بصیرت: در پی عملیات جنگ دو روزه نوار غزه و سپس استعفای لیبرمن از وزارت جنگ، آیا احتمال فروپاشی کابینه نتانیاهو وجود دارد و یا اینکه، نتانیاهو به دنبال بهانه‌ای برای انتخابات زودرس است؟
برای پاسخ به این سوال‌ها باید به مشکلات فراروی نتانیاهو اشاره کرد و پس از آن تصنعی یا واقعی بودن احتمال فروپاشی کابینه و کنست را، استنتاج کرد. این مشکلات عبارتند از:
- فساد مالی: در حال حاضر پرونده‌های متعددی برای نتانیاهو و همسرش در جریان است که به پرونده‌های 1000، 2000، 3000 و 4000 معروف است و پلیس از آنها تاکنون چندین جلسه بازجویی به عمل آورده است ولی برای محاکمه باید مصونیت سیاسی آنها برداشته شود که به بعد از نخست وزیری موکول می شود. این رشوه ها و فسادها به گونه‌ای است که در صورت محکومیت احتمالا چندین سال را باید همانند اولمرت نخست وزیر سابق، در زندان به سر برد.
- اختلافات سیاسی داخلی: یکی از مشکلات نظام کنونی سیاسی اسراییل این است که از یک‌سو سران احزاب و سیاستمداران این رژیم از سیاست‌ها و تصمیمات نتانیاهو خسته شده‌اند و خواهان جایگزینی فردی دیگر به جای وی هستند و از سوی دیگر ساختار حکومتی به گونه‌ای است که امکان نخست وزیری فردی دیگر جای وی بعید است. در همین راستا برخی اخبار حاکی از وجود اختلافاتی میان ریولین رئیس جمهور و نتانیاهو نخست وزیر است که این احتمال را پیش می‌کشد شاید در صورت برگزاری و انتخابات زودرس، ریولین فرد دیگری غیر از نتانیاهو را مسئول تشکیل کابینه کند هر چند که نتانیاهو رهبر حزب پیروز باشد. براساس قوانین، رئیس جمهور رژیم صهیونیستی از چنین اختیاری برخوردار است.
- بن‌بست در روند سازش: نتانیاهو اصولا مخالف هرگونه روند صلح و سازش واقعی است و تجربه نخست وزیری وی طی 10 سال اخیر و هم چنین سال های 1996 تا 1999 که نخست وزیر بود این امر را بیان می کند. ابومازن که از نظر بسیاری از تحلیلگران اهل معامله و سازش است هیچ‌گاه نتوانست با نتانیاهو روند سازش را به پیش ببرد. از همین رو تشکیلات خودگردان و روند سازش طی دوران نخست وزیری نتانیاهو همواره با بن بست و مشکلات عدیده مواجه بوده است.
- بی اعتمادی خارجی: یکی دیگر از مشکلات فراروی نتانیاهو، بی اعتمادی سران و شخصیت‌های خارجی به وی است. بی‌توجهی نتانیاهو به تعهدات بین رژیم و هم چنین نقض قوانین بین المللی با توسعه شهرک ها، تجاوز به بیت المقدس، بن بست در روند سازش و... سبب شده است تا سران دیگر کشورها همانند باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا میانه خوبی با وی نداشته باشند. حتی در یک بررسی ساده می توان فراز و نشیب های حمایت ترامپ از نتانیاهو را نیز به تصویر کشید. به عنوان مثال ترامپ، در صحبت های اخیر خود، موضوع راه حل دو دولتی را مطرح کرد که باعث تعجب نتانیاهو و اطرافیانش شد.
بصیرت: نظر شما درباره دلایل و پیامدهای جنگ دو روزه اخیر چیست؟
دلیل اصلی آن بر می‌گردد به شکست عملیات غزه. پیامد عملیات اخیر نوار غزه برای رژیم صهیونیستی هم شکست سیاسی بود و هم شکست نظامی. چرا که از یک‌سو عملیات ربایش شیخ نور برکه در خان یونس با کشته شدن فرمانده ارشد اسراییلی‌ها و زخمی شدن دیگر همراهان تیم ترور مواجه شد و از سوی دیگر پیامد سیاسی این عملیات استعفای دو وزیر و تشدید اختلافات درون کابینه‌ای بود. نتانیاهو در این چارچوب اعلام کرد به جای جنگ داخلی در کابینه باید با حضور ایران در منطقه مقابله کرد و در چنین برهه امنیتی حساسی، ساقط کردن وزارت دفاع به جای لیبرمن ناکام گفت: مشکل اسراییل دشمنان نیستند بلکه خودمان هستیم. اظهارات لیبرمن مستعفی نیز جالب توجه است. هیچ‌کس نمی‌تواند با توسل به زور حماس را سرنگون کند. این اظهارات بر شکست سیاسی و نظامی اسراییل و اختلافات جدی داخلی تاکید دارد.
پیامدهای آغاز دوباره این درگیری را می‌توان در سه سطح بررسی کرد:
سطح اول: فلسطینی
سطح دوم: اسرائیلی
سطح سوم: منطقه‌ای
سطح فلسطینی
1- به نظر می‌رسد فلسطینی‌ها یک اتاق عملیات مشترکی را ایجاد کردند تا از این طریق بتوانند نتیجه مطلوبی در عملیات‌های خود بگیرند. داشتن چنین اتاقی برای آنها یک وضعیت خیلی خوب را ایجاد کرده است و طبیعتا این تجربه کوچک می تواند در موارد این چنینی و بعدی مورد استفاده قرار گیرد.
