تجاوز ائتلاف سعودی به یمن در حالی 6 فروردین ماه وارد پنجمین سال خود می شود که درس ها و پیام های بسیار مهمی به همراه داشته است. در واقع یک نوع جنگ جهانی کوچک در یمن در جریان است. در یک طرف عربستان و امارات به همراه آمریکا، انگلیس، فرانسه و برخی دیگر از کشورهای اروپایی قرار دارند و در طرف دیگر انصارالله به همراه انقلابیون یمنی در حال نبرد هستند. در واقع نبردی نامتوازن در چهار سال گذشته در یمن شکل گرفته است که بر خلاف تصور و پیش بینی متجاوزان، نتیجه آن رقم خورده است. در آستانه شروع پنجمین سال تجاوز به یمن نگاهی به شرایط میدانی و سیاسی و همچنین پیروزی ها و شکست های این نبرد می تواند اثبات کننده نکات مهمی باشد.
جنگ یمن چگونه شروع شد؟
به دنبال شروع قیام های عربی در سال 2011 یمن نیز به این خیزش ها پیوست و قيام‌ها و اعتراضاتي عليه «علي عبدالله صالح» رئیس جمهور وقت یمن شکل گرفت. نهايتاً اين قيام ها در ژوئن سال 2011 به فرار عبدالله صالح به عربستان منتهي شد. پس از فرار صالح، منصورهادی که به ابتکار شوراي همکاري خليج فارس يا همان ابتکار خليجي به عنوان رئيس جمهور موقت انتخاب شد نتوانست به خواسته های انقلابیون جامعه عمل بپوشاند و فساد دولت وی باعث شروع اعتراضات علیه دولت موقت شد. اختلافات از سال 2014 بين انصارالله و منصورهادي کليد خورد تا اينکه در فوريه سال 2015 «عوض بن مبارک» رئيس دفتر منصورهادي به اتهام جاسوسي توسط انصارالله دستگير شد. اين دستگيري براي منصورهادي بسيار گران آمد و باعث شد هم «خالد محفوظ بحاح» نخست وزير يمن و هم منصور هادي رئيس جمهور براي فشار آوردن به انصارالله استعفا دهند و در ادامه با پيشروي انصارالله به عدن گريختند. در فروردین 94 نیز عربستان به همراه برخی دیگر از کشورها به بهانه حمایت از مشروعیت و بازگرداندن منصورهادی به یمن حمله کردند و این تجاوز همچنان ادامه دارد.
بررسی وضعیت میدانی در جنگ یمن
انصارالله یمن به همراه دیگر گروه های انقلابی هیچ گاه به دنبال اشغال یمن و یا پیشروی به سمت استان های جنوبی در چهار سال گذشته نبوده اند. در واقع انصارالله در شمال یمن و به ویژه در استان صعده حضور داشت. اما فساد دولت منصورهادی در کنار انحراف انقلاب از مسیر خود باعث شد تا انصارالله برای حفاظت از انقلاب مردم یمن و همچنین مقابله با حضور نیروهای خارجی در یمن اقدام به حمله به برخی از مزدوران وابسته به عربستان و امارات در شهرهای مختلف یمن کند. در واقع وابستگی منصورهادی به ریاض و تلاش وی برای بازگردان شرایط سیاسی یمن به دوران پیش از انقلاب 2011 سبب شد تا انصارالله ناگزیر از حرکت به سمت برخی از استان های جنوبی شود. نیروهای انصارالله یمن در سال 2014 و به منظور مقابله با فساد منصورهادی رئیس جمهور فراری یمن وارد صنعا شدند و بر این شهر مسلط شدند. با تسلط کمیته‌های انقلابی و احزاب یمنی بر شهر صنعا، پایتخت یمن، مبارزه با گروه‌های تروریستی در دیگر استان ها نیز در دستور کار قرار گرفت و ارتش این کشور با کمک نیروهای انقلابی توانستند بخش های زیادی از استان های یمن را از لوث وجود عناصر تروریستی پاکسازی کنند.
