صبح روز جمعه 25 فروردین سال جاری، نیروی هوایی آمریکا بزرگترین بمب غیر اتمی خود به وزن 11 تن را که به مادر بمب‌ها مشهور است، برای نخستین بار در منطقه آچین ننگرهار بر سر کمپ گروه داعش فرو ریخت.
نیروی هوایی آمریکا مستقر در افغانستان، اعلام کرده است که «هدف از این بمباران، تخریب تونل‌های داعش و نیز پاکسازی منطقه آچین انجام شده است. در این عملیات دقت لازم به کار گرفته شد تا کمترین خطر را متوجه نیروهای افغان و آمریکا کند و در عین حال بیشترین تلفات را به نیروهای داعش وارد کند.»
جان نیکلسون، فرمانده نیروهای آمریکایی، گفته است که «داعش خراسان» (شعبه ای از داعش که خراسان بزرگ را هدف قرار داده است)، از تونل‌های مستحکم به عنوان مخفیگاه استفاده می‌کنند و ارتش آمریکا عملیات تهاجمی را تا انهدام کامل این گروه ادامه خواهد داد.
تحلیل رویداد
واقعیت این است که استان ننگرهار و فرمانداری آچین یکی از مهمترین پایگاه نظامی و آموزشی داعش در افغانستان است که از حدود دو سال پیش و در جوار پایگاه دایمی آمریکا در جلال آباد، مرکز استان ننگرهار، فعالیت خود را شروع کرده است و تاکنون جولانگاه شبه‌نظامیانی شده است که از نقاط مختلف جهان در آن حضور دارند و خود را "داعش خراسان" نامیده‌اند.
برای اولین بار که زمزمه ظهور داعش در افغانستان بلند شد، در غرب افغانستان و در شهرستان خاک سفید استان فراه، بود که در همسایگی استان خراسان جنوبی واقع شده است.
اما پس از پاکسازی این منطقه، داعش و حامیان منطقه ای و فرامنطقه ای آن، استان ننگرهار را مناسب دیدند؛ جایی که شبه نظامیان وابسته به طالبان پاکستان با بلند کردن پرچم سیاه داعش زمینه حضورشان در جنوب افغانستان را فراهم کردند. بنابراین بخش عمده ای از نیروهای تکفیری داعش همان شبه نظامیانی هستند که در مناطق قبایلی آموزش دیده و به دلایل مختلف به جنوب افغانستان کوچ داده شده است، هر چند که در میان این شبه نظامیان از ملیت های مختلف نظیر اویغور، تاجیک، ازبک و چچنی گرفته تا عرب و پشتون و... حضور دارند و آموزش های لازم را دیده اند که برای آینده افغانستان و آسیای مرکزی عواقب امنیتی وخیمی خواهد داشت.
بدون تردید یکی از دلایل اصلی تلاش روس ها و چینی ها برای ارتباط با طالبان و ترغیب آنان به مذاکره به این دلیل است که داعش از بدنه طالبان یارگیری نکند و به نوعی داعش را در نطفه خفه کنند، این در حالیست که آمریکایی ها می کوشند تا داعش را در افغانستان و سپس آسیای مرکزی نفوذ و گسترش دهند.
همچنان که غربی ها به اسم مبارزه با طالبان توانستند 16 سال طولانی ترین جنگ را مدیریت کنند، اکنون نیز می خواهند به اسم مبارزه با داعش برای دست کم یک دهه دیگر در افغانستان سیاست های شوم خودشان را به پیش ببرند.
لازمست گفته شود که در دو سال گذشته ارتش افغانستان با پشتیانی نیروی هوایی آمریکا عملیات‌های متعددی را در منطقه آچین انجام داده و به رغم اعلام دولت افغانستان مبنی بر تلفات سنگین نیروهای داعش، این منطقه تاکنون پناهگاه امنی برای نیروهای داعش بوده است و به جهت مامن امن بودن، چندصد نیروی افراطی در حال آموزش و سپس انتقال آنان به سایر مناطق عمدتا شمال افغانستان هستند.
درباره تعداد نیروهای داعش در افغانستان اختلاف نظر زیادی وجود دارد و منابع مختلف آمارهای متفاوتی را ارائه می‌دهند، اما بر اساس اظهارات مقامات نظامی آمریکایی این گروه در ابتدای ظهور حدود 2000 شبه نظامی در اختیار داشت و به تازگی "آدام استامپ" سخنگوی پنتاگون رقم این نیروها را 600 تا 800 نفر اعلام کرده است. این در حالیست که روس ها تعداد داعشی ها را بیش از 8000 نفر عنوان داشته و تصریح می کنند که گروه داعش فعلا به دنبال جذب نیرو و سپس آموزش و تجهیز آنان می باشد. بدون شک یکی از سناریوهای آمریکایی ها انتقال و انتشار داعش در افغانستان و آسیای مرکزی است و به همین جهت سیاست دوگانه خود در مبارزه با داعش را در پیش گرفته اند تا با تحریف افکار عمومی، از گسترش داعش در منطقه حمایت کند، بویژه که در عراق و سوریه شکست سختی از محور مقاومت خورده است.
