مسلمانی در هر زمان و مکان

رعایت آداب اخلاقی که در دین اسلام برای انسان دستور داده شده است، بیش از هر چیزی به‌نفع خود انسان و در راستای کمال اوست. یعنی اولین کسی که از رعایت آداب و دستورات اسلامی و اخلاقی نفع می‌برد، خود انسان است. هر نهی و پرهیزی نیز به سود انسان است و خداوند می‌خواهد بندگانش با قدم در راه تعیین شده به آرامش و آسایش دنیایی و آخرتی برسند. رعایت آداب اخلاقی در دین اسلام و قرآن به‌منزله یکی از اصول بنیادی برای رسیدن به کمال انسانی و آرامش در زندگی مطرح شده و خداوند متعال با نازل کردن آیات و ارسال پیامبران، انسان‌ها را به‌سوی رفتار‌های نیکو و اخلاقی هدایت کرده است. در واقع، رعایت این آداب بیشتر از نفع جامعه، به‌نفع خود فرد است و او را در مسیر رشد و تعالی قرار می‌دهد. قرآن می‌فرماید، راه برای کسی که تقوا دارد باز می‌شود: «و مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا» (طلاق/۲۰) قرآن کریم در آیات متعددی به اهمیت اخلاق و آداب نیکو اشاره کرده است که هدفش تربیت و آرامش برای انسان است. همچنین می‌فرماید: «و نیکوکار باشید، زیرا خدا نیکوکاران را دوست دارد.» (بقره/۱۹۵) و در سوره آل‌عمران، آیه ۱۳۴ می‌فرماید: «وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ»؛ این آیات به‌وضوح نشان می‌دهد که خداوند بر نیکوکاری تأکید دارد و این رفتار‌ها به‌نوعی سبب جلب محبت الهی می‌شود. علاوه بر این آیات و دستورات الهی نشان می‌دهد که رفتار‌های اخلاقی می‌تواند به تقویت کمال انسانی کمک کند. در کل هر دستوری که در قرآن و روایات آمده است، از اهمیت اخلاق، آداب، عدالت، صبر گرفته تا پرهیز از رفتار‌های ناپسند در جامعه سبب برکت و آرامش در زندگی انسان می‌شود. 

زندگی با رعایت آداب اخلاقی در هر حالی و در مقابل هر کسی به‌نفع خودمان است و نمی‌توانیم با توجیهاتی مانند اینکه در مقابل دشمن است یا به ضرر دشمن است و دیگر کارها، آن را جایز بشماریم. برای نمونه در صدر اسلام وقتی دیده می‌شد مسلمانان به دشمنان فحش می‌دادند، پیامبر (ص) به‌شدت آنها را نهی کرده و می‌فرمودند: «فحش دادن شایسته یک مسلمان نیست.» یعنی کار غلطی که حتی بر‌علیه دشمن است هم آثار سوئی برای انسان دارد. اینجا حرمت انسانیت دشمنان مدنظر نیست، بلکه یک خطا برای مسلمان در هر حالی عیب است. نمونه دیگر، بیانی است که بعضی افراد از آن برای برخی مقاصد استفاده می‌کنند که پیامبر (ص) فرمودند: «هرگاه پس از من شبهه‌افکنان و بدعت‌گزاران را دیدید، آشکارا از آنها بیزاری جویید و به آنان بسیار ناسزا گویید و درباره‌شان افشاگری کرده، عیب‌شان را بگویید و با آنها مباهته کنید (تهمت بزنید) تا به تباه کردن اسلام طمع نکنند...» این روایت سوای اینکه بد معنا شده است با سیره ایشان و شخصیت مسلمانی منافات دارد. یعنی برای یک مسلمان فحش دادن و تهمت زدن زیبنده نیست در هر موقعیت و زمان و مکانی که باشد. این موارد قبل از آنکه به دشمن آسیب بزند به مسلمانی ما آسیب می‌زند. پس رعایت امر و نهی دینی منافع بی‌شماری برای ما و بعد از آن برای جامعه ما دارد.