حضور مسئولان سينمايي ايران در جشنواره كن، بسيار منفعلانه است. این انفعال يك خطاي استراتژيك فرهنگي است. استدلال مديران سينمايي اين است كه حضور در بازار فيلم جشنواره كن يك فرصت اقتصادي براي ماست. اما به راستي اين حضور كه هر سال هم اتفاق مي افتد، چه تأثير مهمي روي اقتصاد سينماي ما داشته است؟
هفتادمین دوره جشنواره فیلم کن درحالی از 17 تا 27 می 2017 (27 اردیبهشت تا 6 خرداد 1396) در شهر ساحلی کن فرانسه درحال برگزاری است که امسال نیز سینمای ایران حضور پررنگی در این جشنواره دارد. اصغر فرهادی که سال قبل نیز جایزه بهترین فیلم نامه این جشنواره را گرفته بود، علاوه بر اینکه به عنوان مهمان ویژه حضور یافته، در مراسم افتتاحیه این جشنواره نیز سخنرانی کرد. به جز این، با حضور چند هنرمند و مسئول، بازار فیلم ایران در جشنواره کن برپا شده است. همچنین چند فیلم از فیلم سازهای ایرانی نیز در این جشنواره به نمایش درآمد. فیلم اخیر عباس کیارستمی با عنوان «24 فریم» هم به نمایش درآمد و مراسم یادبودی هم برای این فیلم ساز فقید ایرانی برگزار شد.
جشنواره فیلم کن، طی یک دهه اخیر، با ایران و سینمای ایران ارتباط زیادی پیدا کرده است. البته قبل از این هم فیلم هایی از کشورمان در این گردهمایی حضور می یافتند و جوایزی را هم دریافت می کردند. حتی در سال 1997 میلادی فیلم «طعم گیلاس» به کارگردانی عباس کیارستمی به عنوان بهترین فیلم کن انتخاب و جایزه نخل طلا به آن اهدا شد. اما از اواسط دهه 80 بود که این ارتباط، از بعد فرهنگی و هنری فراتر رفت و شکل و شمایل سیاسی و ایدئولوژیک پیدا کرد. همچنان که در دوره اخیر این جشنواره نیز چند فیلم ضدایرانی در کن پذیرفته شد و به نمایش درآمد.
برخورد سیاسی جشنواره کن با ایران از 10 سال قبل شدت پیدا کرد و از آن زمان تاکنون، هر سال در این جشنواره، تبلیغاتی علیه کشورمان صورت گرفته است. در سال 1386 این جشنواره میزبان یک انیمیشن ضدایرانی با عنوان «پرسپولیس» بود. این اثر حتی جايزه ويژه هيئت داوران را نیز از آن خود کرد، هرچند که در آن دوره مديريت سينمايي ايران با ارسال نامه اي به مسئولان فرهنگي فرانسه، به نمايش اين فيلم در كن اعتراض كرده بود. دو سال بعد از آن نیز یک فیلم ضدایرانی دیگر با عنوان «کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره» به کارگردانی بهمن قبادی، در حالی از سوی کن برای شرکت در یکی از بخش‌های حاشیه ای آن برگزیده شد که کارگردان این اثر در میان ایرانیان، ناشناخته و فیلم های قبلی وی نیز در داخل کشور با بی اعتنایی مردم روبه رو شده است. نکته قابل توجه اینکه مدت کوتاهی قبل از آن، قبادی از رکسانا صابری (خبرنگار آمریکایی ایرانی الاصل متهم به جاسوسی برای آمریکا) حمایت کرده بود. یک سال بعد از آن هم جشنواره فیلم کن از جعفر پناهی، فیلم ساز نه چندان مطرح ایرانی که به اتهامات ضدامنیتی محکوم شده بود، به عنوان داور این جشنواره دعوت کرد، اما چون پناهی امکان خروج از کشور را نداشت، یک صندلی خالی برای وی در کن تعیین شد!
در سال های بعد نیز جشنواره فیلم کن، پذیرای چند فیلم ضدایرانی از جمله «یک خانواده محترم» و همچنین فیلم هایی در حمایت از تروریست های سوری بود، اما اوج افتضاح این جشنواره در سال های اخیر، نمایش و تقدیر از فیلم هایی در جهت ترویج همجنس گرایی بوده است، به طوری که در سال 92 و در شصت و ششمين جشنواره فيلم کن، جایزه بهترین فیلم به اثری نه چندان قوی، اما دارای مضمون همجنس گرایی اهدا شد؛ آن هم دقیقا در شرایطی که دوت فرانسه، اقدام به تصویب قانون ازدواج همجنس گراها کرده و تظاهراتی در اعتراض به این قانون در آن کشور برپا شده بود. به همین دلیل هم سايت «هاليوود ريپورتر» در گزارشي، به طور تلويحي به فرمايشي بودن انتخاب فيلم ها در شصت و ششمين جشنواره فيلم کن اشاره کرد.
