با نگاه به تحولات عرصه میدانی در سوریه به خوبی ملاحظه می شود که جبهه شمالی این کشور از آرامش نسبی برخوردار بوده و درگیری های خاصی نیز در آن مشاهده نمی شود. ترامپ که روزگاری هدف اصلی خود را در ایجاد منطقه امن در شمال سوریه قرار داده بود، امروزه با شکست این طرح به دنبال راه حل های جایگزین در سایر مناطق سوریه است. یکی از راه حل های مذکور طرح کمربند امنیتی در شرق سوریه است. کمربند امنیتی در شرق سوریه شامل صحرای سوریه، تدمر و مناطق شرقی سوریه همچون استان دیرالزور می باشد.
بازیگران همراه در طرح کمربند امنیتیدر مورد کمربند امنیتی در شرق سوریه باید گفت که واشنگتن با همراه سازی اردن در شرق سوریه، به دنبال ایجاد منطقه ای همچون منطقه امن در شمال سوریه است. منطقه امن مورد نظر ترامپ در شمال سوریه از اعزاز تا جرابلس را شامل می شد که با همراهی ترکیه، آمریکا مترصد چنین اقدامی بود. ترکیه بنابر دو عامل در زمینه منطقه امن با واشنگتن همراهی لازم را صورت نداد:
یک: حمایت های تسلیحاتی واشنگتن از کردها؛ آمریکا بنابر توافقی صورت گرفته در ازای حمایت از کردها به دنبال احداث پایگاه های نظامی در شمال سوریه است.
دوم: حضور ترکیه در مذاکرات سیاسی آستانه؛ ترکیه در این مذاکرات به نیابت از گروه های مورد حمایت خود و رسیدن به امتیازهای مدنظرش و با توجه به حمایت آمریکا از کردها در این زمینه با ترامپ همراهی نکرد.
سناریوهای آمریکا در شرق سوریهطی روزهای گذشته رزمایش آمریکا و همپیمانانش در اردن و در مرز مشترک با سوریه برگزار شد که افزون بر 4 هزار و 500 فرد مسلح آموزش دیده برای ایجاد منطقه امن در اطراف سوریه آماده شده اند و این اقدام خود اشغالگری محسوب می شود. رزمایش اردن با نام "شیر آماده" با مشارکت 7 هزار و 400 نظامی از 21 کشور و مشارکت 2 بمب‌افکن نیروی هوایی آمریکا صورت گرفت. هدف اصلی از این رزمایش نیز مقابله و مبارزه با داعش اعلام شد، این درحالی است که داعش در آن مناطق حضور ندارد.
همچنین آمریکا تمرکز اصلی خود را بر منطقه التنف که شامل پایگاه التنف در مناطق مرزی سوریه (داخل سوریه) که مقابل آن گذرگاه الولید از سمت خاک عراق قرار دارد، گذاشته است. مدت‌هاست مخالفان سوریه بر پایگاه التنف در جاده دمشق - بغداد تسلط دارند. در عین حال داعش قدرت مانور زیادی در گذرگاه الولید دارد. از آن طرف نیروهای حشد شعبی عراق با حمایت ارتش در منطقه صحرایی نزدیک مرزها به سمت گذرگاه الولید در حال حرکت هستند و تصور می‌شود هدف از این عملیات بنا به ادعای غربی‌ها ارتباط دادن سوریه و عراق از طریق صحرا به یکدیگر و با تسلط بر دو گذرگاه التنف و الولید باشد. از این رو نیروهای آمریکایی به مخالفان سوریه کمک کردند تا پایگاه التنف را از دست داعش آزاد کرده و از طریق پایگاه التنف عملیات خود به سمت البوکمال سوریه را با پشتیبانی آنها آغاز کنند.
از سوی دیگر نیروهای تروریستی و آموزش دیده در نزدیکی دو استان درعا و وسیدا حضور دارند که این امر نیز بنا بر دلایلی از اهمیت مهمی برخوردار است:
الف) این دو استان در مرزهای مشترک با اردن قرار دارند و به راحتی می توان تروریست ها را به داخل سوریه گسیل داد.
ب) این دو استان نزدیک ترین مسافت را با دمشق داشته و هرگونه تحرک در این دو استان شامل تهدید علیه پایتخت سوریه نیز خواهد بود.
ج) مدتی است که درگیری ها در این دو استان کم شده و جبهه جنوبی را در حالتی از فراموشی قرار داده است.
د)مناطق این دو استان مخصوصا استان سویدا به دلیل جمعیت دروزی آن مستعد درگیری با دولت سوریه هستند. هرچند که در اوایل بحران سوریه نیز اعتراض ها از همین مناطق شروع شد.
حال با توجه به تحرکات آمریکا در مناطق شرقی سوریه و برگزاری رزمایش مشترک با برخی کشورهای هم پیمان باید به این سوال پاسخ داد که واشنگتن به دنبال چه سناریویی در شرق سوریه است؟
1) آمریکا به دنبال نفوذ در منطقه صحرایی سوریه و حرکت به سمت دیرالزور است. واشنگتن مترصد این امر است که با تصرف دیرالزور به بهانه مبارزه با داعش اقلیم شرق سوریه را تشکیل دهد و همانند شمال سوریه به احداث پایگاه های نظامی روی آورد. از جهت دیگر منطقه شرقی سوریه دارای ذخایر عظیم نفتی است و تصرف این منطقه علاوه بر ایجاد حوزه نفوذ برای آمریکا، دسترسی به منابع اقتصادی سوریه را نیز فراهم خواهد کرد.
2) واشنگتن درصدد است که از طریق اردن و همچنین نیروهای تروریست که نزدیک به 4 هزار نفر هستند، جبهه های جنوبی سوریه را در دو استان درعا و سویدا فعال کرده و توازن قوایی که در این منطقه برقرار است، به سود تروریست ها صورت گیرد. در صورت تحقق این عمل، مناطق جنوبی همچنان به عنوان تهدیدی برای دمشق محسوب می شوند و توافقات سیاسی که اخیراً در دمشق صورت گرفت را زیر سوال خواهد برد. از سوی دیگر در صورت جدایی این مناطق از دمشق خطری بالفعل همچنان پایتخت سوریه را تهدید می کند و در این صورت ارتش سوریه باید تمرکز نیرویی خود را در چند نقطه متمرکز کند.
بنابراین باید گفت، واشنگتن بعد از مذاکرات سیاسی اخیر سوریه که در آن بازیگری و نقش مهم را نتوانست داشته باشد، اکنون به دنبال راه های جایگزین برای کسب هژمونی در سوریه است و این هدف را از طریق فعال سازی نقش خود در تحولات سیاسی و میدانی سوریه دنبال می کند./