2- اهمیت و ارتقاء جنگ‌های مقاومت در مقابل سازش است، یعنی اینکه فلسطینی‌ها متوجه شدند که حساسیت اسرائیلی‌ها نسبت به ضربه‌پذیری، نسبت به کشته شدن نظامیان اسرائیلی و از بین رفتن بخشی از اقتصاد آنها در حدی است که اندازه دروغ هم نتوانستند تاب و توان بیاورند.
3- استراتژی که فلسطینی‌ها در این جنگ پیاده کردند و آن تمرکز آتش روی یک شهر مشخص بنام اشکلون در جنوب اسرائیل بود یعنی از 400 الی 500 موشکی که پرتاپ کردند بخش قابل ملاحظه‌ای از آنها متمرکز به این شهر شد و اتفاقا فلسطینی‌ها پیغام دادند که به این خاطر اسرائیلی‌ها از آنجا ما را هدف قرار دادند ما هم آنجا را مورد هدف قرار می‌دهیم. در حقیقت اطراف نوار غزه به ویژه شهرهای اشکلون و ... به شهر ارواح و 48 ساعت عملا مردم آن در پناهگاه‌ها بودند و در قفس زندگی کردند.
4- افزایش جایگاه "حماس" و "جهاد اسلامی" در بحث آتش‌بس است. طبیعتا حماسی‌ها با نتیجه‌ای که از این عملیات گرفتند خیلی محکم‌تر در مقابل اسرائیلی‌ها به واسطه نسبی‌ها در موضوع آتش‌بس مذاکره کنند و امتیازگیری کنند.
سطح اسرائیلی‌ها
پیام سیاسی:
زلزله‌ای که اصطلاحا در کابینه نتانیاهو اتفاق افتاد. دو نفر از اعضای کابینه به ویژه لیبرمن رئیس حزب اسرائیل بیتنا و وزیر دفاع کابینه نتانیاهو استعفا کردند. دلیل استعفای لیبرمن این بود که اعتقاد داشت نباید همین طوری بعد از دو روز عملیات را رها کنیم بلکه باید یک عملیات جدی و قابل ملاحظه‌ای علیه فلسطینی‌ها انجام دهیم و آنها این پیام را دریافت کنند که بازدارندگی ما سر جای خود قرار دارد اما نتانیاهو و دیگران اعتقاد داشتند در شرایط کنونی قادر به انجام آن نیستیم.
پیام نظامی:
1- اسرائیلی‌ها حمله به نوار غزه را یک زنگ تفریح برای خود در نظر می‌گرفتند و همواره اعلام می کردند که جبهه شمال عرصه نبرد واقعی و مشکل اساسی آنها است نه جبهه جنوب یا نوار غزه، اما این بار احساس کردند چون در آنجا مقاومت فلسطین با سلاح هایی که در دست داشت حسابی آنها را غافلگیر کرده و باعث شد آنها به این نتیجه برسند که وضعیت متفاوت است.
2- اصل غافلگیری فلسطینی‌ها: نیروهای مقاومت فلسطینی در پاسخ به حملات اخیر رژیم صهیونیستی به خان‌یونس اتوبوسی را مورد هدف حملات راکتی و خمپاره‌ای خود قرار دادند. اتوبوسی که پر از نظامیان اسرائیلی بود و بعد از پیاده شدن سربازان اسرائیلی اتوبوس را مورد هدف قرار دادند. با وجود شدت انفجار نشان می‌دهد فلسطینی‌ها خواستند این پیغام را بدهند که می‌توانیم هدف را دقیق بزنیم و تلفات بگیریم.
سطح منطقه‌ای
جایگاه مقاومت در سطح منطقه ارتقاء پیدا کرده است. گروه‌های مبارز فلسطینی مستقر در نوار غزه مثل گروه‌های به اصطلاح صرفا مدافع دیگر خلاصه نمی‌شوند، گروه‌هایی هستند که به وقت لزوم و به موقع می‌توانند در حالت نیروهای تهاجمی هم عملیات کنند و این چیزی بود که آنها در این عملیات نشان دادند.
بصیرت: با این شرایط فکر می کنید کابینه نتانیاهو به پایان عمر طبیعی خود می رسد؟
بعید است این کابینه یا کنست به پایان انتخابات 4 ساله خود برسد چون با حضور و وجود حزب اسرائیل بیتنا یعنی همان لیبرمن 67 کرسی پارلمانی حامی بوده و با خروج آنها 6 کرسی کم خواهد شد و برای حمایت به 61 کرسی خواهد رسید. داشتن اکثریت با فقط61 کرسی، یک مشکل است. کابینه ائتلافی نتانیاهو فقط با 61 کرسی (از 120 کرسی کنست) نمی‌تواند تا هفته بعد دوام بیاورد و کافی است یک کرسی کم شود فروپاشی قطعی است. به نظر می‌رسد با توجه به خروج حزب اسرائیل بیتنا دیگر احزاب به ویژه مذهبی‌ها یک مقداری با جرات و جسارت بیشتر مطالبات خودشان را از نتانیاهو پیگیری می‌کنند. از این رو نتانیاهو هم تزلزل بیشتری خواهد داشت چون باید به نوعی با حامی آنها کنار بیاید. ضمن اینکه نتانیاهو دنبال این است که حداقل انتخابات زودرس برگزار نشود چون پیامدهای شکست به عملیات غزه باعث می‌شود که اسرائیلی‌ها یک مقدار آراء‌شان نسبت به حزب لیکود پایین بیاید و این به ضرر نتانیاهو است به خاطر همین نمی خواهد انتخابات زودرس برگزار شود. ولی به نظر من این اتفاق خواهد افتاد. بعید است تا دسامبر سال آینده انتخابات طول بکشد و به احتمال 99 درصد فروپاشی کابینه نتانیاهو واقعی و حتمی خواهد بود.
مصاحبه از وحید قاسمی