تاثیراتی که منجر به کاهش نیاز به منابع و انرژی های فسیلی شده و طبیعتا تقاضای نفت در سطح جهان را نیز کاهش داده است. موضوعی که باعث شده قیمت نفت به حدود ۳۰ تا ۳۵ دلار در هر بشکه برسد.
قیمت نفت در روزهای گذشته به پایین ترین سطح خود در یکسال اخیر رسیده است. به نحوی که قیمت هر بشکه نفت به حدود ۳۵ دلار سقوط کرده است. گسترش بیماری کرونا در حدود ۱۰۰ کشور دنیا از جمله اقتصاد چین به عنوان منشا و مبدا پیدایش این ویروس تاثیرات منفی بر اقتصادجهانی داشته است. تاثیراتی که منجر به کاهش نیاز به منابع و انرژی های فسیلی شده و طبیعتا تقاضای نفت در سطح جهان را نیز کاهش داده است. موضوعی که باعث شده قیمت نفت به حدود ۳۰ تا ۳۵ دلار در هر بشکه برسد.
این موضوع طبیعتا برای کشورهای نفتی که بودجه آنها وابستگی بالایی به درآمدهای نفتی دارد مشکل ساز خواهد بود . موضوعی که می تواند موجب تغییر سیاست های نفتی برخی از این کشورها شود. برای مثال کشوری مانند عربستان در شرایط فعلی که درگیر جنگ در یمن است قیمت نفت را در بودجه خود حدود 80 دلار پیش بینی کرده است. در حالی که قیمت نفت در حال حاضر به حدود ۳۰ دلار رسیده و طبیعتا تداوم این رقم برای برخی از کشورهای نفتی مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.
البته طبیعی است که با کاهش قیمت نفت، تقاضا برای خرید نفت در مقابل سایر انرژی ها نیز افزایش خواهد یافت. در نتیجه با ادامه روند نفت ارزان در چند سال آینده ممکن است، حتی جهان در مقاطعی با کمبود نفت (به خاطر افزایش تقاضا) روبه رو شود، چرا که انرژی های فسیلی به واسطه قیمت ارزانشان از محبوبیت بیشتری نسبت به انرژی های تجدید پذیر برخوردار می شوند. از این رو پایگاه خبری بصیرت به سراغ سید محسن قمصری کارشناس انرژی و مدیر بین الملل سابق شرکت ملی نفت رفته و با وی درباره بازار نفت و دلایل سقوط قیمت نفت به گفتگو نشسته است.
آقای قمصری به نظرتان تداوم کاهش قیمت نفت که در روزهای اخیر شاهد آن بوده ایم می تواند چه تبعاتی برای اقتصاد ایران داشته باشد؟
کاهش قیمت جهانی نفت در روزهای اخیر خبر خوبی برای بودجه و اقتصاد کشور به شمار نمی رود، چرا که تحریم نفت ایران منجر به کاهش صادرات نفتی ایران شده و متاسفانه نفتی که ایران با دور زدن تحریم ها به برخی کشورها به فروش می رساند طبیعتا با قیمت هایی پایین تر از قیمت جهانی نفت به فروش می رود. بنابراین در شرایطی که کشورهای خریدار نفت ایران حاضر به خرید نفت از ما با قیمت های جهانی نیستند و از طرفی قیمت نفت نیز به حدود 30 دلار کاهش یافته است، طبیعتا این موضوع در صورت تداوم منجر به کاهش درآمدهای نفتی ما در سال آینده شده و کاهش درآمدهای نفتی به کاهش درآمدهای کشور و عدم به سامان رسیدن بودجه ای خواهد بود که متاسفانه بخش قابل توجهی از آن به صورت خوش بینانه بر درآمدهای نفتی بسته شده است. لذا هر گونه اخلال در تامین درآمدهای نفتی پیش بینی شده می تواند مشکلاتی را برای اقتصاد کشور ایجاد کند.
به نظرتان موضوع ویروس کرونا و شیوع آن در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا چه تاثیری بر کاهش قیمت جهانی نفت داشته است؟
از زمان رسانه ای شدن شیوع ویروس کرونا، این بیماری از جهات مختلفی اقتصادهای دنیا را تحت تاثیر قرار داده است، قرنطینه سازی شهرها و بسته شدن مرزها و خودداری مردم از مسافرت های داخلی و بین المللی در بسیاری از کشورهای دنیا به نوعی منجر به کاهش نیاز برای تقاضای سوخت شرکت های هواپیمایی شده است. کاهش رفت و آمدها و لغو بسیاری از پروازها، تقاضای مصرف بنزین برای هواپیما و سایر موارد را کاهش داده ست، ضمن اینکه اثرات روانی بیماری کرونا بازارهای جهانی را تحت تاثیرات منفی مختلفی قرار داده که نتیجه آن کاهش تقاضا در همه حوزه ها و تاثیر گذاری بر روند قیمت هاست، از سوی دیگر در چنین شرایطی سفته بازها و بازار گردان ها که در هر بازاری از جمله بازار نفت حضور دارند از وضعیت بحرانی کنونی به نفع خود استفاده می کنند و باعث کاهش بیش از پیش قیمت نفت می شوند. این روزها شاهد هجوم بسیاری برای خرید "کاغذهای پیپری" در بازار هستیم، دلالان و سفته بازان از شرایط به وجود آمده برای برخورداری از سودهای حداکثری استفاده می کنند و با ایجاد تنش های روانی بازارها را برای خرید های بیشتر کاغذهای پیپری آماده می کنند تا از این طریق سود خود را تضمین کنند. یعنی یک بخشی از نابه سامانی های رخ داده در بازار نفت به خاطر وجود دلال ها و سفته بازان نفتی است.
