بر اساس گزارش بانک جهانی توسعه، هم‌اکنون کشور ایران از نظر مقدار زمین‌های کشاورزی در رتبه ۱۵ جهان قرار دارد.
کشاورزی یکی از محور‌های اصلی توسعه و از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین بخش‌های تولید هر کشوری محسوب می‌شود. این بخش اصلی‌ترین منبع تأمین نیاز‌های تغذیه‌ای انسان است، اما اطلاعات عمومی و تخصصی شما از دانستنی‌های ضروری کشاورزی و شرایط کشاورزی ایران در چه حد است؟
آیا می‌دانید؟ بر اساس گزارش بانک جهانی توسعه، هم‌اکنون کشور ایران از نظر مقدار زمین‌های کشاورزی در رتبه ۱۵ جهان قرار دارد و با این که در مناطق بیابانی و نیمه خشک قرار گرفته و هنوز به سرانه کامل سهم زمین کشاورزی دست نیافته، در عین حال توانسته است از ۶۶ محصول اصلی کشاورزی اعلام شده در دنیا که شامل ۴۱ محصول زراعی و باغی مانند؛ گندم، جو، ذرت، حبوبات، سیب، موز و ۲۵ محصول دامی از جمله؛ گوشت گاو، گوسفند و ماهی و همچنین انواع لبنیات می‌شود، در تولید تقریباً یک سوم از آن‌ها یعنی ۱۵ محصول باغی و ۷ محصول زراعی و بسیاری از دیگر محصولات غیراصلی، مقام اول تا دهم تولید و صادرات جهان را در اختیار داشته باشد و بیش از ۴۴% از نیاز داخلی خود را نیز به‌راحتی تأمین نماید.
آیا می‌دانید کشاورزی اُرگانیک (زیستی یا طبیعی) چیست؟
کشاورزی اُرگانیک نوعی کشاورزی است که در فرآیند تولید و فرآوری محصولات آن (در همه مراحل تقویت زمین و کاشت، داشت و برداشت)، فقط از نهاده‌های طبیعی (همچون کود زیستی یا طبیعی، کمپوست‌ها، حشرات سودمند و ریزجانداران مفید) استفاده شود و از به‌کار بردن کود‌های شیمیایی، سموم، هورمون‌ها و یا دگرگونی‌ها و دستکاری‌های ژنتیکی در تولید آن اجتناب گردد.
آیا می‌دانید به کدام گروه از محصولات کشاورزی تراریخته گفته می‌شود؟
ژن، واحد مولکولی وراثت در یک موجود (ارگانیسم) زنده است. مدتی است که دانشمندان برای مقاوم‌سازی گیاهان در برابر مشکلاتی مانند؛ آفاتِ نباتی، سرمازدگی، کم‌آبی، شوری خاک و امثال آن و به منظور افزایش تولید در واحد سطح، تلاش می‌کنند تا با انتقال ژن محصولات مقاوم به سایر گیاهان، مقاومت آن‌ها را نیز در برابر عوامل مورد اشاره افزایش دهند؛ به محصولاتی که با این روش تولید می‌شوند، تراریخته گفته می‌شود.
اگرچه امروزه برخی صاحب‌نظران به خاطر افزایش جمعیت جهان، استفاده از این روش را اجتناب ناپذیر می‌دانند، اما برخی دیگر دانشمندان بر اساس نتایج مطالعات علمی خود در مورد عوارض جانبی این‌گونه محصولات، ابراز نگرانی نموده و معتقدند، این محصولات در درازمدت سلامت انسان و طبیعت را به‌طور جدی به خطر می‌اندازد.
آیا می‌دانید منظور از کنترل بیولوژیک آفات نباتی چیست؟
عبارت است از کاهش جمعیت آفت‌ها به وسیله دشمنان طبیعی آن‌ها مثل، برخی از کرم‌ها یا کفش‌دوزک‌ها که شته‌خوار هستند. بیشتر روش‌های کنترل بیولوژیک بر پایه جذب بیشتر حشرات مفید در مزارع و باغات پایه‌ریزی شده‌اند.. البته تقویت به موقع گیاهان در فصول مختلف سال نیز آن‌ها را در برابر آفات مقاوم می‌سازد.
