یک انسجام هدفمند و سازمان درون شبکه ای جهت هدایت مطالب و موضوعات در شبکه های اجتماعی فراملی مشاهده می گردد که همگی آنها یک هدف را دنبال می کنند و آن نهادینه کردن ناملایمتی های اجتماعی و تبدیل آن به جریان های ساختار شکن علیه نظام است.
حضور شبکه های اجتماعی در کنار"رسانه های سرد و گرم" مارشال مک لوهان و تأثیر پذیری افکار عمومی از آن ها، یکی از چالش بر انگیزترین مسائل ارتباطی حال حاضر شده است. شبکه های اجتماعی در بستر فضای مجازی فارغ از محاسنی که دارند، آسیب های جبران ناپذیری بر ذهنیت جوامع می گذارند و کشور ما ایران نیز از این مقوله به دور نیست.
شاید شما هم تا کنون با انبوهی از اطلاعات ناقص، تقطیع شده و جهت دار در فضای مجازی مواجه شده باشید. همین عامل امروزه موجب کاهش ارزش اخبار و اطلاعات پخش شده در فضای مجازی شده است، اما نکته مهمی که نباید در این بین از آن غافل ماند این است که همین اطلاعات ناقص، تقطیع شده، جهت دار و کذب در دراز مدت تأثیر خود بر اذهان و باورهای ما برجای خواهد گذاشت.
آن چیزی که نگارنده را به نوشتن این یادداشت واداشته، این است که امروزه شبکه های اجتماعی در فضای مجازی کشور به گونه ای عمل می نمایند که اخبار مهم و نیاز روز را به حاشیه رانده و اخبار ناموزون و بی نیاز و حاشیه ای را تبدیل به اخبار و وقایع مهم می کنند.
این سیاستگذاری برای تمامی شبکه های اجتماعی جهت دار، به شکل هرمی و از بالا به پایین اعمال می شود و در این بین برخی کاربران با ناآگاهی از عاملین اصلی پشت پرده، در جو و فضای ایجاد شده سوار می شوند و با ایفای نقش پیاده نظامی، اقدام به ساختن اخبار و اطلاعات در جهت همان سیاست ها می کنند و با امکانات فراهم شده در این بستر، این خبرها و پیام ها در فاصله زمانی کوتاهی منتشر شده و در صدر پیام های شبکه های اجتماعی قرار می گیرد؛ بخصوص این که اگر آن خبرها (فارغ از صحت و کذب آن) بدلیل داشتن محتوای معتبر، قابلیت بهره برداری در راستای سیاستگذاری های دشمن باشد، در فضای مجازی پخش شده و به آن دامن نیز زده می شود. با نگاهی به اهداف پشت پرده دشمنان از راه اندازی شبکه های اجتماعی و در اختیار قرار دادن رایگان بسترهای فضای مجازی، نوع کاربرد این شبکه ها و حرکت و ارتباطات سازمان یافته در درون آن ها و صدمات و آسیب هایی که از ناحیه آن ها متوجه ملت و نظام اسلامی می شود، عقل سلیم همراهی با فضای مجازی بیرون مرزهای جغرافیایی را نمی پسندد. برای این موضوع دلایل مختلفی می توان بیان کرد که در ادامه به تعدادی از آن بسنده می شود:
1. همه اخباری که در راس اخبار شبکه های اجتماعی خارجی قرار می گیرند از یک سنخ هستند و هدف واحدی را دنبال می کنند. به عبارت دیگر، یک جریان سازی درونی در آنها مشاهده می شود؛ هر چند اخبار انتشار یافته به ظاهر متفاوت هستند، ولی از یک قاعده کلی درونی تبعیت می کنند.
2. نوع حرکت درونی که اخبار در شبکه های اجتماعی دارند، نشان دهنده یک حرکت هدف دار و در بازه-های زمانی خاص است که استفاده و کاربردهای گوناگونی از آن صورت می گیرد، اما نهایت حرکت مشخص است. احتمال دارد که اخبار به صورت ناخودآگاه اتفاق بیفتد، ولی سازمان یافتگی درونی در آن و حرکت دادن آن اخبار به یک سمت، نشان دهنده انسجام درونی این شبکه ها برای یک اتفاق خاص در آینده است.