در این دوره اما، جشنواره کن رفتار دوگانه ای را با ایران در پیش گرفته است. از یک طرف از اصغر فرهادی به عنوان سخنران افتتاحیه این مراسم دعوت کرده و از سوی دیگر، چند فیلم ضدایرانی را نمایش داده است. ازجمله این آثار، فیلم «لِرد»، ساخته اخیر محمد رسول اف است. این فیلم بنا بر گفته تماشاگران ایرانی حاضر در جشنواره کن، بسیار ضعیف و فاقد ساختار هنری است. تنها چیزی که باعث شده برگزار کنندگان جشنواره کن چنین اثری را بپذیرند، این است که به طور اغراق آمیزی شرایط کشور ایران را منفی و بد نمایش داده است. وضعیت این فیلم به گونه ای است که حتی روزنامه شرق که معمولا از فیلم های جشنواره ای حمایت می کند، نیز از آن انتقاد کرده است. همچنین برخی از رسانه ها نوشته اند که در فیلم از فرقه ضاله بهائیت نیز حمایت شده است.
یکی دیگر از ابعاد سیاسی جشنواره کن، تبلیغ رژیم صهیونیستی است. به طوری که وزیر فرهنگ و ورزش رژیم صهیونیستی، مهمان ویژه این دوره از جشنواره کن بود. میری رگو، که از او به عنوان دست راست بنیامین نتانیاهو یاد می شود، فرصت را غنیمت شمرده و به تبلیغ رژیم غاصب خود پرداخت. روش انتخاب شده از سوی او نیز البته برخلاف رفتار سران این رژیم، نرم و به ظاهر فرهنگی است. به این ترتیب که لباسی را پوشیده که منقش به تصویر قدس شریف است. رسانه های رژیم صهیونیستی، این حرکت را تبلیغی برای پنجاهمین سالگرد اشغال شهر قدس توسط این رژیم قلمداد کردند. نکته قابل تأمل این است که میری رگو، از اعضای حزب راست افراطی اسرائیل است. درحالی که بسیاری از کاربران عرب در فضای مجازی به دعوت از وزیر رژیم اشغالگر قدس اعتراض کرده‌اند، هنرمندان ایرانی حاضر در جشنواره کن هنوز هیچ واکنشی نشان نداده اند. در این جشنواره افرادی چون اصغر فرهادی، رخشان بنی اعتماد، امیر اسفندیاری (مسئول غرفه ایران در جشنواره کن) و ... حضور دارند، اما هنوز خبری درباره اعتراض آنها به دعوت جشنواره کن از میری رگو مخابره نشده است.
البته ساحل نشینان کن پاسخ حمایت خود از یک رژیم تروریستی را گرفتند. چون این جشنواره برای دومین سال پیاپی در فضایی امنیتی و تحت تهدیدهای تروریستی برگزار شده است. حتی در یکی از شب های برگزاری جشنواره، به خاطر وجود محموله مشکوک به بمب‌گذاری در یکی از سالن های نمایش فیلم، تماشاچی ها مجبور به ترک سینما شدند.
متأسفانه حضور مسئولان سينمايي ايران در جشنواره كن، بسيار منفعلانه است. این انفعال يك خطاي استراتژيك فرهنگي است. استدلال مديران سينمايي اين است كه حضور در بازار فيلم جشنواره كن يك فرصت اقتصادي براي ماست، اما به راستي اين حضور كه هر سال هم اتفاق مي افتد، چه تأثير مهمي روي اقتصاد سينماي ما داشته است؟ اي كاش حداقل حضور دست اندركاران محترم سينماي ما در كن، اندكي فعالانه بود. اما آنچه اتفاق افتاده بيشتر در حد يك سفر توريستي و تفريحي بوده است. اگر اين چنين نيست، افرادي كه به جشنواره كن مي روند، يك گزارش و كارنامه ارائه دهند كه حضورشان در آنجا چه نفعي براي ما داشته است؟ چه اقدامي براي دفاع از فرهنگ و هويت انقلابي كشورمان انجام داده اند؟ مسافران كن بگويند كه براي خنثي ساختن و اعتراض به سياست گذاري ضدايراني جشنواره كن چه تدابيري را به كار بردند؟
به احتمال زیاد اين مسئولان پاسخ قانع كننده اي ندارند. با اين حساب، حضور رسمي ايران در اين محفل، غيرعاقلانه است و حتي به آن مشروعيت هم مي بخشد. اين درحالي است كه تحريم جشنواره فيلم كن، هم عزتمندي و هويت ما را علني تر از قبل مي كند و هم به كاهش اعتبار آن كمك مي كند. با این حال، تحت تأثیر جوسازی رسانه ها و تبلیغات، مسئولان سینمایی ما منفعل تر از گذشته به استقبال کن می روند و حتی جرأت اعتراض به تبلیغ رژیم صهیونیستی هم نمی کنند.
ضمن اینکه نباید فریب اتفاقاتی چون جایزه دادن به هنرمندان ایرانی یا افتخار سخنرانی اصغر فرهادی را خورد. هدف اصلی دست اندرکاران جشنواره کن از چنین حرکت هایی، نفوذ مدیریتی در سینمای ایران است. به این معنی که آن ها با نوع جوایز و حمایت های خود، بخشی از فیلم سازهای جوان ایرانی را به سمت مدنظر خودشان سوق می دهند. الف/ی