متن سخنرانی بایدن در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری‌اش می‌تواند بسیاری از مسائل درباره افول جایگاه آمریکا در جهان را روشن سازد. او در این سخنرانی که بعد از ماه‌ها درگیری و تنش سیاسی در فضای سیاسی آمریکا صورت می‌گرفت، سعی کرد با تأکید بیشتر بر اتحاد بین مردم، شرایط برای آغاز فعالیت‌هایش در واشنگتن به‌صورت آرام را فراهم سازد.
بااین‌حال نگاهی به فعالیت‌های دموکرات‌ها در فضای سیاسی واشنگتن و همچنین برنامه‌هایی که برای آینده و نوع برخورد با حزب جمهوری‌خواه و ترامپ دارند، نشان می‌دهد بایدن و دولتش چندان هم به فکر متحد کردن مردم نبوده و تلاش دارند با سرعت تمام و البته یک‌جانبه‌گرایی تمام به اجرای برنامه‌های خود در ایالات‌متحده و جهان بپردازند. بخشی از سخنرانی بایدن که در آن بیان می‌کرد، «امروز ما نه پیروزی یک نامزد، بلکه یک آرمان، آرمان دموکراسی را جشن می‌گیریم» ناظر بر همین مسئله بود. او در ادامه سخنرانی‌اش بیان کرد: «ما بار دیگر آموختیم که دموکراسی ارزشمند است. دمکراسی شکننده است و در این لحظه، دوستان من، دمکراسی چیره شده است.» ازنظر دموکرات‌ها، پیروزی بایدن و درنهایت برگزار شدن مراسم تحلیف او در میان جمعیت عظیم نیروهای گارد ملی نمادی از برقراری دموکراسی در آمریکا است و بزرگ‌ترین تهدید برای این دموکراسی نیز وجود افرادی مانند دونالد ترامپ در فضای سیاسی آمریکا است که خود را بخشی از «مرداب واشنگتن» نمی‌دانند.
تلاش دولت بایدن برای اتحاد در داخل این کشور، هر چه باشد و هر نتیجه‌ای به دنبال داشته باشد، درنهایت نمی‌تواند نظر در حدود نیمی از رأی‌دهندگان راجع به حمایتشان از ترامپ یا به بیان بهتر شعار «اول آمریکا» ی او را تغییر دهد. به نظر نمی‌رسد آتش زیر خاکستر فعلی چندان هم بتواند غیرفعال و سرد باقی بماند و به‌احتمال‌زیاد دوپارگی و دودستگی موجود در فضای سیاسی آمریکا، تأثیر خود را بر روی جایگاه این کشور در دنیا و سیاست بین‌الملل خواهد گذاشت.
بایدن در این خصوص تلاش کرده است با برخی اقدامات نمادین در روز اول ریاست‌جمهوری‌اش، بار دیگر جایگاه آمریکا در جهان را برای کشورهای مختلف دنیا گوشزد کند. او به‌سرعت به یکی از وعده‌های اصلی خود در دوران رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری جامه عمل پوشاند و به پیمان آب و هوایی پاریس بازگشت. در قدم دوم، او دستور داد فرمان اجرایی مهاجرتی ترامپ لغو شود و با مهاجران غیرقانونی نیز مانند زمان ترامپ رفتار نشده و ساخت دیوار مرزی با مکزیک متوقف شود. او درعین‌حال وعده داده که آمریکا به سازمان بهداشت جهانی بازمی‌گردد و همکاری مؤثرتری برای از بین بردن کرونا در جهان انجام می‌دهد.
چهل و ششمین رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه مطرح کرده است که با سایر رهبران کشورهای دنیا در مورد نوع مواجهه با ایران و توافق هسته‌ای سال 2015 مذاکره خواهد کرد و درنهایت اینکه در سخنرانی خود پس از مراسم سوگند تأکید کرد که آمریکا بار دیگر نقش «رهبری» که برای خود در سطح بین‌المللی در نظر گرفته را باز پس می‌گیرد؛ نقشی که از جنگ جهانی دوم بر عهده داشته و در دوران چهار سال ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، نادیده گرفته شد.
اما آیا با وضعیت و شرایط فعلی سیاسی و اجتماعی در درون آمریکا این مسئله به وقوع می‌پیوندد و یا اینکه بایدن برای پیمودن راهی که در نظر گرفته با موانع زیادی روبه‌روست؟ مسئله مهم در اینجا که معمولاً در تحلیل‌های کارشناسان متمایل به حزب دموکرات مطرح نمی‌شود و سعی دارند به‌آسانی هر چه تمام‌تر از آن بگذرند، شکاف اجتماعی و سیاسی موجود در جامعه آمریکا و به‌خصوص در بین سیاستمداران آمریکایی است که می‌تواند هر رئیس‌جمهوری را با هر میزان رأی و قدرت با خطر جدی مواجه سازد.
