از زمانی که شکار پهپاد پیشرفته RQ170 آمریکایی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بمب خبری رسانه‌های دنیا تبدیل شد کمتر از ۱۰ سال می‌گذرد، اما مقاومت فعال ایران در شکست هیمنه آمریکا کار را به جایی رسانده که اکنون تحقیر این کشور در عرصه‌های سیاسی، نظامی و دیپلماتیک به امری روزمره تبدیل شده است.
این اتفاق به دیگر گروه‌ها و کشورهای منطقه نیز جرأت داده از حقوق خود در برابر زورگویی‌های آمریکا و متحدانش دفاع کنند.
به عنوان مثال، «سرتیپ یحیی سریع»، سخنگوی نیروهای مسلح یمن سه‌شنبه همین هفته اعلام کرد پدافند هوایی یمن توانسته یک فروند پهپاد «ام.کیو ۹» ساخت آمریکا را که در اختیار ائتلاف سعودی بوده حین انجام عملیات در آسمان استان مأرب ساقط کند.
به همین بهانه در این گزارش به مرور اتفاقات بزرگی در همین یکی دو سال اخیر پرداخته‌ایم که وقوع هر یک از آنها در گذشته‌های دور کم‌‌سابقه بوده اما اکنون تبدیل به قاعده‌ای غیرقابل‌انکار شده‌اند.
سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک
ایران بامداد ۳۰ خرداد ۱۳۹۸ یک فروند پهپاد جاسوسی «گلوبال هاوک» آمریکا را پس از تجاوز به حریم سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در منطقه روبروی کوه مبارک استان هرمزگان هدف قرار داد و سرنگون کرد. این پهپاد با آتش سامانه پدافند موشکی «سوم خرداد» نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مورد هدف قرار گرفت و ساقط شد.
شبکه خبری سی‌ان‌ان در آن زمان در گزارشی با تیتر «آنچه شلیک به پهپاد ۱۱۰ میلیون دلاری آمریکا درباره ایران می‌گوید» نوشت: «بعد از فرونشستن گرد و غبارها مشخص شد که یکی از ماندگارترین درس‌های هفته گذشته در ارتفاع ۲۲۰۰۰ پایی از سطح زمین به وقوع پیوسته است.»
رسانه آمریکایی ساقط شدن پهپاد «گلوبال‌هاوک آر‌کیو-4A» را اولین مورد از انهدام یکی از پرنده‌های جاسوسی پنتاگون بر فراز آسمان خوانده و نوشته این حادثه جدا از اینکه برای چندساعتی آمریکا و ایران را در آستانه خطر ورود به جنگ قرار داد یکی از شواهد آشکار پیشرفت توانمندی‌های نظامی تهران به شمار می‌رود.
«جرمی بینی»، سردبیر هفته‌نامه دفاعی «جینز دیفنس» درباره پدافند دفاعی ایران گفت: «آنها کارآمد هستند. این حادثه نشان می‌دهد وقتی که ایرانی‌ها واقعاً سرمایه‌گذاری می‌کنند، جواب می‌دهد.»
وی اضافه کرد: «ما این را درباره موشک‌های بالستیک ایران می‌دانستیم اما به نظر می‌رسد همین قضیه درباره پدافند هوایی ایران هم صادق باشد.»
«سی‌ان‌ان» درباره ویژگی‌های پهپاد RQ-4A نوشته این هواپیماها هر کدام ۱۱۰ میلیون دلار قیمت دارند و نیازمند سه خلبان برای کنترل هواپیما از راه دور و حس‌گرهای آن هستند. این هواپیما بال‌هایی پهن‌تر از بوئینگ ۷۳۷ دارد و موتور آن ساخت شرکت «رولز-رویس» است. گلوبال‌هاوک‌ها۵۰۰ مایل در ساعت سرعت دارند و در ارتفاعی معادل ۶۵۰۰۰ پا از سطح زمین، دور از تیررس موشک‌های زمین به هوا پرواز می‌کنند. حتی هنگامی که این هواپیماها نزدیک به سطح زمین پرواز می‌کنند، گیرنده هشدار راداری دارند.
