پیشرانی فرهنگ

پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ و به‌دنبال آن استقرار نظام جمهوری اسلامی به‌جای نظام ستمشاهی پهلوی، تغییر و تحول بنیادینی را در عرصه‌های گوناگون اجتماعی به وجود آورد؛ چراکه تحول در یک نظام سیاسی و اجتماعی از طریق تحول در سه مؤلفه ایده، بنیاد‌ها و ساختار‌ها و کارگزاران تحقق می‌یابد. در این راستا، باید نقش ویژه‌ای برای بنیاد‌ها و ساختار‌ها قائل شد. مقوله «فرهنگ» در میان سایر مقولات ساختاری و بنیادی از جایگاه ویژه و پایگاه ممتازی برخوردار بوده است؛ به‌طوری که تصور تغییر در نظام بدون تغییر در فرهنگ حاکم بر آن، تصوری ناموجه است. در واقع، فرهنگ پیشران سایر حوزه‌های دیگر جامعه از جمله اقتصاد و سیاست است. ویژگی پیشرانی مقوله فرهنگ سبب‌ساز تبدیل عملی آن به موتور محرکه جامعه است و در جامعه‌پذیری و تربیت عناصر انسانی جامعه که همان کارگزاران نظام سیاسی به شمار می‌آیند، نقشی بی‌بدیل و غیرقابل جایگزین دارد. تدبیر و تأکید رهبر کبیر انقلاب و رهبر معظم انقلاب بر استمرار وجود نهادی که به‌طور دائم و به‌صورت مستمر و فعال موضوع فرهنگ و علم را طراحی و برنامه‌ریزی کند، از اهمیت راهبردى این نهاد حکایت دارد. تدبیرى که موجب شده است حجم زیادی از کارکرد‌ها در حوزه علم و فرهنگ و آنچه مبنای عمل در حوزه علم، آموزش، تحقیق و پژوهش قرار می‌گیرد، براساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد. این موضوع‌ـ که هم آمار و ارقام مؤید آن است و هم مورد تأیید فعالان و کارشناسان حوزه‌های گوناگون است‌ـ نشان می‌دهد این تدبیر و اندیشه از ابتدا با رهبران انقلاب بوده است و به‌دلیل اهمیتی که بخش علم، تحقیق و فرهنگ داشته، این نهاد در جایگاه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور پیش‌بینى شده است. یکی دیگر از مخاطبان فرمان جهاد تبیین مربوط به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی است که با توجه به مسئولیت‌ها و جایگاه ویژه‌ای که دارند، باید در امر جهاد تبیین در عرصه‌های مختلفی که برای‌شان تعیین وظایف شده، انتظارات را به سرانجام برسانند. رهبر معظم انقلاب در حکم آغاز دوره جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۷/۵/۱۳۹۳ درباره وظایف تبیینی این شورا فرمودند: «فلسفه وجودی شورای عالی انقلاب فرهنگی، فهم و تبیین و تثبیت و انفاذ ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و پایش پیشرفت‌های فرهنگی کشور متناسب با ظرفیت‌ها و شایستگی‌های عظیم ایران اسلامی و انقلابی است. مدیریت راهبردی چالش‌های این حوزه با «استفاده کامل و کارآمد و هم‌افزا از همه فرصت‌ها و ظرفیت‌ها» و نیز «مهار تهدید‌ها و آسیب‌ها با نگاه حکیمانه و معقول» و «مواجهه هوشمندانه با معارضات مهاجمان و ستیزه‌گران» از جمله تکالیف اصلی این شوراست.