میشل عون رئیس جمهوری لبنان روز پنجشنبه اول آبان 99 سعد حریری را به عنوان نخست وزیر جدید انتخاب و او را مامور تشکیل کابینه کرد.
انتخاب مجدد حریری به نخست وزیری با توافق جریان المستقبل، جریان امل به رهبری نبیه بری، رئیس مجلس لبنان، حزب سوسیالیست ترقیخواه به رهبری ولید جنبلاط، جنبش میهنی آزاد منسوب به رئیس جمهور و حزب مسیحی الطاشناق صورت گرفته است. در این میان حزب قوات لبنانی به رهبری سمیر جعجع از جریان 14 مارس با حریری مخالف است.
به این ترتیب سعد حریری با 65 رای موافق از 118 نماینده پارلمان لبنان برای ماموریت تشکیل کابینه معرفی شده است.
دولت ائتلافی حریری حدود یک سال پیش در همین روزها بود که به دنبال وخامت اوضاع اقتصادی و بالا گرفتن اعتراضات خیابانی مردم استعفا کرد.
انتخاب دوباره او برای احراز پست نخست وزیری بعد از هفته ها رایزنی با گروه های سیاسی، به دلیل برخی مخالفت های احزاب مسیحی، با کمی تاخیر اعلام شد.
پس از استعفای حسان دیاب، مصطفی ادیب به عنوان نخست وزیر برگزیده شد که وی نیز یک ماه پیش و پس از آن که نتوانست برای کابینه خود رای اعتماد بدست بیاورد از مقامش کناره گیری کرد.
شکست دولت ادیب در واقع ضربه ای به ابتکار فرانسه بود، ابتکاری که خواستار انجام اصلاحات فوری و مقابله با فساد در ازای دریافت میلیاردها دلار کمک بین المللی بود.
میشل عون، رئیس جمهور لبنان روز چهارشنبه در یک سخنرانی تلویزیونی به عملکرد مجلس و مقامات رسمی این کشور اعتراض کرد و گفت که آن ها راه هایی را که قبلا بر سر آن توافق شده بود، مسدود کرده اند.
عون پرسیده بود آن اصلاحاتی که قرار بود انجام شود، کجا رفت؟ بندهایی که به روسای فراکسیون ها و احزاب ارائه شد کجاست؟ رئیس جمهور لبنان در ادامه به طور تلویحی پرده از فساد ساختاری لبنان برداشته و گفته است سکوت هر مقام و عدم همکاری در حسابرسی بانک مرکزی ثابت می کند که آن شخص در فساد و ناکارآمدی شریک است.
موضع حزب الله
حزب الله لبنان پیشتر اعلام کرده بود که کسی را برای نخست وزیری انتخاب نمی کند، اما به روند انتخاب نخست وزیر کمک خواهد کرد. بنا بر این به نظر می آید این جنبش با نخست وزیری مجدد سعد حریری مخالفتی ندارد.
محمد رعد رئیس فراکسیون مقاومت در این باره گفته است: چون اکثر گروه های سیاسی با این موضوع موافقت کرده اند، ما نیز تلاش می کنیم فضای تفاهم تقویت شود.
این در حالی است که روابط حزب الله و سعد حریری از سابقه خوبی برخوردار نیست و حریری پس از انفجار بیروت و نیز پس از حکم دادگاه پدرش رفیق حریری، علیه حزب الله مواضع مخالف اتخاذ کرده بود.
اظهارات حریری
سعد حریری پس از ماموریتش برای تشکیل کابینه در کاخ ریاست جمهوری طی یک نشست خبری اعلام کرد این بار یک دولت تکنوکرات تشکیل خواهد داد و هیچ یک از احزاب و جریان های سیاسی در کابینه جای نخواهند داشت.
وی با بیان این که کابینه بر اساس ابتکار فرانسه در مورد لبنان تشکل خواهد یافت گفت: تعهدی که برای مردم لبنان در مورد حل بحران اقتصادی در این کشور داده بودم عملی خواهم کرد. تشکیل این دولت برای لبنان آخرین شانس است. بر این اساس برای تشکیل این دولت با تمام توان تلاش خواهم کرد.
