌ها صورت گیرد. شاعران کودک و نوجوان کمتر مورد توجه رسانه‌ها و مردم هستند که شاید یکی از دلایل عدم رشد همین امر باشد که شاهدیم بسیاری از آن‌ها به سمت سرایش شعر بزرگسال می‌روند. در حوزه شعر کودک و نوجوان، یک راهکار نیز تشویق و سوق دادن نوجوانان به سرایش شعر در این عرصه است.
دبیر جشنواره شعر فجر در پایان سخنان خود با اشاره به بخش بین‌الملل این جشنواره گفت: در این بخش دغدغه داریم که بیشتر به زبان و ادبیات فارسی توجه شود و این زبان در دیگر کشورهای فارسی‌زبان احیا شود. در دوره های گذشته گاهی نشست‌هایی در این کشورها هم برگزار می‌شد که امسال به دلیل محدودیت زمانی میسر نشد.
شعر یک ثروت ملی ایرانیان است
علی رمضانی مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در بخش دیگر این نشست اظهارداشت: شعر یک ثروت ملی ایرانیان است که یک خلق تام و تمام و یک نهضت خلق‌ساز می‌تواند برای ما ایجاد کند. دلیل تکیه بر کلمه خلق، این است که در سایر گونه‌های ادبی، الهام‌بخشی و همه‌گیری نداریم. چه بسا می‌توان ادعا کرد که شعر تعلق به زبان فارسی دارد و زبانهای دیگر اینقدر ساختاریافته و آهنگین و موزون در شعر نیستند.
وی با بیان اینکه حجم آثار رسیده به دبیرخانه نشان دهنده دامنه شاعران است، گفت: میزان آثار نوشاعران امسال بسیار زیاد است که جرأت و جسارت شاعران برای انتشار آثار آنان را نشان می‌دهد. در دانشگاه فردوسی مشهد محمدمهدی سیار شاعر سرشناس کشورمان پیشنهادی به دانشجویان و محققان داد که باید بررسی کرد در یک قرن گذشته چه اتفاقی برای شعر فارسی رخ داده است و چه فراز و فرودهایی داشته است!
دوره آموزشی «کلک خیال» برگزار می‌شود
رمضانی با اشاره به برگزاری دوره آموزشی آل جلال در کنار جایزه جلال امسال گفت: در کنار جشنواره شعر فجر امسال نیز دوره آموزشی کلک خیال از ۱۲ تا ۱۴ بهمن‌ماه با حضور ۱۲۰ شاعر جوان و آموزش پذیران جوان شعر در ۳۱ استان با حضور ۱۳ نفر از اساتید برگزار خواهد شد. افراد شرکت کننده در این دوره در پایگاه نقد شعر ثبت‌نام کردند و حداقل ۳ اثر ارسال کردند و مورد ارزیابی قرار گفتند.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: در روزهایی که برخی تلاش می‌کنند آرامش حوزه فرهنگ و هنر را برهم بزنند، داوران جشنواره شعر بدون هیاهو و فشار کار علمی و فنی خود را پیش‌بردند که از عوامل اجرایی این جشنواره قدردان هستم. مهمترین جزء فرهنگ، مقوم‌های آن هستند که شعر یکی از مقوم‌های فرهنگ است که امیدواریم این تلاش مورد پسند شاعران و اهل ادب قرار گیرد.
تجلیل از قادر طهماسبی متخلص به فرید در بخش ویژه جشنواره
وی با بیان اینکه اختتامیه جشنواره امسال جمعه ۱۴ بهمن‌ماه همزمان با شب میلاد امیرالمومنین از ساعت ۱۸ تا ۲۰ در مرکز همایش‌های صداوسیما برگزار می‌شود، گفت: امسال در بخش ویژه جشنواره، از قادر طهماسبی متخلص به فرید تجلیل خواهد شد. او از شاعران باسابقه و انقلابی کشور که آثار او زمزمه و خاطره ایرانیان است. آثار او در دوران دفاع مقدس و آئین‌ها هنوز در خاطر مردم مانده است.
رمضانی با اشاره به اینکه جشنواره‌های دیگر کشور بیشتر مورد نظر و توجه رسانه‌ها هستند، گفت: شعر و کتاب محصول هنر فردی است و فیلم و سریال محصول کار جمعی است که رسانه‌ها بیشتر به آن‌ها می‌پردازند. از رسانه‌ها دعوت می‌کنیم که با جدیت بیشتری به مادر همه این رشته‌ها و حوزه‌ها یعنی ادبیات بپردازند.
با کمک رسانه‌ها باید برای ادبیات هیاهو ایجاد کنیم
مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با بیان اینکه ادبیات هیاهو ندارد و باید با کمک اهالی رسانه برای آن‌ها هیاهو ایجاد کنیم، گفت: باید این محصول خلوت هنرمندان یعنی شعر را به زندگی مردم بیشتر وارد کنیم. امسال نیز در جشنواره مانند سال قبل به برگزیدگان ۱۵۰ میلیون تومان و به شایستگاه تقدیر ۵۰ میلیون تومان هدیه داده خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که باتوجه به بالا بودن عدد جوایز آیا تمایل شما این است که برگزیده نداشته باشیم افزود: اصلاً این رویکرد وجود ندارد که باتوجه به رقم جوایز برگزیده نداشته باشیم و به داوران اعلام می‌شود بدون هیچ محدودیتی بررسی و داوری کنند و اگر در همه رشته‌ها نیز برگزیده داشته باشند، مشکلی نیست. همچنین به عنوان برگزیده همواره با دستگاه‌های مسئول و مجلس شورای اسلامی برای افزایش جوایز رایزنی داریم.