ضمن اینکه آمارها می گوید رشد اقتصادی یا همان تولید بسیاری از کشورها در همین یک ماه اخیر به واسطه شیوع کرونا کاهش قابل توجهی داشته است؟
به لحاظ مصارف اقتصادی کاهش تقاضا ارتباط منطقی با رشد اقتصادی دارد، زمانی که مردم و بازارها تقاضایی برای خرید ندارند رشد اقتصادی به خودی خود روند نزولی را طی می کند و این مساله منجر به فشار بر روی سطح قیمت ها می شود که تا زمان پایان یافتن بحران و افزایش تقاضا هیچ کار دیگری نمی توان صورت داد.
پیش بینی شما از آینده بازار نفت چیست؟ یعنی قیمت های جهانی همینطور روند نزولی طی می کنند یا این موضوعی مقطعی خواهد بود؟
ببینید در حال حاضر با توجه به اینکه تا اردیبهشت ماه در اکثر کشورهای دنیا هوای سرد حاکم است نمی توان به روشنی درباره نوسانات بازار پیش بینی های دقیقی ارائه داد، اگر براساس سخنان پزشکان بیماری کرونا تا گرم شدن هوا و آغاز فصل گرما ادامه داشته باشد با شروع فصل گرما نوسانات قیمتی هم رو به کاهش می گذارد، اما این مساله به معنای افزایش تقاضا یا گران شدن قیمت نفت نیست چرا که با شروع فصل گرما تقاضا برای خرید نفت هم کاهش می یابد. در واقع به نظرم در ماه های آینده نیز نمی توان انتظار افزایش قابل توجهی در سطح قیمت های جهانی نفت داشت چرا که سفته بازان از این موقعیت استفاده کرده وخرید می کنند، منتهی این خرید یک جایی قطع می شود. لذا در نتیجه، این کاهش قیمت ها یکجایی متوقف شده و سقوط قیمت نفت بی نهایت نخواهد بود و در مقطعی بازار مجبور به تغییر قیمت ها و بازگشت به قیمت هایی می شود که قیمت های اصلی و به دور از هیجانات روانی در بازار نفت است. یعنی در نهایت بازار نفت به روال عادی خود برمی گردد اما این مساله زمان بر خواهد بود و بعید می دانم این اتفاق طی دو سه ماه آینده رخ دهد.
آقای قمصری! جایگاه اوپک در این وضعیت و کاهش قیمت نفت چگونه است. یعنی اوپک می تواند چه اقداماتی برای ممانعت از کاهش قیمت ها اخذ کند؟
بنده به خودی خود در حال حاضر نقش مدیریتی و تصمیم گیری مستقلی برای اوپک قائل نیستم و معتقدم اوپک در بازار نفت عملا قادر به اتخاذ تصمیم قاطعی نیست. لذا حرفی برای گفتن دراین بازار ندارد. سه کشور ایران، لیبی و ونزوئلا که کشورهای اصلی تولید کننده نفت جهانی به شمار می روند بنا به دلایلی تحریمی تقریبا از رده تولید و صادرات خارج هستند و عربستان سعودی هم مجری طرح های آمریکا در اوپک است. لذا نمی توان برای اوپک در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های نفتی دنیا نقش ویژه و قابل اعتنایی قائل شد، کما اینکه در اجلاس اخیر هم نشان دادند عملا و به خودی خود قادر به انجام کاری یا حرکت قابل توجهی در سیاست گذاریهای بین المللی نفت نیستند، بنابراین اوپک دراین دوره زمانی و دراین مقطع خاص نقش تعیین کننده ای در بازار جهانی نفت ندارد لذا باید منتظر گرم شدن هوا و کاهش اثرات شیوع کرونا و تاثیرات مقابله های پزشکی بر این ویروس تا بازگشتن بازارهای جهانی به شرایط عادی خود باشیم.
- این مدت در ایام عید تهیه شده است و ممکن برخی ارقام آن با شرایط امروز نفت که قیمت آن منفی شده است مطابقت نکند. با توجه به اینکه موضوع نفت دوباره تبدیل به تیتر یک سایت ها گردید، مطلب را دوباره رو تیتر آوردیم.
مصاحبه از حمیدرضا جوانبخت