افزایش نرخ ارز همواره تبعات مختلفی بر اقتصاد کشور وارد کرده است، تبعاتی که با افزایش تورم، معیشت شهروندان را تحت تاثیر قرار داده و تولید ملی را با تنگناهای مختلفی مواجه کرده است. افزایش قیمت ارز نیمایی و رسیدن آن به بالای 15 هزار تومان هر چند موجب نزدیک تر نرخ بازار آزاد با ارز نیمایی شده و منجر به کاهش سوداگری در بازار ارز و کاهش رانت ارزی می شود. اما به دلیل افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید مردم ، معیشت مردم را در تنگنای بیشتری نسبت به گذشته قرار می دهد. الله وردی رجایی سلماسی کارشناس اقتصادی که در سوابق خود معاونت رییس کل بانک مرکزی و دبیر کلی بورس را در کارنامه دارد در گفت و گویی با پایگاه خبری بصیرت به چالش های افزایش نرخ ارز و حاشیه ها و تاثیرات آن بر بازارهای مختلف پرداخته است.
مهمترین دلیل افزایش نرخ ارز در هفته های اخیر چیست؟
بازار ارز کشور روزهای پر التهابی را می گذراند، روزهایی که مدیریت درست بانک مرکزی می تواند تا حد زیادی تبعات تغییرات قیمتی این بازار بر اقتصاد کشور را کاهش دهد. مساله اصلی امروز بازار ارز که با نوسانات و افزایش قیمت های بسیاری مواجه شده است کاهش عرضه نسبت به میزان تقاضاست. قطعا بانک مرکزی تلاش می کند تا مدیریت خوبی برای توازن بین عرضه و تقاضا ایجاد کند، اما هنگامی که دست بانک مرکزی از منابع ارزی خالی است و ارز چندانی برای عرضه به بازار و متقاضیان ندارد، قطعا افزایش قیمت ارز بسیار طبیعی است. به هر حال بازارهای اقتصادی کشور در نوسان های شدیدی به سر می برند. بالا رفتن و پایین آمدن شاخص بازار بورس و افزایش قیمت ارز نشان می دهد توازن در عرضه و تقاضا به شدت به هم خورده است.
به نظرتان در شرایط فعلی امکان کاهش نرخ ارز وجود دارد؟
نقدینگی کشور در حال حاضر به بیش از 2500 هزار میلیارد تومان رسیده است. هنگامی که پول و نقدینگی در اقتصادی افزایش یابد مردم آن جامعه به دنبال ورود به بازارهايی با ریسک کمتر و سود آوری بيشتر خواهند بود که قطعا یکی از بازارهای پر متقاضی در این شرایط بازار ارز است. با توجه به تقاضای بالای دلار در کشور و عرضه بسیار کم آن، افزايش قيمت در این بازار امری طبیعی و عادی است، لذا به نظرم اگر بانک مرکزی کسری دلار در بازار را تامین و عرضه را افزایش دهد قیمت دلار در بازار با کاهش رو به رو خواهد شد، در غیر این صورت به علت بالا بودن تقاضای بازار و عرضه کم همچنان با افزایش قیمت ارز رو به رو خواهیم بود.
به نظرتان برداشته شدن محدودیت ورود ارز و طلا به کشور می تواند کمکی در جهت افزایش منابع ارزی کشور به شمار آید؟
به هر حال وضعیت آنقدر نامطلوب است که بانک مرکزی و دولت محدویت های پیشین واردات ارز و طلا به کشور را برداشته اند، قبلا امکان وارد کردن بیش از 10 هزار دلار توسط مسافران وجود نداشت و دولت بابت واردات طلا نیز مالیات اخذ می کرد، اما کمبود منابع ارزی کشور باعث برداشته شدن همه این محدودیت ها شده است. این راهکار بانک مرکزی نیز برای عرضه بیشتر ارز به بازار است که تحقق آن به دلیل شرایط کرونایی و عدم سفرهای بین المللی دور از ذهن است.
نتایج و تبعات کمبود ارز در کشور چه تاثیراتی بر اقتصاد خواهد داشت. در واقع سوالم این است که این افزایش نرخ ارز خودش را چگونه نشان می دهد؟
ببینید تحریم های بین المللی منجر به عدم یا کاهش فروش نفت کشور شده است. طبیعتا هنگامی که نتوانیم نفت بفروشیم قیمت ارز به دلیل عدم وارادت ارز نفتی افزایش می یابد. بنابراین در اقتصاد با تورم دیگری که ناشی از افزایش قیمت ارز است مواجه می شویم، ضمن اینکه در نتیجه گران شدن ارز، قیمت تمام شده کالاها و واردات گران تمام می شود، بنابراین با افزایش نرخ ارز اثرات تورمی آن بر مسائلی چون معیشت و نیازهای روزمره مردم به سرعت قابل مشاهده است. از آن طرف به دلیل شیوع ویروس کرونا ورود مسافران خارجی به کشور به شدت کاهش یافته است چرا که قبل از کرونا مسافران خارجی ارز قابل توجهی وارد کشور می کردند. اما با توجه به شیوع کرونا راه وارد کردن ارز و انتقال منابع ارزی به کشور از این طریق هم بسته شده است، از طرفی متاسفانه به دلیل تحریم ها بانک های خارجی نیز حاضر به همکاری با ما در انتقال منابع ارزی نیستند، بنابراین از چند جهت مشکل داریم و این محدودیت ها باعث کاهش منابع ارزی شده است هر چند بانک مرکزی تلاش می کند منابع ارزی مورد نیاز کشور را تامین کند اما به هر حال مشکل جدی است.