نیروی دریایی انگلیس بامداد روز پنج‌شنبه، ۱۳ تیر ۹۸، به نفتکش «گرِیس ۱» که حامل نفت ایران بود و قصد عبور از تنگه جبل‌الطارق را داشت حمله و این کشتی را توقیف کرد.
انگلیسی‌ها در توجیه و بهانه‌تراشی برای این اقدام خود ، مدعی شدند که مقصد‌گریس۱ سوریه بوده و توقیف این نفتکش به خاطر تخطی ایران از تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه دمشق صورت گرفته است.
ادعایی که البته از سوی معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان تکذیب شد. عباس عراقچی پاسخ ادعای انگلیس‌ها را اینگونه داد: «نفتکش حامل نفت ایران یک سوپرتانکر با دو میلیون بشکه ظرفیت بوده است که به خاطر ظرفیت بالا امکان عبورش از کانال سوئز نبوده و لذا از جبل‌الطارق به مقصد خود عازم شده است. برخلاف ادعای انگلیس مقصد آن سوریه نبوده، کما اینکه بندری که از سوریه نام بردند اصولا ظرفیت پذیرش چنین سوپرتانکری را ندارد، هدف جای دیگری بوده و از آبراه بین‌المللی در جبل‌الطارق عبور می‌کرده و هیچ قانونی به دولت انگلیس این اجازه را نمی‌دهد که این نفتکش را متوقف کند و از نظر ما این راهزنی دریایی است و خواستار آزادسازی سریع این نفتکش هستیم.»
وب‌سایت «تانکر ترکرز» نیز که رفت‌وآمد نفتکش‌ها را رهگیری می‌کند، تأیید کرده است که برخلاف ادعای مقامات غربی، مقصد گریس۱ بندر «بانیاس» در سوریه نبوده است، چرا که آب‌های اطراف این بندر کم‌عمق هستند و ابَرنفتکشی مانند‌گریس ۱ که تخمین زده می‌شود ۲ میلیون بشکه از یک مایع بسیار سنگین (سنگین‌تر از نفت خام) را حمل می‌کند، اصلاً نمی‌توانسته در این بندر پهلو بگیرد.
دردسرهای یک اقدام احمقانه
از سوی دیگر حمله به نفتکش ایرانی که در تاریکی نیمه شب به وقوع پیوست ، واکنش شدید مقامات کشورمان را در پی داشت و بسیاری از مقامات رسمی سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی لندن را به راهزنی دریایی متهم کردند و برخی دیگر حتی لندن را به اقدام متقابل علیه نفتکش‌های انگلیسی تهدید کردند .
محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله مقامات کشورمان بود که در ساعات اولیه اعلام توقیف نفتکش ایرانی توسط دولت بریتانیا، به آن واکنش نشان داد و در توئیتر خود نوشت: «انقلاب اسلامی در طول تاریخ چهل ساله خود، در هیچ معرکه‌ای آغازگر تنش نبوده، اما در پاسخ به زورگویان و گردنکشان، تعلل نکرده و تردید به دل راه نداده است. انگلیس اگر نفتکش ایرانی را رفع توقیف نکند، وظیفه دستگاه‌های مسئول، اقدام متقابل و توقیف یک نفتکش انگلیسی است.»
مجید تخت‌روانچی نماینده ایران در سازمان ملل نیز در مصاحبه با شبکه بی‌بی‌سی به انگلیس هشدار داد که بهتر است هرچه زودتر کشتی توقیف‌شده در «جبل‌الطارق» را آزاد کند؛ در غیر این صورت لندن با تبعاتی مواجه می‌شود.
بعد از تهدیدهای تلویحی و صریح تهران مبنی بر اینکه دزدی دریایی انگلیسی‌ها بی‌پاسخ نخواهد ماند، تازه دردسرهای این «اقدام احمقانه » (به بیان روحانی، رئیس‌جمهور ) برای انگلیسی‌ها شروع شد. چنان‌که مقامات ایرانی هم هشدار داده بودند، اقدام لندن امنیت عبور و مرور دریایی را به خطر انداخته و برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که ناامنی دریانوردی زودتر از آن‌چه که انگلیس تصور می‌کرد، دامن‌گیر خود این کشور شده است.
وحشت کشتی‌های انگلیسی از احتمال اقدام متقابل
تهدیدهای لفظی تهران کافی بود تا اوایل روز بعد، یعنی شنبه، ۱۵ تیر ۹۸، توقف غیرمنتظره نفتکش انگلیسی «پاسفیک وُیِجِر» بین مرزهای آبی ایران و امارات موجب نگرانی‌های شدید و ترس از این شود که نکند نیروی دریایی سپاه پاسداران این نفتکش را توقیف کرده باشد. اگرچه این نگرانی بی‌اساس بود و به سرعت هم تأیید شد که پاسیفیک ویجر توقیف نشده، اما نهایتاً نیروی دریایی انگلیس وادار شد تا ناوچه «اچ‌ام‌اس مونتروز» را که در بحرین مستقر بود همراه با یک فروند کشتی مین‌روب برای اسکورت این نفتکش اعزام کند.
چیزی نگذشت که نفتکش «بریتیش هریتیج» متعلق به کمپانی «بی‌پی» نیز که به مقصد بصره عراق در حرکت بود، از ترس توقیف توسط ایران وادار به دور زدن شود و در یکی از بنادر سعودی «پناه بگیرد.»
