سفر مخفیانه 10 سال پس از «بوسه خداحافظی»

در آستانه سال نو میلادی، رئیس جمهور آمریکا در سفری مخفیانه و از پیش اعلام نشده وارد پایگاه هوایی عین الاسد در استان الانبار در غرب عراق شد و حدود 3 ساعت با نیروهای مستقر در این پایگاه دیدار کرد. این نخستین سفر دونالد ترامپ به یک منطقه درگیری از زمان روی کار آمدن در دو سال گذشته است.

این سفر یک هفته پس از تصمیم ناگهانی ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه انجام شد. تصمیمی که بازتاب و واکنش های بسیاری به دنبال داشت و بسیاری از موافقان وی نیز به انتقاد از این تصمیم پرداخته و گفتند ترامپ با این کار، پیروزی را تقدیم ایران کرد. واکنش های انتقادی به ترامپ محدود به موضع گیری نماند و جیمز ماتیس وزیر دفاع این کشور یک روز بعد استعفا داد و به دنبال آن نماینده آمریکا در ائتلاف علیه داعش نیز کناره گیری کرد.

سفر عجولانه ترامپ به عراق را می توان تلاشی برای دفاع از این تصمیم پرحاشیه دانست. رئیس جمهور آمریکا این روزها با مشکلات و موانع داخلی و خارجی بسیاری روبروست. تعطیلی دولت فدرال، افت بورس و موج انتقادها در پی مرگ کودک مهاجر در زندان های مرزی سه مشکل اصلی این روزهای ترامپ است. یک سفر غیرمنتظره و جنجالی به یک پایگاه نظامی در روزهای پایانی سال، از دید وی و مشاورانش شاید بتواند کمی از فشارها کم کند. ترامپ در این سفر بار دیگر از تصمیم خود درباره خروج از سوریه دفاع کرد و گفت نیروهای آمریکایی در عراق می مانند و در صورت لزوم علیه تحرکات داعش وارد عمل می شوند و ایران را نیز تحت نظر خواهند داشت. وی در بخش دیگری از سخنان خود اعتراف جالب و قابل توجهی کرد؛ «مایه تاسف است که هفت تریلیون دلار در خاورمیانه هزینه کردیم ولی من مجبور شدم به دلایل امنیتی دوبار سفرم را به عراق لغو کنم. این بار هم، زمان فرود هواپیما همه چراغها را خاموش کردند. هیچ نوری نبود. در عمرم در چنین محیط تاریکی نبودم!» این جملات ترامپ به خوبی گویای میزان موفقیت راهبرد آمریکا در خاورمیانه است. رئیس جمهور و فرمانده کل قوای کشوری که ادعای ابرقدرتی دارد، باید چنین مخفیانه و با هزار و یک ترفند برای گمراه کردن رسانه ها و دیگران، به منطقه سفر کند.

البته این سفر شبانه و مخفیانه نیز خالی از انتقاد نبود. برخی رسانه های آمریکایی از ترامپ انتقاد کرده و اعلام کردند وی چهار اقدام غیرقانونی و غیرمتعارف در این سفر انجام داده است؛ اول قول افزایش 10 درصدی حقوق نیروها، دوم افشای هویت نیروهای ویژه آمریکایی(تفنگداران دریایی مشهور به سیل SEAL)که برخلاف مقررات امنیتی است و نباید تصویر آنها منتشر شود، امضای کلاه های تبلیغاتی سیاسی برای انتخابات 2020 که مخالف فعالیت سیاسی در یک پایگاه نظامی است و بالاخره عدم ملاقات با مقامات عراقی که برخلاف پروتکل ها در این زمینه است.