حریری اولویت دولت خود را بازسازی ویرانه‌های انفجار بندر بیروت اعلام کرد و گفت ماموریت دولت اجرای اصلاحات اداری و اقتصادی طبق طرح فرانسه است و تلاش می کنم جلوی فروپاشی اقتصاد و امنیت لبنان را بگیرم.
نبیه بری، رئیس مجلس لبنان نیز در پی خروج از کاخ ریاست جمهوری با خوش بینی به روزنامه نگاران گفت: روابط رئیس جمهور عون و سعد حریری خوب است. بر این اساس تشکیل دولت به زودی صورت خواهد گرفت.
لبنان در شرایط فعلی با بحران اقتصادی روبه رو بوده و بدهی آن بیش از 90 میلیارد دلار است. این کشور یکی از بزرگترین بحران های اقتصادی را از زمان جنگ داخلی 1975-1990 تجربه می کند.
تحلیل و ارزیابی
به نظر می رسد در شرایطی که لبنان به دنبال انفجار مهیب بیروت در 14 مرداد ماه گذشته با خلا سیاسی مواجه شده و از طرفی، این کشور با مشکلات عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم می کند، تشکیل دولت به نخست وزیری سعد حریری یک گام مثبت در جهت ثبات و آرامش در لبنان محسوب می شود.
همراهی و یا حداقل عدم مخالفت حزب الله با نخست وزیری حریری در این راستا قابل تفسیر است، زیرا همان طور که سید حسن نصرالله بارها تاکید کرده است، اولویت این جنبش برقراری آرامش و اداره امور کشور و رسیدگی به مشکلات مردم می باشد.
با این حال رای حریری کمی بیشتر از نصف اعضای پارلمان بوده و به تعبیری شکننده است، لذا برخی ناظران می گویند حریری در رای اعتماد نسبت به کابینه و برنامه های دولت خود با مشکل مواجه خواهد شد.
رای مشروط جنبش میهنی آزاد به رهبری جبران باسیل که از ابتدا با حریری مخالف بود، حاکی از آن است که حریری برای رای اعتماد کابینه ناچار به همراهی با این جریان بوده و خصوصا باید شرط دولت غیرسیاسی و تکنوکرات را مد نظر قرار دهد.
نکته دیگر آن که حریری به طور طبیعی در دایره سیاست های غرب و عربستان سعودی حرکت می کند و پس از نخست وزیری هم اعلام کرد من در صدد اجرای طرح فرانسه هستم.
علاوه بر آن که سید نصرالله نسبت به سفر رئیس جمهور فرانسه به لبنان و طرح او برای اصلاح امور لبنان موضع مخالف نداشت، از سوی دیگر، حزب الله قصد مخالفت با رای اکثریت اعضای پارلمان را ندارد.
از طرف دیگر، از آن جایی که اکثریت پارلمان در اختیار مقاومت و گروه های متحد آن است، نسبت به ترکیب کابینه و نیز عملکرد حریری نگرانی زیادی وجود ندارد. به عبارتی حزب الله و متحدانش با ابزار نظارتی می توانند حریری را کنترل کرده و در صورت لزوم بر او اعمال فشار نمایند.
پیش بینی می شود با توجه به مشکلات ساختاری لبنان، دولت جدید حریری قادر به حل مشکلات حداقل در کوتاه مدت نخواهد بود، به ویژه آن که حریری قبلا چند بار در این منصب بوده و دستاورد قابل توجهی در کارنامه خود ندارد.
در واقع نخست وزیری مجدد حریری در شرایطی حاصل شده که لبنان به نحوی دچار استیصال شده است. برای مثال، ارزش لیر لبنان نسبت به زمانی که حریری در سال گذشته استعفا داد حدود چهار برابر کاهش یافته است، لذا حریری خود را به عنوان یک منجی قلمداد کرده و اعلام کرده است من برای لبنان، آخرین فرصت هستم.
بنا بر این، تنها دستاورد تشکیل دولت جدید در لبنان، ایجاد نوعی آرامش و امید در این کشور است. و البته اگر حریری دست به اجرای برخی از طرح های عاجل نزند، امید لبنانی ها بار دیگر نقش بر آب شده و بروز اعتراضات مجدد علیه دولت وی، بعید نخواهد بود.