حمله به عین‌الاسد
«عین الاسد» عملیاتی که دی ماه ۹۸ قلب تروریسم آمریکایی در منطقه را هدف قرار داد و جدای از خساراتی که وارد کرد، مهمترین تاثیر آن در هم کوبیدن هیمنه آمریکا نه تنها در غرب آسیا بلکه در کل جهان بود.
نخستین ساعات بامداد چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸، ۱۳ فروند موشک بالستیک «فاتح-۳۱۳» و «قیام» در عملیاتی به نام «شهید سلیمانی» و در انتقام خون این شهید و دیگر شهیدان مقاومت، پایگاه نظامیان آمریکایی در عین‌الاسد در ۱۷۰ کیلومتری غرب بغداد را هدف قرار داد.
این عملیات هنگامی روی داد که تنش‌ها در منطقه در پی اقدام تروریستی آمریکا به دستور رئیس‌جمهور این کشور در به شهادت رساندن سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و «ابومهدی المهندس» معاون الحشد الشعبی عراق به نقطه اوج رسیده بود و آمریکایی‌ها از بیم انتقام‌جویی ایران به رجزخوانی روی آورده بودند.
با این حال بعد از حمله موشکی ایران، مقامات آمریکایی حتی آن‌هایی که از حامیان ماجراجویی‌های نظامی واشنگتن در منطقه از جمله جنگ عراق بودند و خود رئیس‌جمهور این کشور که تا آن زمان ایران را تهدید به اقدام نظامی در صورت پاسخگویی به ترور فرماندهان مقاومت می‌کرد، در موضع ضعف ظاهر شدند و از تهدیدهای خود عقب‌نشینی کردند.
به باور کارشناسان، عدم پاسخگویی نظامی آمریکا به عنوان مدعی هژمونی مسلط دنیا به پاسخ متقابل نظام جمهوری اسلامی و گذشتن از حمله موشکی به پایگاه خود در عین الاسد، رویدادی بی‌سابقه به لحاظ نظامی در بیش از هفت دهه گذشته و تیر خلاصی برای هژمونی این کشور در منطقه بود.
گذشته از ابعاد سیاسی و شکست هیمنه آمریکایی‌ها در این عملیات، موضع دیگری که تحسین ناظران و کارشناسان نظامی از جمله کارشناسان غربی را در پی داشت، دقت زیاد و خیره‌کننده موشک‌های بالستیک شلیک شده به این پایگاه و توان موشکی ایران بود.
شکست‌های پی‌در پی‌سیاسی
بیست و پنجم مرداد ۹۹ تلاش‌ها و دوره‌گردی‌های آمریکا به ویژه در اروپا و منطقه برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران که مهلت آن ۲۷ مهرماه به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ پایان می‌یافت، با شکست سنگینی در شورای امنیت سازمان ملل مواجه شد و تنها خود آمریکا و جمهوری دومینیکن، (کشوری کوچک در غرب اقیانوس اطلس و جنوب دریای کارائیب) به این قطعنامه رای مثبت دادند. روسیه و چین با آن مخالفت کردند و بقیه اعضای شورای امنیت (۱۱ عضو دیگر) نیز به این قطعنامه رای ممتنع دادند و آمریکا حتی نتوانست ۹ رأی لازم برای وادار کردن روسیه و چین به استفاده از حق وتو را کسب کند.
اندکی بعد از این شکست سنگین و مفتضحانه، آمریکا همانطور که پیشتر هم تهدید کرده بود، خواستار احیای تحریم‌های سازمان ملل از طریق مکانیسم موسوم به «ماشه» شد و «کلی کرافت» نماینده آمریکا در سازمان ملل در اولین واکنش به این شکست گفت که دولت این کشور در روزهای آینده تلاش خواهد کرد با استفاده از مکانیسم ماشه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را که به موجب برجام برطرف شده بودند، احیا کند.