اما مهم تر از همه اینها برداشت و واکنش عراقی ها از این سفر بود. آنان این سفر را تحقیرآمیز و توهین به عراق و نقض حاکمیت این کشور می دانند و معتقدند رفتار آمریکا به گونه ای است که گویی عراق همچنان تحت اشغال این کشور قرار دارد. مقامات رسمی و غیررسمی عراقی واکنش های منفی بسیاری نسبت به این سفر نشان دادند. ترامپ به شکلی توهین آمیز از سران عراق خواست برای دیدار با وی به پایگاه عین الاسد بیایند. درخواستی که با مخالفت نخست وزیر عراق مواجه شد و ترامپ بدون دیدار با سران این کشور عراق را به مقصد آلمان ترک کرد.

«حسن الکعبی» معاون اول رئیس پارلمان عراق، روز پنجشنبه (27 دسامبر) از قصد پارلمان این کشور برای برگزاری یک نشست فوق‌العاده به منظور بررسی اقدام «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در نقض حاکمیت عراق خبر داد و برخی نمایندگان عراقی خواستار اخراج نیروهای آمریکایی از عراق شدند. گروه های مرتبط با بسیج مردمی سخت ترین واکنش ها را در این زمینه نشان داده و در موضع گیری های جداگانه اعلام کردند این اقدام توهین آمیز رئیس جمهور آمریکا بی پاسخ نخواهد ماند.

از جمله هاشم الموسوی، سخنگوی جنبش نجباء عراق اعلام کرد: «رئیس جمهور احمق آمریکا باید بداند حاکمیت عراق با خون حاصل شده است. دولت عراق اکنون باید نیروهای آمریکایی را از کشور اخراج کند زیرا حضور آنها نقض حاکمیت عراق است. ترامپ می‌خواهد از پایگاه «عین الاسد»، حاکمیت عراق را کمرنگ کند اما ما به هیچ قیمتی اجازه این کار را نمی‌دهیم. اهانت به حاکمیت عراق از سوی ترامپ بی‌پاسخ نخواهد ماند.»

از این منظر می توان سفر شبانه ترامپ به عراق را به عنوان شکستی دیگر در کارنامه سیاست خارجی دولت وی ثبت کرد. او که برای به حاشیه راندن تصمیم خود درباره سوریه این سفر را عجولانه انجام داده بود، اینک عصبانیت و ناخرسندی عراقی ها را نیز مقابل خود می بیند. برخی عراقی ها به نکته ظریف و درستی اشاره می کنند و می گویند چنانچه به گفته ترامپ داعش شکست خورده و باید از سوریه خارج شد، پس دلیلی برای حضور نیروهای آمریکایی در عراق هم وجود ندارد.

الزیدی در حالی که کفش را به سمت بوش پرتاب می‌کرد فریاد زد: ای سگ این بوسه خداحافظی برای توست

جورج بوش پسر در پایان سال 2008 میلادی در سفر به عراق کنفرانس خبری مشترکی با نوری مالکی نخست وزیر وقت عراق داشت. در این نشست (14 دسامبر 2008) منتظر الزیدی خبرنگار عراقی کفش های خود را به سوی بوش که به زودی جای خود را به اوباما در کاخ سفید می داد، پرتاب کرد. او کفش‌های خود را «بوسه خداحافظی» از طرف مردم عراق نامید. الزیدی بعدها گفت: هدفم از پرتاب كفش، تكذيب ادعاي بوش بود كه گفته بود ملت عراق با گل از من استقبال كرد. او به قهرمان ملی عراقی ها بدل شد و اینک عضو پارلمان عراق است. این عضو پارلمان عراق، سفر ترامپ را مخالف عزت و احترام به مردم عراق و حاکمیت این کشور توصیف کرد و نوشت؛ اگر می دانستیم ترامپ می خواهد به عراق بیاید، مردم 30 میلیون کفش آماده می کردند!

وی در موضعی دیگر گفته است موج انتقادی شکل گرفته، فرصتی برای لغو توافقنامه امنیتی میان بغداد و واشنگتن است. باید منتظر ماند و دید بغداد از این فرصت استفاده می کند یا سعی خواهد کرد با سیاست یکی به نعل و یکی به میخ این موج داخلی را پشت سر بگذارد.