سیاست جدید دولت ترامپ در افغانستان چیست؟
درباره این که این بمباران ارتباطی با سیاست‌های جدید دولت ترامپ دارد یا خیر، یک منبع آگاه از پنتاگون به روزنامه دیلی بیست گفته است که این موضوع ارتباطی به این سیاست‌ها ندارد و تصمیم فرماندهان نظامی آمریکا در افغانستان بوده است. به گفته این منبع، این فرماندهان با استفاده از اختیاراتی که ترامپ به آنان داده است، تشخیص دادند که استفاده از این بمب علاوه بر تأثیری که دارد، تلفاتی به غیرنظامیان وارد نمی‌کند. در بخشی از اظهارات ترامپ که روزنامه گاردین آن را منتشر کرده است، به این نکته تصریح شده است که این عملیات بر اساس اختیاراتی بوده است که من به ارتش ایالات متحده داده ام.
با توجه به اینکه ترامپ هنوز سیاست مشخصی در مورد افغانستان اتخاذ نکرده است، اما این تحلیل اساسی وجود دارد که هدف از پرتاب بمب 11 تنی، ارسال پیام و سیگنال هایی به بازیگران موثر از جمله طالبان، روسیه و ... است. پیام به روس ها که آمریکا با داعش در حال جنگ است و بدون آنها مذاکره با طالبان و ایجاد صلح معنی ندارد. پیامشان به طالبان هم این است که توان برهم زدن بازی و حمله به مواضع طالبان را دارند و نباید به سمت روسیه یا چین گرایش پیدا کنند. این پیام در حالی برای طالبان ارسال می شود که طالبان طرف اصلی مذاکره را نه دولت افغانستان و روسیه، بلکه آمریکا می داندف اما آمریکایی ها به دلایل مختلف چنین وانمود می کنند که طرف اصلی مذاکره نیستند و این دولت افغانستان است که باید تصمیم بگیرد. در حالی که در خوشبینانه ترین حالت، دولت افغانستان بیشتر از 30 درصد اختیار نداشته و اساس تحولات با مدیریت نیروهای خارجی صورت می پذیرد. با توجه به چنین دیدگاهی این تحلیل وجود دارد که آزمایش تسلیحات جدید در افغانستان، به نوعی از آینده امنیتی وخیمی خبر می دهد که خواسته اصلی غربی هاست.
در چنین نگاهی وضعیت هرج و مرج و آشوب افغانستان تداوم خواهد یافت و ترامپ نیز همانند دولت های گذشته سعی خواهد کرد تا دردسرهای جدیدی با حمایت از داعش برای روسیه، چین و ایران ایجاد کند.
درباره تلفات داعش تاکنون اطلاعاتی موثقی منتشر نشده است و در خصوص تلفات غیر نظامیان نیز به دلیل این که خطوط ارتباطی منطقه آچین پس از بمباران قطع شده است، اطلاعاتی منتشر نشده است، اما عصمت شینواری یکی از اعضای پارلمان افغانستان به روزنامه گاردین گفته است که بر اساس اطلاعاتی که به دست وی رسیده است، یک معلم و فرزند وی بر اثر این بمباران کشته شده‌اند و تعدادی از منازل بر اثر این بمباران آسیب دیده است.
واکنش‌های اولیه به این بمباران
نخستین واکنشی که از سوی بسیاری در فضای مجازی دیده می‌شود، تداوم سیاست جنگ آمریکا در افغانستان است. با وجود این که این بمب مخفیگاه داعش را در افغانستان هدف قرار داده است که افکار عمومی علیه این گروه تروریستی است، اما واکنش به سیاست جنگ افروزی آمریکا در نخستین واکنش‌ها مشاهده می شود و بسیاری این اقدام را به مثابه آزمایش تسلیحاتی آمریکا در افغانستان می دانند. به عبارتی شهروندان افغانی معتقدند آمریکا افغانستان را به محل انجام آزمایش های تسلیحاتی خود تبدیل کرده و پیش از این هم آمریکا سلاح های مختلفی را در کشورهای تحت اشغال یا نفوذ خود آزمایش کرده است.
حامد کرزی در صفحه تویتر خود به شدت استفاده از این بمب را در افغانستان محکوم کرده است. کرزی نوشته است که این جنگ علیه تروریسم نیست و سوء استفاده از افغانستان برای آزمایش سلاح‌های جدید است.
این در حالی است که دکتر عبدالله، ریاست اجرایی دولت افغانستان بمباران آچین را یک عملیات هماهنگ شده با دولت وحدت ملی عنوان کرده بود که هدف آن تخریب مواضع داعش در ننگرهار بوده است.
با این حال مدثر اسلامی از فعالان اجتماعی افغانستان در شبکه تویتر نوشته است که این بمب جایی را هدف قرار داده است (ننگرهار) که زیستگاه یک و نیم میلیون افغان است و بدون هماهنگی با دولت افغانستان بوده است و وزارت دفاع افغانستان از این رویداد اطلاعی ندارد.
در مجموع مسئله اصلی این است که آمریکایی ها به هیج وجه در قبال اقدامات خود در افغانستان پاسخ گو نیستند و همین وضعیت یکی از دلایلی است که سبب شده نا امنی در این کشور تداوم یابد. شبکه اطلاع رسانی افغانستان در این باره می نویسد: «متاسفانه نظامیان آمریکایی به بهانه مبارزه با طالبان و اینک هم داعش، از سلاح های شیمیایی و سمّی علیه مردم بی دفاع افغانستان استفاده کرده اند و هیچ ارگان داخلی و خارجی نیست که توان بررسی و مقابله با این جنایات را داشته باشد. مگر اینکه هر از گاهی یک افشاگر پیدا شود و پرده از این جنایات آمریکا در کشور ما بردارد.»/
گ/الف/