آیا می‌دانید چند روش آبیاری وجود دارد؟
آبیاری به ۳ دسته کلی تقسیم می‌شود. ۱) آبیاری سطحی ۲) آبیاری تحت فشار ۳) آبیاری زیرزمینی (البته روش‌های ابتکاری مانند قرار دادن کوزه در داخل زمین و کشت گیاه در اطراف آن نیز وجود دارد).
آبیاری سطحی؛ آبیاری سطحی یک روش قدیمی و بعضاً سنتی و در عین حال پرمصرف است که معمولاً به سه روش آبیاری کرتی، نواری و شیاری انجام می‌شود و اکثر مردم و همه کشاورزان با آن آشنا هستند.
آبیاری تحت فشار؛ سیستم‌های آبیاری تحت فشار به روش‌هایی گفته می‌شود که آب را توسط لوله و تحت فشار در سطح مزرعه توزیع می‌کنند و می‌تواند باعث صرفه‌جویی در مصرف آب بین ۶۵ تا ۷۵ درصد شود. آبیاری تحت فشار به دو روش «آبیاری بارانی» و «آبیاری موضعی» انجام می‌شود و روش آبیاری موضعی نیز خود به دو دسته «آبیاری قطره‌ای» و «آبیاری خطی» تقسیم می‌شود.
روش آبیاری قطره‌ای؛ روشی است که در آن آب با فشار اندکی از منبع تا محل مصرف انتقال می‌یابد و آب به‌صورت قطرات مجزا و پیوسته و یا به صورت اسپری ریز و با فشار کم، پای ریشه گیاه را آبیاری می‌کند.
روش آبیاری بارانی؛ روشی است که، آب با فشار در داخل یک شبکه لوله‌کشی شده جریان پیدا کرده و سپس از خروجی‌هایی که روی این شبکه (هوایی) تعبیه شده و آبپاش نامیده می‌شوند، خارج می‌شود.
آبیاری زیرزمینی؛ در روش آبیاری زیرزمینی، لوله‌های آبیاری با جنس خاص در عمق مناسبی در زیر زمین قرار گرفته و گیاه یا درخت در اطراف آن کاشته می‌شود و با تراوش (نشت آب) از لوله، گیاه آبیاری می‌شود، در این روش ضمن صرفه‌جویی فراوان در مصرف آب، سطح خاک کاملاً خشک و تقریباً عاری از علف هرز است و ریشه گیاه (درخت) به‌خاطر نفوذ در عمق خاک، علاوه بر دسترسی به مواد غذایی بیشتر، در برابر سیل یا باد‌های تند نیز مقاومت بیشتری دارد.
آیا می‌دانید که چگونه می‌شود از سرمازدگی درختان در مناطق سردسیر جلوگیری کرد؟
محل احداث باغ را در جایی مانند: دامنه شمالی ارتفاعات انتخاب کنید که در طول روز دیرتر گرم می‌شوند و در نتیجه جوانه‌ها دیرتر پدیدار می‌شوند، (دامنه جنوبی یا کنار برکه و باتلاق و در سواحل، هوا زودتر گرم می‌شود.) – ارقامی را بکارید که دیرتر از بقیه گل می‌دهند - در مسیر باد (معمولاً سمت شمال که باد‌های سرد می‌وزد) درختان بلند و پر شاخه مثل؛ چنار، زبان گنجشک یا افرا بکارید تا سرما و سرعت باد را کاهش دهند. – در دمای زیر صفر درجه درختان را آب‌پاشی نموده یا زیر آن‌ها سطل پر از آب بگذارید (به ازای هر لیتر آب که یخ می‌زند ۸۰ کیلو کالری گرما آزاد می‌شود) – با استفاده از بخاری‌های باغی یا سوزاندن موادی مثل چوب و نفت و گازوئیل، هوای باغ را متعادل نگاه دارید. – ذرات معلق دود می‌توانند سرما را به سمت آسمان منعکس نمایند، بنابراین؛ با استفاده از کاه و کُلش و امثال آن، در باغ دود ایجاد نمایید. – برای جلوگیری از یخ‌زدگی گیاهانی مانند؛ انگور و توت فرنگی، خاک باید مرطوب و عاری از علف‌های هرز و شخم نخورده باشد. – برخی از ترکیبات شیمیایی نیز وجود دارند که باعث تأخیر در باز شدن گل می‌شوند.
