کاهش بارندگی قابل توجه در اقلب حوضه‌های آبریز کشور از یک سال سخت در تامین آب و برق پایدار خبر می‌دهد.
میزان بارندگی در برخی از حوضه‌های آبریز نظیر مرز شرقی کشور تا 70 درصد کمتر نسبت به سال گذشته به ثبت رسیده است. این در حالیست که فصل بارش در سال آبی جاری پشت سر گذاشته شده و جبران این کمبود بارندگی در ماه‌های پیش رو دور از ذهن است.
یکی از پیامدهای منفی قابل توجه کاهش بارندگی در سطح کشور، ناتوانی سدهای در تولید برق به منظور تامین انرژی پایدار کشور است.
* 7 درصد پیک مصرف برق سال گذشته توسط نیروگاه‌های برق‌آبی تامین شد
در سال گذشته که شاهد ثبت پیک مصرف 58 هزار 254 مگاواتی در آخرین روز تیرماه سال 1399 بودیم، نیروگاه‌های برق‌آبی در اوج بار مصرف برق به طور متوسط 4 هزار 80 مگاوات انرژی برق تولید کرده‌اند که معادل 7 درصد میزان تولید برق کشور را شامل می‌شود.
در همین راستا، محمد حاج‌رسولی‌ها، در بیان میزان تولید برق نیروگاه‌های برق‌آبی در پیک مصرف برق سال 1399، گفت:«آمادگی 95 درصدی نیروگاه‌های برق‌آبی سبب شد تا حدود ۹ درصد بیش از تعهد واحدهای برق‌آبی به شبکه انرژی بیشتری تولید شود.»
*کاهش 50 درصدی خروجی سدهای کشور در اسفندماه سال 199
در شرایطی که نیروگاه‌های برق‌آبی کمک شایانی به عبور از اوج بار سال 99 کرده‌اند اما بررسی آمارهای موجود در ارتباط با تولید این نیروگاه‌ها در نیمه ابتدایی سال آبی 1399-1400 خبر از کاهش قابل توجه میزان برق تولید شده می‌دهد.
بر اساس آمار ماهانه صنعت آب و برق، میزان برق تولید شده تجمعی از ابتدای سال آبی تا اسفندماه سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 29 درصدی مواجه شده است. این در حالیست که آمار مذکور در آبان ماه سال 1399 به کمترین میزان در بین ماه‌های سال آبی جاری رسیده و کاهش 33 درصدی را تجربه کرده است.
در همین ارتباط استناد به میزان آب خروجی سدهای کشور در سال آبی 1399-1400 می‌توان افت تولید برق نیروگاه‌های برق آبی را به خوبی توجیه کند. بر همین مبنا در اسفند ماه سال 1399، میزان خروجی آب سدهای کشور با ثبت عدد 1948 میلیون متر مکعب نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت 52 درصدی را مشخص می‌کند. همچنین این آمار در حوضه آبریز خلیج فارس که عمده ظرفیت سدهای کشور را در خود جای داده با کاهش 50 درصدی مواجه شده است.
این درحالیست که میزان کاهش خروجی آب سدهای کشور در 5 ماهه نخست سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته از 20 درصد فراتر نرفته بود.
* وزارت نیرو برای جایگزینی 1480 مگاوات برق تولیدی سدها آماده باشد
با آگاهی از افت قابل توجه میزان تولید برق نیرگاه‌های برق آبی به سراغ پیش‌بینی میزان اوج بار سال 1400 می‌رویم که احتمالا در اوج گرمای فصل تابستان رقم می‌خورد. در شرایطی که وزارت نیرو در سال 1400 بتواند مشابه سال دو سال گذشته رشد اوج بار را در حد افزایش یک درصدی متوقف کند، پیش‌بینی می‌شود پیک مصرف انرژی در سال جاری به رقم 59 هزار مگاوات نزدیک شود.
از سوی دیگر با توجه به اینکه مطابق آمار ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق آبی از پیک مصرف سال گذشته تاکنون افزایش پیدا نکرده و همچنین کاهش بارندگی سطح کشور، پیش‌بینی می‌شود، نه تنها مشابه سال گذشته شاهد تولید بیش از تعهد نیروگاه‌های برق آبی نباشیم بلکه میزان تولید برق این نیروگاه‌ها نیز با افت حدود 30 درصدی مواجه شوند.
با توجه استنادات مذکور و بر پایه یک محاسبه سرانگشتی، میزان پیک تولید برق نیروگاه‌های برق آبی در اوج بار سال جاری از 2 هزار 600 مگاوات فراتر نخواهد رفت. به عبارت دیگر وزارت نیرو علاوه بر مهیا کردن شرایط برای تامین برق 750 مگاوات ناشی از افزایش اوج بار باید شرایط را برای تامین 1480 مگاوات جایگزین نیروگاه‌های برق آبی آماده کند.
*بهینه‌سازی مصرف تنها راه عبور از بحران تابستان 1400
در همین راستا، محمد پورحمید، کارشناس حوزه انرژی با اشاره به احتمال خاموشی در اوج بار سال 1400 به دلیل افت تولید نیروگاه‌های برق آبی گفت:« سال آینده، سال بسیار دشواری برای صنعت آب و برق است و در تابستان ممکن است با بحران کم آبی و خاموشی برق مواجه شویم.»
این کارشناس انرژی ادامه داد:« در شرایطی که استفاده بهینه از آب و برق در دستور کار مردم قرار نگیرد، علاوه بر کمبود آب ناشی از بارش کم با بحران قطع برق به دلیل کاهش تولید نیروگاه‌ها برق آبی مواجه می‌شویم.»
نیروگاه‌های برق آبی 14.5 درصد از ظرفیت نصب شده شبکه نیروگاهی کشور را شامل می‌شود که زمینه تامین پایدار برق مشترکان را مهیا می‌کند اما همواره کاهش بارندگی و خشکسالی می‌تواند تولید برق این نیروگاه‌ها را با چالش جدی مواجه کند.