اما این اتفاق به مذاق عربستان که تسلط حداقل 50 ساله خود بر یمن را از دست رفته دید، خوش نیامد و به شکلی همه‌جانبه به یمن حمله کرد و سرانجام در پی توافق مسقط، نیروهای انصارالله و نیروهای ارتش به طور کامل از چند استان جنوبی، از جمله استان عدن، مناطق شمالی و مرکزی استان لحج، جنوب و جنوب شرقی استان تعز که هم‌اکنون عرصه شدیدترین درگیری‌هاست، عقب‌نشینی کردند. اما در ادامه نیروهای انصارالله به این نتیجه رسیدند که متجاوزان به هیچ وجه به دنبال توافق و یا مصالحه نیستند و تنها سعی دارند با ژست گفتگو به نوعی به اهداف خود برسند. به همین دلیل انصارالله پاکسازی استان های یمن را اشغالگران به عنوان هدف اصلی خود انتخاب کرد. در واقع انصارالله یمن با تسلط بر استان های شمالی آماده نبرد در استان های جنوبی و غربی یمن شد. انصارالله به همراه دیگر گروه های انقلابی توانسته اند از 22 استان یمن بر 11 استان مسلط شوند. در واقع مهمترین استان های یمن اکنون در اختیار انصارالله قرار دارد. در شرایط کنونی انصارالله بر استان های صعده، عمران، حجه، المحویت، الحدیده، صنعا، ذمار، ریمه، اِب، البیضاء و تعز مسلط است. البته علاوه بر این استان بر بخش هایی از استان های الجوف، مارب، لحج و الضالع نیز مسلط است. ائتلاف سعودی هم بر استان های چهارگانه معروف به اقلیم عدن یعنی عدن، لحج، أبین، الضالع از نیمه دوم سال 2015 مسلط شدند. علاوه بر این، استان های چهارگانه حضرموت شامل المهره، حضرموت، سقطری و شبوه نیز تحت تسلط و نفوذ ائتلاف سعودی است. البته در المهره درگیری وجود دارد و در حضرموت نیز القاعده حاکم است. البته در استان حضرموت شهر بندری المکلا از دست القاعده آزاد شده و اکنون در اختیار ائتلاف سعودی است.
بررسی جنایت های عربستان در یمن در چهار سال گذشته
ائتلاف سعودی در طول چهار سال گذشته بیش از 250 هزار حمله هوایی علیه یمن انجام داده و بیش از نیم میلیون موشک، بمب وخمپاره به سمت یمن شلیک کرده که شش هزار عدد از این بمب‌ها، خوشه‌ای بوده است؛ همچنین دستکم 2951 عدد از این بمب‌ها، بمب نوری و 3721 عدد از آن ها بمب صوتی بوده‌اند. نتیجه این حملات وحشیانه شهادت بیش از 60 هزار یمنی بوده است. روزنامه گاردین در گزارشی اعلام کرده، 14 میلیون یمنی در معرض گرسنگی و قحطی هستند و هر هفته 10 هزار مورد جدید ابتلا به وبا گزارش می شود. همچنین بر اساس برآورد گروه "کودکان را نجات دهید", بالغ بر 85 هزار کودک زیر پنج سال بر اثر گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند که معادل روزانه 77 کودک از سال 2015 است.