دموکرات‌ها در شرایط فعلی متصور شده‌اند که هم ریاست جمهوری را به دست آورده‌اند، هم همراهی شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها را با خود به همراه دارند و از همه مهم‌تر، مجلس نمایندگان و سنا را نیز با خود همراه می‌بینند. اما تمام این فرضیات نمی‌تواند تأثیری بر روی خواست و اراده مردمی و سیاستمداران جمهوری‌خواهی که هنوز هم بایدن را رئیس‌جمهور نمی‌دانند و یا اینکه حداقل هاله‌ای از ابهام برای مشروعیت انتخاب او قائلند، داشته باشد.
دموکرات‌ها می‌خواهند با برخی فرمان‌های اجرایی بایدن و یا تلاش‌ها در کنگره برای همراهی با دولت او، شرایط برای اجرایی شدن تعدادی از تصمیمات مانند برنامه‌های آتی برای توزیع ثروت در آمریکا، برنامه‌های مهاجرتی، برنامه‌های حمایت از اقلیت‌های نژادی و یا مقابله با تبعیض نژادی و برنامه‌های بین‌المللی که نشان‌دهنده چندجانبه گرایی بین‌المللی رئیس‌جمهور جدید است را به اجرا در آورند.
اکثریت شکننده دموکرات‌ها در مجلس سنا اما نمی‌تواند تضمینی برای اجرایی شدن این برنامه‌ها باشد. مهم‌ترین مشکل در شرایط فعلی اما قانع ساختن جمهوری‌خواهان تندروی حامی ترامپ مانند تدکروز و یا جاش هاولی و دیگر افرادی از این قبیل در مجلس نمایندگان و سنا در مورد پیروزی بایدن است.
آن‌ها هنوز هم همچنان از ترامپ حمایت می‌کنند و البته هزینه این حمایت را نیز تاکنون پرداخته و می‌پردازند. در مجلس نمایندگان نیز دموکرات‌ها تعداد زیادی از کرسی‌های خود را ازدست‌داده‌اند و شکننده‌ترین نوع اکثریت را در تاریخ جدید آمریکا با خود به همراه دارند. مجلس سنا نیز تقریباً می‌توان بیان کرد که به‌صورت کلی به‌صورت 50-50 بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان تقسیم شده و در موارد حساس، این رأی کامالا هریس است که می‌تواند تا حد زیادی تکلیف طرح‌های مهم را تعیین کند و البته هنوز هم امکان دارد جنگ و شکاف اجتماعی موجود در خیابان‌ها، درنهایت به راهروهای کنگره و بین نمایندگان دو مجلس کشیده شود.
نکته مهم در این خصوص که گاهی اوقات به دست فراموشی سپرده می‌شود این است که سیاست خارجی تنها از طریق فرمان‌های اجرایی رئیس‌جمهور تعیین نمی‌شود و رئیس ایالات‌متحده برای اجرایی کردن برنامه‌هایش در حوزه سیاست خارجی باید هماهنگی بسیار زیادی با مجلس نمایندگان و سنا داشته و از قدرت مضاعفی در داخل سیستم سیاسی و اجتماعی آمریکا برخوردار باشد.
علت تصویب نشدن برجام در مجلس سنای آمریکا و تبدیل نکردن این توافقنامه به سند قانونی و «معاهده» در مجلس سنای آمریکا در سال 2015، ضعف دولت اوباما در اقناع نمایندگان مجلس برای رأی دادن به این توافق بود.
دولت بایدن از این منظر حتی از دولت اوباما نیز ضعیف‌تر است و باوجود همه تبلیغات، هنوز هم از همراهی اکثریت مردم و یا سیاستمداران برخوردار نیست.
شاید بایدن در طول چند روز ابتدایی دوران ریاست‌جمهوری‌اش به دنبال از بین بردن میراث ترامپ در سیستم سیاسی آمریکا باشد اما از بین بردن چهار سال دشمنی، بی‌تدبیری و یک‌جانبه‌گرایی در فضای بین‌المللی باید زمان بیشتری پیش روی خود داشته باشد و تا آن زمان، آمریکا همچنان کشوری ضعیف و با مشکلات داخلی فراوان در سیستم روابط بین‌الملل است و نمی‌تواند جایگاه قبلی خود را به‌عنوان «رهبر» جهان از جامعه بین‌الملل مطالبه کند.