دولت آمریکا پنج روز بعد با ارائه نامه‌ای رسماً سازمان ملل را از خواست خود برای بازگرداندن تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران با این اتهام که تهران به توافق هسته‌ای پایبند نبوده، مطلع کرد. این نامه به لحاظ تئوریک باید روند ۳۰ روزهای را طی می‌کرد و به «بازگشت خودکار» تحریم سازمان ملل علیه ایران منجر می‌شد اما استدلال نامعقول واشنگتن در این خصوص که علی‌رغم خروج از این توافق در سال ۹۷ به عنوان مشارکت‌کننده در برجام قادر است این مکانیسم را فعال کند، بار دیگر آمریکا را مضحکه جهان کرد و جبهه بین‌المللی مشابه مورد قبل را در مقابل آن تشکیل داد که یکصدا چنین اقدامی را غیرقانونی، باطل و بی‌اثر می‌خواندند.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد در واکنش گفت که نمی‌تواند در ارتباط با ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اقدامی انجام دهد زیرا به نظر می‌رسد عدم قطعیت در این خصوص وجود دارد. چین و روسیه هم در نامه‌ای به شورای امنیت اقدام آمریکا در بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را غیرقانونی توصیف کردند. «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به این اقدام آمریکا تاکید کرد تعهدات مرتبط با رفع تحریم‌های ایران طبق برجام ادامه خواهد یافت.
وزرای خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام نیز در بیانیه‌ای مشترک بر تعهد خود به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تاکید کردند. انگلیس، آلمان و فرانسه متذکر شدند که آمریکا به دنبال خروج از برجام در ۸ مه سال ۲۰۱۸ دیگر مشارکت‌کننده در آن نیست و در نتیجه، اعلامیه ادعایی تحت پارگراف ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که آمریکا آن را برای اعضای شورای امنیت فرستاده فاقد اثر قانونی است و در پی آن، هر تصمیم و اقدامی که بر مبنای این روند یا پیامدهای احتمالی آن اتخاذ شود هم اثر قانونی ندارد.
این شکست‌ها بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان پیدا کرد و همگی متفق‌القول بر انزوای آمریکا در شورای امنیت و جهان تاکید داشتند. وبگاه «فارین پالیسی» در تحلیلی به تلاش‌های آمریکا برای اعمال مجدد تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران یا فعالسازی مکانیسم ماشه اشاره کرد و این تلاش‌ها را یکجانبه و تباه شده خواند. فارن پالیسی در این خصوص نوشت، هیچ کشوری، واشنگتن را در این مسیر دنبال نکرد و این موضوع آخرین شکست دولت ترامپ در تلاش‌هایش برای فراخواندن جهان به منظور حمایت از سیاست فشار حداکثری علیه ایران بود.
خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» هم در گزارشی، تلاش‌های دولت ترامپ برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران با وجود خروج دو سال پیش آمریکا از برجام را بی‌معنی توصیف کرد و افزود سیاست فشار حداکثری دولت آمریکا برای خرد کردن ایران شکست خورده است.
«متیو لی» خبرنگار ارشد خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس نیز در یادداشتی با عنوان «ایالات متحده می‌گوید همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران احیا شدند اما جهان (با بی‌حوصلگی و خستگی در برابر این اقدام آمریکا) خمیازه می‌کشد»، به مخالفت گسترده کشورهای جهان و حتی متحدان اروپایی آمریکا با ادعای واشنگتن مبنی بر احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران پرداخت.
صدور حکم بازداشت ترامپ
رویداد نادر دیگر درباره آمریکا صدور حکم بازداشت برای «دونالد ترامپ» در زمان ریاست‌جمهوری او از سوی شورای عالی قضایی عراق در ارتباط با پرونده ترور فرماندهان مقاومت بود.
شورای عالی قضایی عراق صبح روز هجدهم دی ماه ۹۹ حکم بازداشت رئیس‌جمهور آمریکا به دلیل جنایت ترور فرماندهان شهید مقاومت را بر اساس ماده ۴۰۶ قانون مجازات عراق صادر کرد.
قاضی ویژه این دادگاه که مسئول بررسی و تحقیق درباره جنایت ترور ابومهدی المهندس و همراهانش بود، پس از تکمیل تدوین اظهارات شاکیان حقیقی از اعضای خانواده المهندس و نیز تکمیل تحقیقات اولیه، این حکم را صادر و تاکید کرد تحقیقات برای شناسایی سایر عاملان شرکت‌کننده چه عراقی و چه غیر عراقی در این جنایت ادامه خواهد یافت.
جنگ یمن، میدان جدید رسوایی
جنگ عربستان سعودی علیه یمن که به اذعان مقامات آمریکایی و ناظران و تحلیلگران نظامی با چراغ سبز آمریکا در دوره باراک اوباما آغاز شد نیز یکی دیگر از زمینه‌هایی است که تصورات موجود از قدرت آمریکا را به چالش کشید و به خصوص موجب تشکیک در کارآیی جنگ‌افزارهای ساخت این کشور شد.