هیچ فشاری روی داوران وجود ندارد
اسماعیلی نیز در توضیح این موضوع گفت: هیچ‌گاه داوران تحت فشار نبودند که جشنواره برگزیده نداشته باشد بلکه اگر این اتفاق رخ دهد ناشی از دقت نظر و وسواس داوران است. در جلسات به داوران گفتم به گونه‌ای تصمیم‌گیری شود که در بخش‌های مختلف برگزیده داشته باشیم اما داوران وسواس خاصی دارند و معتقدند اثری که برگزیده جشنواره شعر فجر یم‌شود باید استانداردهایی داشته باشد. البته امسال الحمدلله هم برگزیده و هم شایسته تقدیر داریم.
رمضانی در پایان سخنان خود با اشاره به تلاش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای بازگشایی رایزنی فرهنگی در شهر دوشنبه گفت: بنا داریم اشعار فارسی را به زبانهای دیگر هم ترجمه کنیم. برای حفظ هویت ایرانی شاعرانی همچون مولانا، رودکی و نظامی در حال تلاش هستیم اما اگر شعر بیشتر وارد زندگی مردم شود این شاعران کمتر قابل حذف و تهدید هستند.
معرفی نامزدهای نهایی جشنواره بین‌المللی شعر فجر
در بخشی از این نشست خبری علی رمضانی و رضا اسماعیلی اسامی نامزدهایی نهایی ۳ بخش جشنواره امسال را معرفی کردند.
در بخش درباره شعر با رویکرد نقد و پژوهش ادبی اسامی نامزدهای به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر است:
کتاب شاعران ادبی حوزه خراسان نوشته محمدغلامرضایی از انتشارات سمت
کتاب قرن‌های بی‌زمان درآمدی تحلیلی بر منطق‌الطیر عطار نوشته مهدی محبتی از انتشارات هرمس
کتاب نظامی گنجه‌ای و ۵ گنج نوشته نصرالله امامی از انتشارات سمت
کتاب هشت رود ارزیابی آثار ۸ شاعر انقلاب نوشته محمدکاظم کاظمی از انتشارات شهرستان ادب
داوران این بخش: سیدمهدی طباطبایی، محمد مرادی و سیدوحید سمنانی
در بخش کودک و نوجوان اسامی نامزدهای به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر است
مجموعه شعر جنگل سروده معصومه معصوم‌زاده از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
مجموعه شعر دلتنگم و می‌دانی سروده مریم زندی از انتشارات سروش
مجموعه شعر قلب کور از سنگ نیست سروده غلامرضا بکتاش از انتشارات سروش
داوران این بخش: طیبه شامانی، سیدحبیب نظاری و سیداحمد میرزاده
در رده بزرگسالان، بخش شعر نو و نیمایی اسامی نامزدهای به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر است
کتاب از کنار روزها سروده هادی منوری از انتشارات شاعران پارسی زبان
کتاب روی پیشانی باد نوشته ویرانی سروده فاطمه اقلامی از انتشارات نفیر
کتاب میان جیوه و اندوه سروده لیلا کردبچه از انتشارات نگاه
در رده بزرگسالان، بخش محاوره و ترانه اسامی نامزدهای به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر است:
هیأت داوران این بخش ضمن قدردانی از شاعران و ترانه سرایان، اثری را به عنوان نامزد نهایی اعلام نکردند.
علی رمضانی مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در توضیح این بخش اظهار داشت: بخش شعر محاوره و ترانه چند سالی است که به جشنواره ارسال شده است و امسال نیز در مجموع ۹۵ اثر داشت که هیأت داوران با ذکاوت تلاش کردند این حوزه توجه جدی شود. یک اثر در این بخش به عنوان قابل تحسین معرفی می‌شود.
در رده بزرگسالان، بخش شعر کلاسیک اسامی نامزدهای به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر است
کتاب دقایق سروده سعید تاج محمدی از انتشارات شهرستان ادب
کتاب زیر ساعت حرم سروده مریم سقلاتونی از انتشارات سوره مهر
کتاب شعر نان نمی‌شود سروده مهدی میرزا رسول زاده از انتشارات کتاب بهار
کتاب مرتد سروده مهدی جهاندار از انتشارات شهرستان ادب
کتاب یار بست سروده سید ضیاء موسوی از انتشارات شانی
داوران بخش بزرگسالان: عبدالرحیم سعید راد، صادق رحمانی، ایرج قنبری، سعید یوسف‌نیا، عباس باقری، جلال محمدی و زهرا محدث خراسانی
در میان نامزدان نصرالله امامی با ۷۳ سال و سعید تاج محمدی با ۳۱ سال بیشترین و کمترین سن را دارند و ۱۲ چهره نیز برای نخستین‌بار به بخش نهایی راه یافتند.
رضا اسماعیلی دبیر جشنواره در این بخش اظهار داشت: بسیاری انتقاد دارند که در جشنواره به شاعران جوان توجه نمی‌شود که امسال برخلاف این بحث است و شاعران جوان بخش بیشتری از نامزدها را در بر دارند.