آیا با مزایا و معایب و انواع کشت محصولات گلخانه‌ای آشنا هستید؟
در روش کشت گلخانه‌ای، امکان تولید انواع سبزیجات، صیفی‌جات و حتی برخی از محصولات باغی مثل انواع مرکبات و یا انگور، تقریباً در همه فصول امکان‌پذیر است.
مزایا؛ افزایش تولید تا حد ۱۰ برابر در واحد سطح - امکان کاشت مجدد محصول در تمام فصول و در چند نوبت در طول سال (به‌عنوان مثال؛ خیار سه مرحله و گوجه دو مرحله) - افزایش کیفیت محصول تولیدی با رعایت اصول علمی - صرفه جویی فراوان در مصرف آب - امکان استفاده از اراضی غیر قابل کشت (به روش بدون خاک یا با انتقال خاک) و در نهایت استمرار و افزایش درآمد.
معایب؛ هزینه اولیه احداث گلخانه نسبتاً زیاد است و نیازمند مراقبت دائمی است.
آیا می‌دانید، پرورش برخی از گیاهان و جانداران معمول و غیرمعمول در ایران در حال رشد است؟
پروش جاندارانی مانند؛ تمساح (حتی در تهران)، پرورش قورباقه، پرورش زالو، پرورش ماهی و میگو، زنبور عسل، پرورش کفش دوزک (برای مقابه با آفات)، کرم ورمی، کرم ابریشم، مار و عقرب، روباه، سمور، خرگوش، شترمرغ، بلدرچین، کبک و پرندگان زینتی یا پرورش برخی گیاهان مانند؛ گیاهان دارویی، زعفران، گردو و بادام و پسته، زیتون و انواع گل، از جمله محصولاتی هستند، که درآمد برخی از آن‌ها (نسبت به حجم و هزینه تولید)، حتی از درآمد نفت بیشتر است.
آیا می‌دانید صنایع کشاورزی از قابلیت‌های فراوانی برای گسترش در سه بخش شامل؛ صنایع بالادستی، صنایع پایین‌دستی و صنایع تبدیلی برخوردار است؟
صنایع بالادستی مانند؛ صنایع تولید ماشین‌آلات کشاورزی، صنایع تولید تجهیزات آبیاری نوین، صنایع تولید تجهیزات دامداری و دامپروری، صنایع تولید کودشیمیایی و سموم دفع آفات نباتی و امثال آن - صنایع پایین دستی مانند؛ صنعت تولید پارچه و پوشاک، صنعت تولید کاغذ، بخش تولید خوراک دام و طیور و سایر موارد مشابه - صنایع تبدیلی مانند؛ صنایع تولید کنسانتره، کنسرو و کمپوت و نیز صنایع واسطه‌ای مانند؛ صنعت بسته‌بندی، انبارداری و سردخانه‌ای، حمل و نقل و توزیع و نگهداری، که همگی سهم مهمی در ایجاد اشتغال و نیز تولید ثروث ملی بر عهده دارند.
آیا می‌دانید، شبکه تلویزیونی کشاورزی یکی از موفق‌ترین روش‌های رشد کشاورزی در بسیاری از کشور‌های جهان محسوب می‌شود؟
بسیاری از کشور‌ها توانسته‌اند با ایجاد شبکه تلویزیونی کشاورزی تأثیرات شگرفی بر افزایش کمی و ارتقاء کیفی محصولات کشاورزی خود داشته باشند و به یک تولیدکننده و بعضاً صادرکننده بزرگ در برخی از محصولات تبدیل شوند.