3. هدف و نهایتی که برای خیلی از اخبار در رأس قرار گفته شده، نشان می دهد که به سمت بی نظمی و عدم انسجام اجتماعی و ایجاد اختلافات داخلی و سیاسی حرکت می کند و بی نظمی اجتماعی را گسترش داده و نوع روابط ایجاد شده را تحت تأثیر قرار داده و تغییراتی در آن ایجاد می نماید تا به جایی که این حرکت ها منتهی به ناملایمات و آشوب های اجتماعی و کاهش امید و اعتماد اجتماعی از نظام مستقر گردد. در نوک پیکان این حرکت ها در کشور ما، بر موضوع اسلام، فرهنگ ایرانی و شکل دهی هدفمند به روابط خانوادگی مشاهده می گردد.
4. منشأ اخبارهایی که در رأس قرار می گیرد، یکی است. با بررسی برخی از اتفاقاتی که شبکه های اجتماعی اقدام به توزیع گسترده آن می کنند، مشخص می گردد که منشأ بسیاری از این اخبار به چند کانال خاص منتهی می شود.
5. با مشاهده نوع اخبار در چندین شبکه اجتماعی خارجی از قبیل تلگرام، واتساپ، اینستاگرام و غیره، به نوعی یکپارچگی مشاهده می گردد که نشان دهنده سازمان یافتگی حتی در بین شبکه های اجتماعی نیز هست. به عنوان مثال اخباری که در یک شبکه اجتماعی به عنوان سرتیتر اخبار قرار می گیرد و در بین کاربران دست به دست می شود، با نوع اخباری که در شبکه اجتماعی دیگر قرار می گیرد و گسترش می یابد، یکسان است. این احتمال وجود دارد که خود گردانندگان این شبکه ها اقدام به چنین کاری نمایند و یا اینکه این موضوع حکایت از یک سازمان درون شبکه ای در داخل شبکه های اجتماعی برای کنترل و هدایت افکار و باورها است.
6. با بررسی برخی از این اخبار، مشاهده می گردد که همه این نوع خبرها و تحلیل ها یک سیر مشخصی دارند؛
• از یک اتفاق ساده شروع می شود که قابلیت و ظرفیت ایجاد موج اجتماعی را دارد و می توان در بستر آن شایعه پراکنی کرد و افکار عمومی را درگیر نگه داشت.
• در سطح گسترده توزیع می شوند.
• از دیگر تصاویر و فیلم های بی ارتباط با موضوع، جهت پراهمیت و بغرنج نشان دادن آن استفاده می¬گردد.
• تحلیل ها و کامنت ها و عکس نوشته ها در سطح گسترده توزیع می گردد.
• برای پیشبرد نقشه خود، اظهار نظرهای کاربران عادی و ویژه به خصوص سلبریتی ها و افراد چهره بهره برداری گسترده می شود.
• سعی بر این است که مطالبه و خواسته های غیر منطقی مطرح شده در فضای مجازی شکل حقیقی به خود گیرد و در بستر اجتماعی با روش های اعتراضی، تحصن ها، اعتصاب ها و آشوب گری ها نمود یابد.
• در جریان این سیاست گذاری ها، یک موضوع عادی تبدیل به موضوع بغرنج و حاد اجتماعی شده و از آن ناحیه صدماتی به اماکن عمومی، روحیات مردم و ... وارد شده و سایر موضوعات مهم اجتماعی مثل فقر و فساد و تبعیض به حاشیه می رود.
بنابراین یک انسجام هدفمند و سازمان درون شبکه ای جهت هدایت مطالب و موضوعات در شبکه های اجتماعی فراملی مشاهده می گردد که همگی آنها یک هدف را دنبال می کنند و آن نهادینه کردن ناملایمتی های اجتماعی و تبدیل آن به جریان های ساختار شکن علیه نظام است. جبهه استکبار برای این منظور چشم امید زیادی به احساسات و انرژی قشر جوان جامعه دارد. برای جلوگیری از به تله افتادن جوانان در این دام ها لازم است آموزش های و آگاهی های اجتماعی نسبت به فضای مجازی بیش از پیش گردد.