از سوی دیگر شبکه خبری بلومرگ آمریکا نیز تایید کرد نفتکش‌های انگلیسی در خلیج فارس متوقف شده و از ورود به تنگه هرمز خودداری می‌کنند.
به گزارش مشرق روز پنج‌شنبه نیز برخی گزارش‌ها ادعا کردند که بریتیش هریتیج هنگام خروج از تنگه هرمز توسط پنج شناور مسلح سپاه پاسداران محاصره شده است و این شناورها به نفتکش انگلیسی دستور داده‌اند تا در آب‌های ایران متوقف شود.
گرچه روابط عمومی منطقه پنجم نیروی دریایی سپاه ادعای تلاش شناورهای نیروی دریایی سپاه برای توقیف نفتکش انگلیسی در خلیج فارس را تکذیب کرد اما سی‌ان‌ان به نقل از دو مقام گمنام آمریکایی مدعی شد که ناوچه مونتروز که بریتیش هریتیج را اسکورت می‌کرده سلاح‌هایش را به سوی قایق‌های سپاه هدف گرفته و آنها را از نفتکش دور کرده است. سی‌ان‌ان حتی مدعی شد وزارت دفاع آمریکا توسط یکی از پرنده‌های خود (احتمالاً یک هلیکوپتر) فیلم این اتفاق را هم ضبط کرده، اما هنوز این فیلم را منتشر نکرده است.
بازی تبلیغاتی لندن عیان شدن هراس انگلیس از سپاه
البته شواهد نشان می‌دهد این گزارش رسانه‌ای صرفاً یک بازی تبلیغاتی برای متهم کردن ایران به تنش‌آفرینی بود. خبرگزاری اسپوتنیک روز پنج‌شنبه در گزارشی با اشاره به ادعای برخی رسانه‌های غربی مبنی بر تلاش 5 شناور سپاه پاسداران برای توقیف نفتکش بریتانیایی، درپی راهزنی دریایی این کشور در حمله به نفتکش ایرانی در تنگه جبل‌الطارق، به نقل از یک کارشناس مسائل راهبردی نوشت: اگر نیروی دریایی ایران قصد داشت یک نفتکش بریتانیایی متعلق به «بریتیش پترولیوم» را توقیف کند، از مبدا این امکان را داشت که این نفتکش توقیف شود، چرا که این نفتکش در بصره بارگیری کرده و هنگامی که می‌خواست از این بندر جدا شود، نهایتا می‌بایست از دهانه اروند رود عبور کند و باید از نقطه «آر» در خلیج فارس عبور کند.
وی افزود: نقطه «آر» نقطه‌ای در خلیج فارس است که در دهانه اروند رود و در حوزه سرزمینی و تسلط ایران قرار دارد. آن نفتکش قاعدتا از آنجا عبور کرده است و برای نیروی دریایی ایران و سپاه پاسداران، اگر می‌خواست آن نفتکش را توقیف کند بسیار راحت‌تر بود که با حجم نیرویی که داشت نفتکش را در آنجا توقیف کند. ضمن اینکه اساسا توقیف یک نفتکش غول‌پیکر با 3-4 قایق گشت‌زنی امکان‌پذیر نیست.
این روزنامه همچنین در گزارشی به افزایش سطح امنیتی کشتی‌های انگلیسی در پی انتشار این خبر ساختگی اشاره و به عیان شدن وحشت انگلیسی‌ها از احتمال اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران در پی توقیف نفتکش ایرانی در تنگه جبل‌الطارق تاکید کرد.
به هر حال، نیروی دریایی انگلیس با راهزنی دریایی و توقیف‌گریس ۱ در دریای مدیترانه بازی خطرناکی را آغاز کرد که اکنون امنیت دریانوردی در خلیج فارس و تنگه هرمز را تهدید می‌کند.
نخست‌وزیر سابق سوئد: اقدام انگلیس غیرقانونی است
اگرچه نیروی دریایی انگلیس همچنان در حالت آماده‌باش به سر می‌برد و لندن و واشینگتن در حال رایزنی برای افزایش حفاظت از نفتکش‌ها در مقابل تهدید احتمالی ایران هستند، اما واکنش‌های تهران به توقیف نفتکش گریس ۱ به موضوع امنیت دریانوردی محدود نبوده است.
دولت پس از دزدی دریایی انگلیس چندین بار سفیر این کشور در تهران را فراخواند تا مراتب اعتراض خود را به او ابلاغ کند. در نتیجه این کنش و واکنش، تنش‌های دیپلماتیک میان تهران و لندن بالا گرفت و حتی انگلیس به تلاش برای تضعیف برجام نیز متهم شد. بهانه انگلیسی‌ها برای توقیف نفتکش نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا بود، در حالی که حتی «کارل بیلدت» نخست‌وزیر و وزیر خارجه سابق سوئد و از مدیران اندیشکده اروپایی «شورای روابط خارجی اروپا» نیز مبنای قانونی اقدام انگلیس را زیر سؤال برد و یادآور شد که نه تنها ایران یک کشور اروپایی نیست که ملزم به رعایت تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه باشد، بلکه اقدام اتحادیه اروپا در اِعمال تحریم‌هایش خارج از مرزهای این اتحادیه، دقیقاً همان ایرادی است که اروپایی‌ها به تحریم‌های ثانویه و فرامرزی آمریکا می‌گیرند.
به هرحال باید گفت، اقدام خصمانه و غیرقانونی انگلیس امروز کمانه کرده و برای کشتی‌های عبوری آنها از خلیج فارس دردسرساز شده است.