عربستان سعودی از جمله کشورهایی است که بیشترین تسلیحات و تجهیزات نظامی را از آمریکا می‌خرد و طی این سال‌ها و همواره به داشتن جنگنده‌‌ای آمریکا و پدافند موشکی مانند پاتریوت مباهات کرده است. با این حال بررسی روند مقابله ارتش یمن با ائتلاف عربستان سعودی در داخل و خارج یمن نشان می‌دهد که جنگ‌افزارهای ساخت آمریکا در برابر سلاح‌‌های بومی یمن کارایی آن چنانی ندارد و باعث تحقیر اربابان آمریکایی و مزدوران سعودی شده است.
به عنوان مثال همانطور که در بالا هم اشاره شد ارتش یمن یک فروند پهپاد کیو.ام.۹ ائتلاف سعودی را که ساخت وزارت دفاع آمریکاست، در استان مأرب با موشک بومی سرنگون کرد و روز (چهارشنبه) برای اثبات ادعای خود همانند گذشته فیلم لحظه اصابت موش زمین به هوا را منتشر کرد.
تأثیر این نوع عملیات نظامی در کنار عملیات روانی ارتش یمن باعث شده است که فرماندهی مرکزی ترورست‌‌های چهارشنبه شب وجود عملیات پهپادهای مذکور در آسمان یمن را به کل تکذیب کند تا به گمان خود بتوانند مانع از آبروزیری بیشتر خود نشوند.
اهداف نظامی فرودگاه‌های بین‌المللی ابها و خمیس مشیط و پایگاه هوایی ملک خالد در این منطقه یک روز در میان هدف حملات پهپادی و موشکی قرار می‌گیرد و این در حالی است که سامانههای راداری و پدافندی پاتریوت بین این مناطق و یمن مستقر بوده تا بتواند پهپادها موشک‌ها را رهگیری و منهدم کند.
با این حال، اهداف و مراکز حیاتی در شرق و مرکز عربستان سعودی نظر به اهمیتی که برای خود عربستان سعودی و جهان از نظر تولید انرژی دارد، بیشترین تمرکز و حافظت را به خود اختصاص داده‌‌اند و بیشترین سامانههای کشف و اعلان حملات به تأسیسات نظامی و نفتی در این مناطق استقرار یافته است.
طی هفته اخیر ارتش یمن عملیات پهپادی را به قلب عربستان انجام داد و توانست پالایشگاه نفتی الریاض را که دومین پالایشگاه شرکت ملی نفت سعودی (آرامکو) هدف قرار دهد.
وزارت نفت و شرکت ملی نفت عربستان سعودی مجبور شدند به این حمله که با شش پهپاد صورت گرفته بود اذعان کرده و از وقوع آتش سوزی خبر دهد. تصاویر منتشر شده نشان از تخریب بخشی از این پالایشگاه داشت.
ارتش یمن بیست روز پیش ششمین عملیات گسترده خود تحت عنوان «عملیات توازن بازدارنده» را که عملیاتی ترکیبی با هشت موشک بالستیک و ۱۴ فروند پهپاد بود، انجام داد که طی آن، بندر نفتی «رأس التنورة» و اهداف نظامی در شهر «الدمام» (شرق عربستان) هدف قرار گرفتند.
عملیات تلافی‌جویانه ارتش یمن به اهداف نظامی و تأسیسات نفتی عربستان در حالی است که بعد از عملیات موفق یمنی‌‌‌ها در هدف قرار دادن تأسیسات نفتی البقیق و خریص در شرق این کشور در سپتامبر ۲۰۱۹ آمریکا متعهد شد حمایت از این تأسیسات را به بهانه حمایت از انرژی افزایش دهد و ده‌ها نظامی تکنسین نظامی به عربستان اعزام کند.
این حمله باعث شد نیمی از تولید نفت عربستان سعودی متوقف شده و قیمت جهانی نفت جهش پیدا کند. ناکارآمدی سامانه‌نای دفاعی آمریکا باعث شده است که ریاض به صورت جدی به فکر خرید سامانههای دفاع موشکی اس ۴۰۰ روسیه بیفتد