علاوه بر این بیش از 500 هزار منزل مسکونی در بمباران ائتلاف سعودی طی 4 سال تخریب شده یا آسیب دیدهاند. طبق آمارهای اعلام شده، 1000 مدرسه و مؤسسه آموزشی، 200 واحد دانشگاهی، 50 مرکز رسانهای، 400 بیمارستان و مرکز بهداشت، 1900 مرکز دولتی، 200 نیروگاه برق، 600 منبع و شبکه آب رسانی، 450 شبکه ارتباطات و 150 تأسیسات ورزشی، 15 فرودگاه، 14 بندر، 2200 جاده و پل، 4000 وسیله نقلیه، 600 خوردوی حمل و نقل مواد غذایی، 300 تانکر سوخت، 600 بازار تجاری، 350 کارخانه، 350 پمپ بنزین، 750 انبار غذایی، 300 مرغداری و گاوداری تخریب شده يا آسیب دیدهاند.
مهمترین شکست های ائتلاف سعودی در 4 سال گذشته:
* انجام 164 عملیات هجومی و 1362 علمیات‌های شناسایی و رصد توسط پهپادهای ساخت یمن
* انجام موفق 19 عملیات دریایی علیه عربستان
* انجام 9 هزار عملیات توسط یگان مهندسی و زرهی یمن که منجر به خرابی و نابودی بیش از 7 هزار خودروی زرهی، تانک و امثال آن ها شده است. بیشتر این خودروهای نابوده شده، ساخت آمریکا، انگلیس، فرانسه و دیگر کشورها بوده‌اند.
* ارتش و کمیته‌های مردمی یمن در طول چهار سال گذشته بیش از سه هزار عملیات هجومی انجام داده و با چهار هزار عملیات دشمن و تلاش آن برای نفوذ مقابله کرده است.
* پدافند هوایی ارتش یمن در این مدت 19 بالگرد آپاچی دشمن را ساقط کرده و با 86 عملیات هوایی مقابله کرده است.
نتیجه
در واقع چهار سال تجاوز به یمن به عرصه ای برای سنجش و آزمایش دو نوع نگاه در عرصه منطقه بوده است؛ در یک طرف انصارالله قرار دارد که مهمترین ابزار این گروه برای ادامه نبرد مقاومت و تاکید بر اراده و ایمان بوده است و در طرف دیگر عربستان و امارات هستند که مهمترین نقطه قوت خود را تاکید بر سلاح های مدرن غربی و زرادخانه های خود می دانند. نتیجه این تقابل نیز پیروزی گفتمان مقاومت شده است. در واقع در یک طرف ائتلاف سعودی برای پیروزی خود به تمام جنایت ها و حملات وحشیانه تمسک جسته و حتی از به کار بردن بمب های خوشه ای و شیمیایی علیه کودکان یمنی تردیدی نداشته اند و در طرف مقابل انصارالله و انقلابیون یمنی قراردارند که حتی در شرایط فشار و مضیقه نیز از هر ابزاری برای پیروزی استفاده نکرده و همواره در حملات موشکی خود به عربستان حفظ جان غیر نظامیان را به عنوان اصل اساسی خود ذکر کرده اند.
نکته مهم در مورد جنایت های عربستان در یمن این است که پس از قتل جمال خاشقجی بسیاری از کشورهای غربی، خواستار مقابله با عربستان شده اند. در این مورد جنگ یمن نیز در کانون توجهات قرار گرفته و جنایت های عربستان به عنوان عاملی برای تحریم این کشور تبدیل شده است. اما نکته جالب این است که با وجود آنکه سنای آمریکا طی مصوبه ای خواستار پایان حمایت از عربستان در جنگ یمن شده اما کاخ سفید اعلام کرده است که این قطعنامه را وتو خواهد کرد و وزیر خارجه این کشور تاکید کرده که آن را اجرا نخواهد کرد. در واقع دولت ترامپ با وجود شواهد بسیار روشن از کشتار کودکان و زنان و غیر نظامیان در یمن اعلام کرده که به دلیل منافع آمریکا در رابطه با عربستان هیچ گاه حاضر به کاهش حمایت ها از ریاض در جنگ یمن نخواهد بود. محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی اکنون در باتلاق یمن گرفتار شده اند و دورنمای روشنی نیز برای پیروزی آن ها در این جنگ وجود ندارد.